Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 lipca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Marek Szymanowski (spr.)

Sędziowie: SA Bohdan Bieniek

SA Piotr Prusinowski

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 1 lipca 2014 r. w B.

sprawy z odwołania R. Ł.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o rentę rolniczą

na skutek apelacji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 5 lutego 2014 r. sygn. akt V U 1300/13

uchyla zaskarżony wyrok, a sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Białymstoku do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach instancji odwoławczej.

Sygn. akt III AUa 624/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4czerwca 2013 roku Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił przyznania wnioskodawcy R. Ł. prawa do renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, wobec nieuznania go przez Komisje Lekarską Kasy za osobę całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym.

R. Ł. w odwołaniu od tej decyzji podniósł, że odmowa przyznania mu prawa do renty jest bezzasadna , a decyzja została wydana po mało wnikliwym postępowaniu.

W dniu 5 lutego 2014r. Sąd Okręgowy w Białymstoku wydał wyrok częściowy, którym zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy prawo do renty rolniczej na stałe od 30 października 2013 r. ( po sprostowaniu k. 48) ). W świetle sporządzonego uzasadnienia Sąd Okręgowy rozpoznawał odwołanie wnioskodawcy pod kątem art. 21 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. - o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008r. Nr 50, poz. 291 z . zm.), w szczególności co do spornej w sprawie przesłanki nabycia renty rolniczej tj. istnienia u wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym. W celu wyjaśnienia tej okoliczności Sąd Okręgowy dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych z zakresu kardiologii i okulistyki. Biegły z zakresu kardiologii (k.16 ) po przebadaniu wnioskodawcy i zapoznaniu się z dokumentacją medyczną wnioskodawcy zgromadzony w sprawie nie stwierdził u niego całkowitej niezdolności do pracy. Natomiast biegła z zakresu okulistyki po rozpoznaniu zmian zwyrodnieniowych w plamkach obu oczu , ślepoty lewego oka, podejrzenia jaskry oka prawego i braku widzenia obuocznego uznała wnioskodawcę za całkowicie niezdolnego do pracy na stałe od 30 października 2013r. (k.18,35). Opierając się na tej właśnie opinii Sąd Okręgowy wydał wyrok częściowy przyznając prawo do renty od tej daty, a co do okresu sprzed 30 października 2013 r. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu psychiatrii, który ma być przeprowadzony w toku dalszego postępowania (k.43).

W apelacji od tego wyroku wywiedzionej Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zaskarżył powyższy wyrok w całości zarzucając mu:

1.  Obrazę przepisów prawa procesowego:

a.  art. 477 ¹⁴ § 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 386 §1 k.p.c. poprzez nie orzeczenie co do całości sprawy ;

b.  art. 317 k.p.c. poprzez błędne zastosowanie tego przepisu i wydanie wyroku częściowego bez odniesienia co do tego czy prawo do renty przysługiwało wnioskodawcy w dacie wydania zaskarżonej decyzji;

c.  art. 233 k.p.c. poprzez dokonanie sprzecznych ustaleń Sądu tj. uznanie wnioskodawcy za całkowicie niezdolnego do pracy i przyznanie mu renty na stałe i jednoczesnym, dopuszczeniu w dacie wydania wyroku dowodu na okoliczności niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym w okresie poprzedzającym datę , od której Sąd przyznał prawa do renty rolniczej .

2.  Naruszenie prawa materialnego poprzez przyznanie prawa art. 21 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. - o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z zm.) poprzez błędną wykładnię i przyznanie prawa do renty rolniczej na stałe mimo nieustalania czy w dacie złożenia wniosku o rentę wnioskodawca był niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Wskazując na powyższe zarzuty apelacja rolniczego organu netowego wnosiła w zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalanie odwołania albo o jego uchylenia i przekazanie spawy do ponownego rozpoznania .

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Wniesionej apelacji trudno jest nie uznać za zasadną .

Wydanie wyroku częściowego w sprawie o rentę toczącej się na skutek odwołania wniesionego od decyzji odmownej organu rentowego z reguły nie jest dopuszczalne, bowiem jest to nie do pogodzenia z istotą postępowania i zakresu rozpoznania Sądu w sprawach z zakresu ubezpieczeń. Specyfiką tego postępowania, na tle ukształtowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego jest to, że Sąd ocenia legalność decyzji organu rentowego według stanu rzeczy istniejącego w chwili jej wydania - (por. wyroki z dnia 10 marca 1998 r, II UKN 555/97, OSNAPiUS 1999 nr 5, poz. 181 oraz z dnia 20 maja 2004 r., II UK 395/03, OSNP 2005 nr 3, poz. 43).Już ta konstatacja wskazuje na naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 317 §1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku częściowego w sytuacji, gdy nie było dopuszczalnym oderwanie okresu, na który Sąd przyznał prawa do renty rolniczej od okresu poprzedzającego ten okres, w szczególności pomijając stan rzeczy istniejący w chwili wydania zaskarżonej decyzji. Prościej rzecz ujmując Sąd Okręgowy dokonał zmiany zaskarżonej decyzji w oderwaniu od oceny zasadności tej decyzji, bowiem taka ocena musiałby być dokonana na chwilę wydania tej decyzji. Tymczasem w świetle procedowania Sądu Okręgowego i sporządzonego uzasadnienia badanie przesłanki całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym w okresie obejmującym moment wydania decyzji ma nastąpić dopiero w toku dalszego postępowania. Godzi zauważyć, iż w przypadku gdyby w okresie tym nie stwierdzono całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, to trudno byłoby uznać wydanądecyzję za wadliwą , natomiast niewątpliwe wadliwym stałoby się przyznanie renty na okres objęty wyrokiem częściowym.

Powyższy wywód prowadzi do wniosku, iż wydanie wyroku częściowego przez Sąd Okręgowy nastąpiło bez rozpoznania istoty sprawy, czyli bez przesądzenia czy w dacie wydania zaskarżonej decyzji wnioskodawca był całkowicie niezdolny do pracy gospodarstwie rolnym. Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy poczyni stanowcze ustalenia faktyczne co do tego czy wnioskodawca był i jest osobą całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 21 ust.5 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. - o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z . zm.), w szczególności począwszy od miesiąca złożenia wniosku ( art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 52 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. - o ubezpieczeniu społecznym rolników). Dysponując takowymi ustaleniami Sąd Okręgowy będzie mógł ocenić czy zaskarżona decyzja jest prawidłowa pamiętając o tym , iż w tym zakresie zasadą jest jej ocena na moment jej wydania, a przyznanie świadczenia po dacie wydania decyzji może nastąpić tylko wyjątkowo. Jeżeli okaże się , iż niezdolność pracy wnioskodawcy w gospodarstwie rolnym powstała po dacie wniesienia odwołania Sąd Okręgowy będzie też mieć na uwadze czy nie zachodzą przesłanki zastosowania regulacji art. 477 ¹⁴ §4 k.p.c. w zw. z art. 477 ¹⁶ k.p.c. zgodnie z którą - sprawie o świadczenie z ubezpieczeń społecznych, do którego prawo jest uzależnione od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, a podstawę do wydania decyzji stanowi orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub orzeczenie komisji lekarskiej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ( odpowiednio Lekarza Rzeczoznawcy Kasy i Komisji Lekarskiej Kasy ) i odwołanie od decyzji opiera się wyłącznie na zarzutach dotyczących tego orzeczenia, sąd nie orzeka co do istoty sprawy na podstawie nowych okoliczności dotyczących stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, które powstały po dniu złożenia odwołania od tej decyzji. W tym przypadku sąd uchyla decyzję, przekazuje sprawę do rozpoznania organowi rentowemu i umarza postępowanie.

W tym stanie rzeczy Sad Apelacyjny na zasadzie art. 386 § 4 k.p.c. orzekł jak na wstępie.