Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 lipca 2019 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121, z późn. zm.) stwierdził, że B. P., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 7 marca 2017 r. do 15 sierpnia 2018 r.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, iż w jego ocenie ubezpieczona faktycznie prowadziła działalność gospodarczą od 19 czerwca 2015 r. do 7 września 2015 r., następnie w związku z chorobą oraz ciążą, była niezdolna do pracy. Po odzyskaniu tej zdolności, tj. od 7 marca 2017 r. nie podjęła żadnych starań by kontynuować swoją działalność, wskutek czego Zakład uznał, iż w spornym czasie nie prowadziła działalności gospodarczej.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła B. P., wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 7 marca 2017 r. do 15 sierpnia 2018 r. jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazała, że Zakład odmówił jej prawa do ubezpieczenia w okresie po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, tymczasem działalność gospodarczą założyła przed urlopem macierzyńskim. Po tym okresie miała zamiar prowadzić nadal działalność, zgłosiła się do ubezpieczenia społecznego i chorobowego, miała już wcześniej zakupiony sprzęt i materiały, szkoliła się, jednakże z uwagi na stan zdrowia brata i śmierć ojca oraz choroby dzieci i chorobę własną poprzestała jedynie na utrzymywaniu kontaktu z klientami a następnie stwierdziła, że nie jest w stanie prowadzić działalności gospodarczej. W związku z tym przebranżowiła się i znalazła pracę na podstawie umowy o pracę. W ocenie odwołującej okresu po urlopie macierzyńskim nie można rozpatrywać oddzielnie – jak to uczynił organ rentowy - jako rozpoczęcia działalności gospodarczej, a jako kontynuację już uprzednio prowadzonej działalności gospodarczej.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 19 listopada 2020 r. oddalił odwołanie.

Sąd ten ustalił, że z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności gospodarczej wynika, że B. P. figurowała w tej ewidencji jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od dnia 19 czerwca 2015 r. do dnia 16 sierpnia 2018 r. Przedmiotem działalności było fryzjerstwo i pozostałe usługi kosmetyczne. Działalność prowadzona była w O. przy ul. (...).

Odwołująca w 2006 r. ukończyła Policealne Studium (...), jako technik usług kosmetycznych, a w kolejnych latach także wiele szkoleń, m.in. z profesjonalnego przekłuwania uszu, z zastosowania biotechnologicznych kosmeceutyków do twarzy i ciała, z manicure hybrydowego, z przedłużania paznokci metodą żelową i wiele innych.

W dniu 19 czerwca 2015 r. odwołująca dokonała także zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, zaś w okresie od 8 września 2015 r. do 5 września 2016 r. objęta była wyłącznie ubezpieczeniem zdrowotnym z uwagi na pobieranie zasiłku macierzyńskiego. Od 6 września 2016r. odwołująca po zakończonym urlopie macierzyńskim zgłosiła się ponownie do ubezpieczeń społecznych. Do 30 czerwca 2017r. zgłoszona była na tzw. preferencyjnych zasadach, korzystając z możliwości jaką daje art. 18 a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W miesiącach: czerwcu, lipcu i sierpniu 2015r. pomimo możliwości korzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składek w wysokości 30% minimalnego wynagrodzenia zadeklarowała podstawę wymiaru w wysokości 9.897,50 złotych, stanowiącą maksymalną miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe. Następnie ubezpieczona zadeklarowała następujące podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne: za wrzesień 2015 r. – 2.309,42 zł; za okres od października 2015 r. do lutego 2017 r. – 0,00 zł; za marzec 2017 r. – 2.750,32 zł; za okres od kwietnia 2017 r. do sierpnia 2018 r. – 0,00 zł.

Z dalszych ustaleń Sądu wynikało, że B. P. w okresie od 8 września 2015 r. do 15 sierpnia 2018 r., z wyłączeniem okresu od 7 do 14 marca 2017 r., korzystała z następujących świadczeń z ubezpieczenia chorobowego: od 8 września 2015 r. do 5 września 2016 r.- zasiłek macierzyński; od 6 września 2016 r. do 6 marca 2017 r. – zasiłek chorobowy; od 15 marca 2017 r. do 20 kwietnia 2017 r. – zasiłek opiekuńczy, od 21 kwietnia 2017 r. do 19 października 2017 r. – zasiłek chorobowy; od 20 października 2017 r. do 15 sierpnia 2018 r. – świadczenie rehabilitacyjne. Wszystkie powyższe świadczenia zostały naliczone od wysokiej podstawy wymiaru składek. W okresie od 7 do 14 marca 2017 r., tj. w okresie zdolności do pracy skarżącej, nie podjęła ona żadnych czynności związanych z prowadzeniem działalności, m.in. nie dokonywała zakupów artykułów kosmetycznych ani do manicure, nie reklamowała swoich usług, nie obsługiwała też klientów.

Z informacji Urzędu Skarbowego w O. wynikało, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej B. P. w 2015r. osiągnęła przychód w wysokości 1.880,00 złotych, z czego poniosła koszt uzyskania przychodu w wysokości 5.856,86 złotych uzyskując stratę w wysokości 3.976,86 złotych. Natomiast w latach 2016-2018 wykazywała przychód 0,00 złotych.

Sąd I instancji wskazał nadto, że odwołująca wykreśliła swoją działalność gospodarczą z rejestru w 2018 r., a w 2019 r. podjęła pracę w Urzędzie Marszałkowskim, na podstawie umowy o pracę. W okresie od 29 października 2015r. do 3 listopada 2015r. przeprowadzona była kontrola przez ZUS, która objęła okres od czerwca 2015 r. do października 2015 r. Na podstawie jej wyników ZUS uznał wówczas, że nie ma podstaw do kwestionowania podlegania przez B. P. ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia 19 czerwca 2015 r. Następnie jednak w związku z tym, że organ powziął podejrzenie, że działalność ta była tylko „sztucznie utrzymywanym tytułem” w celu stworzenia podstawy do uzyskania wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, w dniu 25 czerwca 2019r. ZUS wszczął z urzędu ponownie kontrolę w sprawie podlegania ubezpieczeniom społecznym przez B. P., czego wynikiem jest zaskarżona decyzja.

Sąd Okręgowy wskazał, że kluczowe znaczenie w sprawie mają przepisy odnoszące się do szeroko rozumianej działalności gospodarczej. Zgodnie z wymogami art. 2 obowiązującej do dnia 29 kwietnia 2018 r. ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, jak i obowiązującej od 30 kwietnia 2018 r. ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców - działalność gospodarcza musi odpowiadać określonym cechom. Powinna charakteryzować się profesjonalnością, samodzielnością, podporządkowaniem zasadzie racjonalnego gospodarowania, celem zarobkowym, trwałością prowadzenia, wykonywaniem w sposób zorganizowany oraz uczestnictwem w obrocie gospodarczym. Tak rozumiana działalność zawiera czytelne wyznaczniki, do których zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego należą: zawodowy, a więc stały charakter; związana z nią powtarzalność podejmowanych działań; podporządkowanie zasadzie racjonalnego gospodarowania.

W świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy podzielił stanowisko ZUS, zgodnie z którym działania skarżącej w spornym okresie wskazują na brak cech charakterystycznych dla działalności gospodarczej. Zdaniem Sądu działalność skarżącej nie stanowiła ciągu zdarzeń gospodarczych, które miały stabilny, zarobkowy, zorganizowany i ciągły charakter, co skutkuje uznaniem, że w okresie wskazanym decyzją tj. od dnia 7 marca 2017 r. do 15 sierpnia 2018r. nie podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Zgromadzony materiał dowodowy nie potwierdził bowiem, że odwołująca w spornym okresie prowadziła działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 obowiązującej ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców, zgodnie z którym jest to działalność zorganizowana i zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły oraz przepisów dotychczasowej ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej. Prowadzenie działalności gospodarczej jest bowiem kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam prowadzący ją podmiot i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków z tą działalnością związanych. Nie może zaś być – tak jak słusznie uznał organ rentowy „sztucznie utrzymywanym tytułem” do ubezpieczenia w celu korzystania z wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego, co miało miejsce w wypadku odwołującej.

Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego ocenił więc, że działania skarżącej nie wykazują cech funkcjonalnych działalności gospodarczej wymienionych powyżej, a brak chociażby jednej z tych cech oznacza, że działalność nie może być zakwalifikowana do kategorii działalności gospodarczej i nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Analizując zebrane w sprawie dowody, a ponadto biorąc pod uwagę wyniki przeprowadzonego przez organ rentowy postępowania kontrolnego, Sąd przyjął za organem rentowym, iż bez wątpienia odwołująca prowadziła działalność gospodarczą w okresie od 19 czerwca 2015 r. do 7 września 2015 r., zaś od 8 września 2015 r. do 15 sierpnia 2018 r. długotrwale korzystała ze świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego. W międzyczasie, w okresie między 7 a 14 marca 2017 r. ubezpieczona pozostawała zdolna do pracy, jednak mimo to nie wykonywała czynności w zakresie prowadzenia swojej działalności. Aktualne twierdzenia odwołującej przedstawione w postępowaniu sądowym stoją w całkowitej sprzeczności z tym co wcześniej wyjaśniała organowi podczas wszczętej kontroli. Wówczas sama wskazała, że działalność „była wykonywana w zasadzie tylko w 2015r.”. Jeszcze do końca 2015r. odwołująca próbowała podtrzymać tę działalność, ale się to nie udało. Przesłuchani w sprawie świadkowie, których zeznania zaoferowała skarżąca nie potwierdzili nawet wersji przez nią prezentowanej o gotowości do świadczenia działalności gospodarczej i niepodjęcie jej z przyczyn niezależnych od skarżącej w zakresie mającym istotne dla sprawy znaczenie. Sąd podkreślił, że zaskarżona decyzja obejmuje okres od 7 marca 2017r., zaś świadkowie zasadniczo wypowiadali się o okresie znacznie wcześniejszym, niekwestionowanym przez ZUS w zaskarżonej decyzji. W ocenie sądu, ani zeznania przesłuchanych świadków, ani zeznania samej strony nie zakwestionowały skutecznie prawidłowości zaskarżonej decyzji. Również załączniki do pisma procesowego z dnia 3 marca 2010r. przedstawione przez ubezpieczoną na k. 54, a mające świadczyć o faktycznym prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej nie wskazują - jak słusznie uznał organ rentowy w piśmie z dnia 19 maja 2020r. ( k.68-69v) – na faktyczne prowadzenie tej działalności w spornym okresie. Po pierwsze przedstawienie tych dowodów jest rzeczywiście spóźnione, nie było bowiem żadnych przeszkód, aby je złożyć już w toku postępowania przed organem rentowym; po drugie zakup tego typu materiałów jakie widnieją w dołączonych dowodach zakupów, nie świadczy, że były one na kupowane na użytek salonu kosmetycznego, a nie na własny użytek. (...) te nie są typowymi dla salonu kosmetycznego, czy salonu urody, nie były to ponadto zakupy hurtowe, a pojedyncze sztuki ( nie było np. większej liczby różnych lakierów do paznokci, palety różnych barw cieni do oczu, czy podkładów, tuszy do rzęs, pianek itp.). Podobnie, prenumerata czasopisma nie wskazuje na związek z działalnością gospodarczą. Najistotniejsze dla rozstrzygnięcia sprawy jest jednak to, że w okresie objętym zaskarżoną decyzją odwołująca nie wykazała podstawowej cechy działalności gospodarczej, czyli jej zarobkowego charakteru. W latach 2016-2018 uzyskała bowiem z tego tytułu zerowy przychód.

Ponadto - w ocenie sądu, ani zeznania świadków E. K., A. L., A. R., S. H., K. W., A. D., A. C., D. P. oraz J. P., ani zeznania strony odwołującej nie potwierdziły faktu, że skarżąca faktycznie wykonywała działalność gospodarczą w spornym okresie, czyli od 7 marca 2017 r. do 15 sierpnia 2018 r.

Zebrane w toku postępowania dowody, głównie z dokumentów potwierdziły, że odwołująca w rzeczywistości jedynie od 19 czerwca 2015 r. do września 2015 r. prowadziła salon kosmetyczny. Wskazują na to dokumenty księgowe, faktury za zakup potrzebnych do prowadzenia tej działalności gospodarczej kosmetyków i narzędzi, wizytówki oraz rachunki wystawiane za usługi salonu.

W ocenie Sądu I-ej instancji, przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło, aby w spornym okresie objętym decyzją odwołująca prowadziła działalność w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców. Wątpliwym jest też, aby szkolenia, w których ubezpieczona uczestniczyła w 2018 r. i 2019 r. miały służyć jej własnej działalności gospodarczej. Jak sama przyznała, w 2018r. nosiła się z zamiarem zamknięcia swojego salonu kosmetycznego i przejścia na umowę o pracę u innego pracodawcy z podobnej branży. W ostateczności odwołująca wykreśliła swoją działalność z rejestru przedsiębiorców, jednak do planowanego zatrudnienia w branży kosmetycznej nie doszło. Odwołująca zatrudniła się zaś w ramach umowy o pracę w Urzędzie Marszałkowskim w O..

Reasumując, Sąd I instancji wskazał, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu i z tej przyczyny odwołanie podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyła B. P.. Zaskarżyła wyrok w całości i zarzuciła:

I. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, poprzez pominięcie, iż działalnością gospodarczą jest działalność zarobkowa wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także, że działalność zawodowa jest wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły oraz ma być nastawiona na z góry nieokreślony okres, zatem brak sprzedaży usług nie świadczy, jak błędnie interpretuje Sąd Okręgowy, o braku działalności gospodarczej, a świadczy o niej ciąg czynności związanych bezpośrednio z prowadzeniem działalności gospodarczej, w tym przypadku odnowienie bazy klientów, wykonanie ulotek reklamowych i wizytówek, umówienie klientów na wizyty, poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, kiedy ubezpieczona skutecznie rozpoczęła po okresie zasiłku macierzyńskiego prowadzenie działalności gospodarczej.

II. naruszenie przepisów prawa procesowego, mające istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego i dokonanie oceny tego materiału w sposób wybiórczy, sprzeczny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, w szczególności poprzez:

-

brak analizy przedstawionych dokumentów wskazujących na rozpoczęcie próby odnowienia bazy klientów i z niektórymi z nich umówienie wizyt, które jednakże nie z winy ubezpieczonej musiały być odwołane;

-

pominięcie złożonych na rozprawie przed Sądem Okręgowym dowodów w postaci ulotek, wizytówek, zapisów umówionych i odwołanych wizyt;

-

pominięcie dowodów w postaci aktywności ubezpieczonej w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej poprzez podnoszenie kwalifikacji oraz prenumeratę branżowych wydawnictw;

-

pominięcie, iż odnowienie bazy klientów, roznoszenie ulotek i wizytówek jest faktycznie prowadzeniem działalności gospodarczej, zaś brak przychodu w tak krótkim okresie nie był spowodowany brakiem zamiaru zarobkowania, a brakiem klientów, którzy w trakcie urlopu macierzyńskiego po urodzeniu przez odwołującą dziecka znaleźli po prostu inne kosmetyczki, co wynika między innymi z zeznań świadków,

-

pominięcie, że z ustaleń organu wynika, że przed porodem ubezpieczona faktycznie prowadziła działalność gospodarczą. Zatem nieuzasadnionym jest twierdzenie, iż po zakończeniu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie miała zamiaru takiej działalności dalej prowadzić, skoro w tym zakresie też zainwestowała środki pieniężne by nabyć specjalistyczny sprzęt.

-

pominięcie, że ubezpieczona po okresie pobierania zasiłku chorobowego i zgłoszeniu do ubezpieczenia przebywała na zasiłku opiekuńczym, następnie chorobowym, co nie było przez nią planowane wcześniej; co więcej ubezpieczona była kontrolowana przez organ co do zasadności jej zwolnienia lekarskiego i każda kontrola organu wskazywała iż ubezpieczona zasadnie korzysta ze zwolnienia lekarskiego i zasiłku rehabilitacyjnego.

-

brak analizy przedstawionych zdjęć i dokumentów oraz zeznań świadków powołanych przez ubezpieczoną w zakresie próby podjęcia prowadzenia działalności gospodarczej i doznanych przeszkód poprzez chore dziecko, które przebywało w szpitalu, a następnie poprzez chorobę samej ubezpieczonej - depresji, która jest chorobą nieplanowaną i nagłą.

III. sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, poprzez ustalenie, że:

- ubezpieczona nie miała zamiaru kontynuowania działalności gospodarczej po okresie zasiłku macierzyńskiego i w konsekwencji tą działalność zlikwidowała, gdy tymczasem likwidacja działalności podyktowana była tym, iż choroby i problemy rodzinne spowodowały, że nie dała rady jej prowadzić i wychowywać dzieci, a praca jaką obecnie wykonuje na podstawie umowy o pracę to konieczność i jest pracą administracyjną niezgodną z wykształceniem i kwalifikacjami ubezpieczonej.

W oparciu o powyższe zarzuty, skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i zmianę decyzji ZUS z 26.07.2019 r. w całości poprzez ustalenie, że ubezpieczona podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu w okresie 7.03.2017r. – 15.08.2018 r., zasądzenie od organu na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych; ewentualnie, uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna.

Sąd Okręgowy poczynił w sprawie trafne ustalenia faktyczne na podstawie wszechstronnego rozważania materiału dowodowego.

Stan faktyczny w sprawie był następujący. B. P. podjęła pozarolniczą działalność gospodarczą od 19.06.2015 r. Przedmiotem tejże działalności były mobilne usługi kosmetyczne: zabiegi na twarz, ciało, dłonie. Od 8.09.2015 do 5.09.2016 r. B. P. otrzymywała zasiłek macierzyński, od 6.09.2016 r. do 6.03.2017 r. zasiłek chorobowy, od 15.03.2017 r. do 20.04.2017 r. zasiłek opiekuńczy, od 21.04.2017 r. do 19.10.2017 r. zasiłek chorobowy, od 20.10.2017 r. do 15.08.2018 r. – świadczenie rehabilitacyjne. Odwołująca we wskazanych wyżej okresach otrzymała łącznie świadczenia z ubezpieczenia społecznego w wysokości 241.786,11 zł. Za okres od czerwca do sierpnia 2015 r. B. P. zadeklarowała maksymalną miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości 9897,50 zł, za październik 2015 r. – 2309,42 zł. Natomiast łączna kwota składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wpłacone przez B. P. wyniosła 851,43 zł.

Fakt prowadzenia działalności gospodarczej przez odwołującą w okresie od 19.06.2015 r. do 8.09.2015 r. został potwierdzony w wyniku kontroli dokonanej przez organ rentowy w październiku 2015 r. Z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej we wskazanym okresie B. P. poniosła stratę w wysokości 3976,86 zł. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego od 6.09.2016 r. odwołująca ponownie zgłosiła się do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Faktycznie jednak odwołująca nie podjęła działalności gospodarczej, motywując to swoim stanem zdrowia, który uzasadniał korzystanie z zasiłków chorobowych, a następnie ze świadczenia rehabilitacyjnego oraz koniecznością przebywania na zasiłkach opiekuńczych w związku z chorobą dzieci. Organ rentowy w zaskarżonej decyzji stwierdził ustanie obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego B. P. z tytułu działalności gospodarczej od 7.03.2017 r. (pierwszy dzień przerwy między zasiłkami trwającej do 14.03.2017 r.) do 15.08.2018 r. (ostatni dzień świadczenia rehabilitacyjnego).

Z uzasadnienia decyzji wynika, że powodem jej wydania było przekonanie organu rentowego o „sztucznym utrzymywaniu przez odwołującą tytułu do ubezpieczeń społecznych. W 2018 r. B. P. wykreśliła z ewidencji działalności gospodarczą.

Stosownie do art. 13 ust. 4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2021 r., poz. 423), obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym podlegają osoby prowadzące pozarolniczą działalność od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa tej ustawy oraz art. 22 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców ( do dnia 30.04.2018 r. na podstawie przepisów ustawy z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej - tekst jedn. Dz. U. z 2017 r., poz. 2168). Podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym ma rzeczywiste wykonywanie działalności pozarolniczej w sposób ciągły, zorganizowany i o charakterze zarobkowym.

W niniejszej sprawie niesporne jest, że odwołująca faktycznie prowadziła działalność jedynie od 19.06.2015 r. do końca roku 2015 r. (część czynności było wykonywanych po 8.09.2015 r. w trakcie urlopu macierzyńskiego. Wynika to z wyjaśnień B. P. złożonych przed organem rentowym, w których podała, że „ do końca 2015 r. próbowała podtrzymać tę działalność, ale niestety nie udało się”. Przesłuchana przed Sądem Apelacyjnym odwołująca zeznała, że po urlopie macierzyńskim nie wznowiła działalności z uwagi na trudną sytuację rodzinną ( ciężka choroba brata, śmierć taty, brak pomocy ze strony męża). Ponadto dołączyły się problemy zdrowotne ( depresja, schorzenia kręgosłupa), z powodu których odwołująca przebywała na zwolnieniach lekarskich od 6.09.2016 r. Poza tym zachorował syn B. P., który była leczony w szpitalu, a następnie z uwagi na chorobę córki odwołująca otrzymywała zasiłek opiekuńczy. Od 21.04.2017 do 19.10.2017 r. B. P. ponownie była na zwolnieniu lekarskim, a później do 15.08.2018 r. na świadczeniu rehabilitacyjnym.

Sąd Najwyższy w wyroku z 20.04.2021 r. sygn. akt II USKP 36/21 stwierdził, że sytuacja prawna osoby wznawiającej prowadzoną wcześniej działalność gospodarczą po urlopie macierzyńskim jest nieco odmienna od sytuacji osoby, która rozpoczyna prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej i co do zasady powoduje kontynuację obligatoryjnych ubezpieczeń społecznych.

Po rozpoczęciu wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, jej wstrzymanie może być jedynie okresowe.

W wyroku Sądu Najwyższego z 11.01.2005 r. I UK 105/04 stwierdzono, że okresy niewykonywania działalności gospodarczej z powodu niezdolności do pracy nie uzasadniają wyłączenia z obowiązkowego ubezpieczenia, mogą jedynie stanowić dla osób objętych dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym podstawę do pobierania zasiłku chorobowego. Okresy zgłoszonych przerw nie kwalifikują się jako okresy wyłączające obowiązek ubezpieczenia, jeżeli osoba ubezpieczona była w gotowości do wykonywania usług. Nie można przyjąć, że dochodzi do rzeczywistego zaprzestania działalności gospodarczej, jeżeli po okresach zgłaszanych przerw świadczone były przez przedsiębiorcę usługi.

W dalszej kolejności Sąd Najwyższy wywiódł, że przesłanki ciągłości nie można rozumieć jako procesu trwającego nieustannie, albowiem oznaczałaby to brak możliwości zawieszenia działalności gospodarczej. W konkluzji Sąd Najwyższy uznał, że osoba, które po zakończeniu pobierania zasiłku macierzystego składa wniosek o objęcie jej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym: emerytalnym, rentowym oraz wypadkowym i dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym podlega od dnia złożenia wniosku tym ubezpieczeniom na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 8 ust. 6 pkt 1, art. 11 ust. 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 4 ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, chyba że zostanie wykazane, że w dniu złożenia wniosku osoba ta nie miała zamiaru ciągłego prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej na przykład z powodu długotrwałej niezdolności do wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej, a także nie podjęcia czynności organizacyjnych, zmierzających do wznowienia takiej działalności w myśl art. 3 ustawy z 6.03.2018 r. Prawo (...). Krótkotrwałe okresy zasiłków chorobowych, przypadające zaraz po zakończeniu otrzymywania zasiłku macierzystego nie stanowią przeszkody do kontynuowania obligatoryjnych ubezpieczeń społecznych.

Stwierdzić więc trzeba, że istnienie lub brak zamiaru wznowienia działalności gospodarczej po okresie przerwy spowodowanej m. in. zasiłkiem macierzyńskim należy ustalać z uwzględnieniem wszystkich okoliczności danego stanu faktycznego. Organ rentowy zarzucił odwołującej, że po odzyskaniu zdolności do prowadzenia działalności, tj. od 7.03.2017 r. nie podjęła starań by kontynuować działalność m. in. nie dokonała zakupu artykułów kosmetycznych, nie reklamowała swoich usług, nie podjęła starań w celu pozyskania nowych klientów, nie przedstawiła dowodów na próby utrzymania kontaktu z wcześniejszymi klientkami.

W odpowiedzi na powyższe, w piśmie procesowym z 5.03.2020 r. odwołująca zaoferowała dowody z zeznań świadków na okoliczność podjęcia starań w celu prowadzenia działalności gospodarczej od 7.03.2017 r. do 15.08.2018 r., wykonywania płatnego makijażu, manicure, innych czynności kosmetycznych, roznoszenia ulotek oraz tzw. „marketingu szeptanego”, uczestnictwa w zorganizowanych szkoleniach, samodoskonalenia przez kursy internetowe, zamówienia towaru w hurtowniach kosmetycznych i sklepach.

Przesłuchani przez Sąd Okręgowy świadkowie A. L., K. W., S. H. i A. D. zeznały, że były umówione z odwołującą na zabiegi kosmetyczne wiosną 2017 r., lecz B. P. odwołała je ze względów zdrowotnych. Tymczasem w piśmie procesowym z dnia 5.03.2020 r. ubezpieczona wskazała, że w marcu 2017 r. miała umówione tylko dwie klientki na makijaż i zabiegi na twarz, tj. K. W. oraz A. L.. W apelacji natomiast skarżąca wskazała, że brak przychodów w okresie od 7.03.2017 r. do 14.03.2017 r. spowodowany był brakiem klientów, którzy w okresie urlopu macierzystego odwołującej znaleźli inne kosmetyczki.

Zatem twierdzenia ubezpieczonej co do przyczyn niepodjęcia działalności w marcu 2017 r. (w przerwie między zasiłkami) są sprzeczne ze sobą. Początkowo odwołująca wskazała na przyczyny zdrowotne, rodzinne, zaś w apelacji na brak klientów. Wobec tego zeznania świadków odnośnie zaplanowanych zabiegów, które miała wykonać odwołująca również należy uznać za nieprzekonywujące.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie stanowią dowodów na okoliczność podjęcia czynności organizacyjnych, zmierzających do wznowienia działalności gospodarczej zdjęcia prac wykonanych przez ubezpieczoną z uwagi na fakt, że nie wiadomo kiedy uwidocznione na zdjęciach zabiegi były wykonane. Jeżeli chodzi o złożone wizytówki mające reklamować działalność ubezpieczonej to jak wynika z faktury (k. 57 akt ZUS) zostały wykonane w 2015 r., a więc w okresie wykonywania przez odwołującą działalności przed okresem korzystania z zasiłku macierzyńskiego. Co się zaś tyczy prenumeraty branżowego magazynu (...), udziału w targach „21 B. (...) w 2018 r., ukończenia zdrowotnego kursu wizażu i szkolenia „Peelingi chemiczne P. M.” w 2018 r., czy też udziały B. P. w grupach zamkniętych dotyczących profesjonalnego makijażu, to fakty te świadczą raczej o podwyższaniu swoich kwalifikacji w zawodzie technika usług kosmetycznych niż o podejmowaniu czynności organizacyjnych w celu wznowienia działalności po przerwie związanej z urlopem macierzyńskim.

Odwołująca przedstawiła również dowody na okoliczność zakupów produktów kosmetycznych w 2017 i 2018 r. w sklepach (...), D.. I tak w lutym 2017 r. odwołująca zakupiła zestaw pędzli do twarzy i oczu oraz bazę cieni do powiek na kwotę 455,20 zł, w marcu 2017 r. paletę cieni do powiek, eyeliner, gąbkę do makijażu, zestaw pędzelków do oczu na łączną kwotę 485,60 zł. W grudniu 2017 r. B. P. zakupiła kremy na sumę 184 zł, a w 2018 r. odwołująca dokonała zakupu produktów kosmetycznych na 402,70 zł. Zdaniem Sądu II-ej instancji rację ma organ rentowy, iż wskazane zakupy pojedynczych produktów drogeryjnych wskazują na nabycie ich na własny użytek, a nie w celu prowadzenia działalności gospodarczej.

Podkreślić trzeba, że aktualnie, wobec dużej konkurencji na rynku usług kosmetycznych, ogromnej oferty zabiegów odmładzających, upiększających, podjęcie czynności organizacyjnych zmierzających do wznowienia przez B. P. działalności gospodarczej mogłaby polegać na reklamowaniu swojej działalności poprzez stworzenie własnej strony internetowej, wizytówki firmy w G., promocji swojej działalności na F. i I.. Również zakupy produktów potrzebnych do świadczenia różnego rodzaju usług kosmetycznych winny dotyczyć szerokiego asortymentu sprzętu, środków kosmetycznych, nabywanych w większych ilościach.

Cechą działalności gospodarczej jest bowiem nastawienie na zysk. Zakupy produktów dokonywanych w pojedynczych ilościach na niewielkie kwoty świadczą o nabywaniu ich na własne potrzeby, nie zaś w celu wykonywania zawodowej i zarobkowej działalności. Także poszukiwanie klientów poprzez tzw. „szeptany marketing” nie stanowi reklamy profesjonalnej działalności. Dodać też trzeba, że B. P. nie zakupiła po zakończeniu urlopu macierzyńskiego żadnego profesjonalnego sprzętu oraz nie poczyniła innych inwestycji w działalność gospodarczą.

Oceniając działania odwołującej w przedmiocie wznowienia działalności po przerwie spowodowanej urlopem macierzyńskim nie można pominąć, że B. P. działalność gospodarczą prowadziła tylko kilka miesięcy w 2015 r., następnie korzystała z zasiłku macierzyńskiego do 5.09.2016 r., później z zasiłków chorobowych od 6.09.2016 r. do 6.03.2017 r. oraz od 21.04.2017 r. do 19.10.2017 r. , w końcu ze świadczenia rehabilitacyjnego od 20.10.2017 r. do 15.08.2018 r. Z powyższych ustaleń wynika, że B. P. po okresie prowadzenia przez kilka miesięcy działalności gospodarczej przez blisko trzy lata pobierała zasiłki z ubezpieczenia społecznego, po czym 16.08.2018 r. trwale zaprzestała prowadzenia działalności wykreślając ją z rejestru. Na podkreślenie zasługuje też okoliczność, iż od 2015 r. do 2018 r. B. P. otrzymała zasiłki z ubezpieczenia społecznego w łącznej kwocie 241.786,11 zł, zaś wpłacane przez nią składki na dobrowolne ubezpieczenia chorobowe są równe kwocie 851,43 zł.

Biorąc powyższe pod uwagę, w ocenie Sądu Apelacyjnego B. P. składając w dniu 6.09.2016 r. wniosek o wznowienie ubezpieczenia po zakończeniu otrzymywania zasiłku macierzystego nie miała faktycznego zamiaru podejmowania działalności gospodarczej, o czym świadczy to, że nie podjęła czynności organizacyjnych zmierzających do wznowienia profesjonalnej działalności polegającej na świadczeniu usług kosmetycznych.

Zatem nie są zasadne podniesione w apelacji zarzuty dotyczące sprzeczności ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego i naruszenia art. 2 ustawy z 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Sąd Okręgowy wydał prawidłowy wyrok uznając, iż skoro odwołująca od 7.03.2017 r. nie wznowiła działalności gospodarczej, ani nie podjęła czynności organizacyjnych zmierzających do reaktywacji działalności, po czym w sierpniu 2018 r. wykreśliła działalność z rejestru, to nie podlega ona obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym ani dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

O kosztach procesu za II instancję orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za jego wynik wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c., zasądzając na rzecz organu rentowego od strony przegrywającej spór kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w II instancji zgodnie ze stawką określoną w § 9 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Bożena Szponar-Jarocka