Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2012r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Władysława Prusator-Kałużna (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka

SO del. Dorota Zarzecka

Protokolant: Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku I. D. działającej w imieniu i na rzecz małoletnich dzieci J. i A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę rodzinną

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 7 sierpnia 2012 r. sygn. akt V U 429/12

zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie.

Sygn. akt III AUa 971/12

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 14 lutego 2012 roku wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku,
Nr 153, poz. 1227 ze zm.) odmówił małoletnim A. D. i J. D., reprezentowanym przez przedstawiciela ustawowego matkę I. D., prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu L. D.. Organ rentowy wskazał, że zmarły nie spełniał warunków do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, ponieważ niezdolność do pracy powstała w okresie późniejszym niż 18 miesięcy od ustania okresów ubezpieczenia.

A. D. i J. D., reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego I. D., odwołały się od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany
i przyznania prawa do dochodzonego świadczenia. Kwestionowały ustaloną przez organ rentowy datę powstania niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku, po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 7 sierpnia 2012 roku zmienił zaskarżoną decyzję
i przyznał małoletnim J. D. i A. D., reprezentowanym przez matkę I. D., rentę rodzinną po zmarłym ojcu L. D., począwszy
od dnia 16 grudnia 2011 roku. Sąd I instancji w celu ustalenia daty powstania niezdolności
do pracy u L. D. dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych
z zakresu chirurgii oraz gastrologii. Biegli lekarze sądowi po zapoznaniu się z aktami sprawy oraz dokumentacją lekarską stwierdzili, że był on częściowo niezdolny do pracy od dnia
8 stycznia 2005 roku, zaś całkowita niezdolność do pracy powstała od dnia 25 czerwca 2007 roku. Sąd Okręgowy ocenił, iż opinia biegłych lekarzy specjalistów jest rzeczowa
i miarodajna do czynienia ustaleń w sprawie. Ustalił, że L. D.
w okresie od dnia 1 maja 1994 roku do dnia 31 grudnia 2003 roku pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy. Skoro więc niezdolność do pracy powstała w dniu 8 stycznia 2005 roku, to stosownie do art. 61 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegało przywróceniu (odwołujący stał się ponownie niezdolny do pracy w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty). L. D. był więc osobą uprawnioną do renty z tytułu niezdolności do pracy zgodnie z warunkiem określonym w art. 65 ust. 1 w/w ustawy. Sąd I instancji stwierdził,
że A. i J. D. spełniają określone art. 68 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy
przesłanki do przyznania prawa do renty rodzinnej. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. zaskarżył powyższy wyrok w całości zarzucając mu naruszenie:

- art. 65 w zw. z art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) poprzez przyjęcie przez Sąd, że I. D. przysługuje prawo do renty rodzinnej
na rzecz małoletnich dzieci po zmarłym mężu L. D. w sytuacji, gdy nie spełniał on przesłanek uprawniających do renty z tytułu niezdolności do pracy,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie przez Sąd ustaleń faktycznych sprzecznych z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, polegających na ustaleniu w oparciu o opinię biegłych lekarzy sądowych specjalisty internisty gastrologa i chirurga, że zmarły L. D. uznany został za częściowo niezdolnego do pracy od dnia 8 stycznia 2005 roku, podczas gdy zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. Sąd był związany prawomocnymi wyrokami Sądu Okręgowego w Białymstoku oraz Sądu Apelacyjnego w Białymstoku oddalającymi odwołania L. D. od decyzji odmawiających mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy w sprawach o sygn. akt V U 1051/04, III AUa 73/05, V U 2963/05, V U 105/09 oraz III AUa 541/09.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Dokonując ustaleń w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy pominął okoliczność,
iż w okresie po dniu 31 grudnia 2003 roku (tj. kiedy L. D. nie był już uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy), a przed wydaniem zaskarżonej aktualnie decyzji organu rentowego z dnia 14 lutego 2012 roku odmawiającej małoletnim A.
i J. D., prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu L. D., zapadły prawomocne wyroki oddalające odwołania od decyzji odmawiających L. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

I tak, na podstawie decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w B. z dnia 29 stycznia 2004 roku odmówiono L. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy
i (...) w B. z dnia 15 listopada 2004 roku w sprawie o sygn. akt V U 1051/04 oddalono odwołanie od tej decyzji, zaś wyrokiem Sądu Apelacyjnego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 5 kwietnia 2005 roku w sprawie
o sygn. akt III AUa 73/05 oddalono apelację od w/w wyroku. Kolejną decyzją w/w organu rentowego z dnia 28 października 2005 roku ponownie odmówiono L. D. prawa do w/w świadczenia. Wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy
i (...) w B. z dnia 17 stycznia 2006 roku w sprawie o sygn. akt V U 2963/05 oddalono odwołanie od w/w decyzji organu rentowego, zaś postanowieniem tegoż Sądu z dnia 10 lutego 2006 roku w sprawie o sygn. akt V U 2963/05 odrzucono apelację od w/w wyroku. Decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału
w B. z dnia 9 grudnia 2008 roku po raz kolejny odmówiono L. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Wyrokiem Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 3 kwietnia 2009 roku w sprawie o sygn. akt V U 105/09 oddalono odwołanie od tej decyzji, zaś wyrokiem Sądu Apelacyjnego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku z dnia 28 lipca 2009 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 541/09 oddalono apelację od w/w wyroku.

Stosownie do art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Sądy orzekające w niniejszej sprawie, zarówno Sąd Okręgowy jak i Sąd Apelacyjny, zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. są związane w/w prawomocnymi wyrokami, na podstawie których oddalono odwołania od decyzji organu rentowego odmawiających L. D. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Powyższe związanie oznacza niedopuszczalność dokonywania ustaleń sprzecznych z prawomocnymi wyrokami,
a nawet przeprowadzania postępowania dowodowego w tym zakresie (tak Sąd Najwyższy
w wyroku z dnia 20 stycznia 2011 roku w sprawie o sygn. akt I UK 239/10, lex numer 738532 oraz w wyroku z dnia 19 października 2010 roku w sprawie o sygn. akt II BU 4/10, lex numer 707411).

Skoro więc istniały w/w prawomocne orzeczenia przesądzające, że L. D. nie miał prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, Sąd I instancji nie był uprawniony do dokonania odmiennego ustalenia.

Zaznaczyć przy tym należy, iż chronologicznie ostatni prawomocny wyrok Sądu dotyczył odwołania od decyzji organu rentowego z dnia 9 grudnia 2008 roku. W prawie ubezpieczeń społecznych zasadą jest dokonywanie kontroli zaskarżonej decyzji organu rentowego na datę jej wydania. Odnośnie natomiast okresu po dniu 9 grudnia 2008 roku,
a przed śmiercią L. D., tj. przed dniem 16 grudnia 2011 roku również należy stwierdzić, iż nie spełniał on warunków wymaganych do uzyskania prawa do renty
z tytułu niezdolności do pracy. Jego ostatni okres ubezpieczenia kończył się w dniu
31 grudnia 2003 roku, zatem L. D. po dniu 9 grudnia 2008 roku nie spełnia warunku do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy z art. 57 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy (tj. powstania niezdolności do pracy nie później niż 18 miesięcy od ustania okresów ubezpieczenia), zatem również nie spełniał warunków wymaganych do uzyskania prawa do w/w świadczenia.

Ponieważ L. D. w chwili śmierci nie miał ustalonego prawa
do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy oraz nie spełniał warunków wymaganych do uzyskania jednego z tych świadczeń, to stosownie do art. 65 ust. 1 w zw.
z art. 68 ust. 1 w/w ustawy córkom J. D. i A. D. nie przysługuje renta rodzina po zmarłym ojcu.

Mając na uwadze trudną sytuację materialną rodziny należy wskazać, iż I. D., reprezentując córki, może złożyć do Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej w drodze wyjątku na podstawie art. 83 ust. 1 w/w ustawy.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

A.K.