Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 stycznia 2022r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący sędzia Tomasz Madej

Protokolant Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2021 r. w B.

sprawy z odwołania K. C. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie podleganie obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek apelacji wnioskodawczyni K. C. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 9 lutego 2021 r. sygn. akt IV U 791/20

I. oddala apelację,

II. zasądza od K. C. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sygn. akt III AUa 588/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 7 kwietnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., powołując się na art. 83 ust. 1, art 68 ust. 1, pkt 1 lit. a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że K. C. (1) jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowymi, wypadkowemu od 30 maja 2019 r.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła K. C. (2), która zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie art. art. 83 ust. 1 pkt. 1 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 11 ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. oraz art. 83a ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Skarżąca wyjaśniła, że swoją działalność gospodarczą, której przedmiotem był wynajem fotobudki na różnego rodzaju imprezy rozrywkowe zgłosiła pod względem formalnym: dokonała rejestracji w (...), sama prowadziła księgowość i wybrała formę opodatkowania. Argumentowała, że zakładając działalność jako główny miała oczywiście cel zarobkowy. Dlatego wraz z rozpoczęciem działalności rozpoczęła pozyskiwanie klientów. Zwróciła uwagę, że ZUS w 2015 r. przeprowadził postępowanie kontrolne w trakcie, którego uznał, iż jej działalność jest prowadzona zasadnie i nie jest fikcją. Podniosła, że wbrew ocenie Zakładu sam fakt, iż dochody uzyskiwane z działalności spadły, nie może świadczyć o tym, iż taka działalność nie istniała. Przeczą temu zgromadzone dokumenty oraz świadkowie.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Olsztynie, wyrokiem z 9 lutego 2021 r., oddalił odwołanie K. C. (1),

Sąd ten ustalił, że K. C. (1), ur. (...), według danych zawartych w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej ( (...)), od 8 września 2015 r. jest zarejestrowana jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą pod firmą (...) z siedzibą w G. przy ul. (...), NIP (...), Regon (...). Siedziba firmy stanowi jednocześnie miejsce zamieszkania rodziców skarżącej, wymieniona obecnie posiada adres zamieszkania w G.. Przedmiotem zarejestrowanej działalności wg (...) jest działalność usługowa związana z administracyjną obsługą biura ( (...) 82.11), a od 5 października 2015 r. przedsiębiorca dokonał zmiany w (...) podając (...) związaną z usługami fotograficznymi (74.20.Z). W ramach zgłoszonej działalności skarżąca zawarła w 2015 r. kilka umów o świadczenie usług administracyjnych, zakupiła urządzenie fotografujące - fotobudkę, stworzyła stronę internetową, stronę na F., umieściła na ogrodzeniu przed siedzibą firmy baner reklamujący działalność w zakresie wynajmu fotobudki oraz zamówiła ulotki. Z dniem 5 października 2015 r. zgłosiła się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jako podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zadeklarowała kwotę 250 % prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, tj. kwotę 8.540,55 zł.

Z dalszych ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że od 22 października 2015 r. K. C. (1) wystąpiła o wypłatę zasiłku chorobowego z powodu stanu ciąży. Wysokość zasiłku stanowiła kwota około 6.500 zł netto. Organ rentowy w listopadzie 2015 r. wszczął z urzędu postępowanie w zakresie ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego K. C. (1) z tytułu prowadzenia powyższej działalności. Po przedstawieniu przez skarżącą dowodów z dokumentów, Zakład uznał, iż tytuł do ubezpieczeń społecznych istnieje, co skutkowało decyzją z dnia 11 lutego 2016 r. nr (...) o umorzeniu postępowania.

Sąd Okręgowy wskazał, że następnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych, biorąc pod uwagę fakt pobierania przez ubezpieczoną na przestrzeni 5 lat długotrwałych zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, powziął wątpliwość czy K. C. (1) nadal prowadzi swoją działalność gospodarczą, czy też podejmowane czynności miały ma celu stworzenia wrażenia jej prowadzenia i służyły jedynie pobieraniu wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. W wyniku przeprowadzonej kontroli płatnika w dniach: 6, 12 i 18 grudnia 2019 r. pozwany ocenił, że ustalone zdarzenia gospodarcze nie wykazują cech funkcjonalnych działalności gospodarczej, tj. zarobkowości, zorganizowania i ciągłości. W ocenie Zakładu materiał dowodowy pozyskany w czasie kontroli płatnika składek wskazał na incydentalny charakter podejmowanych czynności, a celem ubezpieczonej nie była wola i chęć zaistnienia na rynku pracy, lecz stworzenie pozornego tytułu do ubezpieczeń, który umożliwiłby jej w dalszym ciągu korzystanie z wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego. Wobec powyższego organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Niezdolność do pracy skarżącej z powodu stanu ciąży rozpoczęta 22 października 2015 r. trwała nieprzerwanie do 12 maja 2016 r. Następnie od 13 maja 2016 r. ubezpieczona wystąpiła z wnioskiem o wypłatę rocznego zasiłku macierzyńskiego. Po zakończeniu 11 maja 2017 r. pobierania zasiłku otrzymywała następujące świadczenia pieniężne:

- zasiłek chorobowy od 12.05.2017 r. do 03.02.2018 r.,

- świadczenie rehabilitacyjne od 04.02.2018 r. do 14.02.2018 r.,

- zasiłek macierzyński od 15.02.2018 r. do 13.02.2019 r.,

- zasiłek chorobowy od 14.02.2019 r. do 29.05.2019 r.,

- zasiłek chorobowy od 07.06.2019 r. do 23.06.2019 r.,

- zasiłek chorobowy od 05.07.2019 r. do 10.02.2020 r.

Z dniem 10 marca 2020 r. skarżąca złożyła wniosek o wypłatę kolejnego zasiłku macierzyńskiego.

Jedyne przerwy w pobieraniu zasiłków obejmowały okresy: od 30 maja 2019 r. do 6 czerwca 2019 r. (8 dni) i od 24 czerwca 2019 r. do 4 lipca 2019 r. (11 dni). Ponadto żaden z okresów zdolności do pracy nie był dłuższy niż 3 pełne miesiące kalendarzowe, co skutkowało wypłatą każdego kolejnego zasiłku od podstawy zadeklarowanej we wrześniu i w październiku 2015 r. W okresie od 8 września 2015 r. do dnia wydania zaskarżonej decyzji, jedynie przez 63 dni ubezpieczona była zdolna do pracy.

Według informacji pochodzącej z Urzędu Skarbowego w G. oraz deklaracji podatkowych PIT – 36, K. C. (1) z tytułu działalności gospodarczej w latach 2015-2019 osiągała następujące przychody:

- w 2015 r. kwota 8.300 zł (dochód 6.180,99 zł),

- w 2016 r. kwota 13.190,00 zł (dochód 8.303,17 zł)

- w 2017 r. kwota 18.100,00 zł (dochód 11.681.31 zł),

- w 2018 r. kwota 15.550,00 zł (dochód 6.337,90 zł),

- w 2019 r. kwotę 13.300 zł, (dochód w kwocie 9.000,13 zł).

Na przestrzeni lat 2016-2019 skarżąca zawierała umowy o wynajem fotobudki około 110 razy, z czego 39 usług zostało udokumentowane fakturami, pozostałe wykonywane były na rzecz osób fizycznych jako przychody nieudokumentowane, bowiem skarżąca nie przekraczała 20.000 zł obrotu, stąd brak obowiązku ich ewidencjonowania za pomocą kasy fiskalnej.

W okresie od 19 października 2015 r. do 31 grudnia 2018 r. odwołująca zatrudniała w oparciu o umowę zlecenia S. S. (1) (siostrę), a od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. oraz od 1 stycznia 2020r. do 31 grudnia 2020 r. zawarła umowy zlecenia z B. S. (matką) oraz w okresach od 1 lipca 2017 r. do 31 grudnia 2018 r. i od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r. zatrudniała w ramach umowy zlecenia brata - M. S.. Przedmiot zawieranych umów zlecenia obejmował: obsługę fotobudki na imprezach, roznoszenie ulotek reklamowych, obsługę klienta, obsługę kadrowo-płacową, prace administracyjno-biurowe. Strony umowy określiły wynagrodzenie w stawce godzinowej w wysokości 14 zł (w przypadku B. S. w 2020 r. stawka godzinowa wyniosła 17 zł).

Matka płatnika składek na co dzień zajmuje się opieką nad przyjętymi na wychowanie w ramach niespokrewnionej zawodowej rodziny zastępczej dziećmi. Czynności wykonywane w ramach umów zlecenia sprowadzały się do odpowiadania na zapytania osób zainteresowanych wynajmem fotobudki (korespondencja e-mailowa, rozmowy telefoniczne), sporządzania umów na piśmie, wystawianiu faktur i okazjonalnego roznoszenia ulotek. M. S., w dacie zawarcia pierwszej umowy zlecenia (...)-letni uczeń, w ramach umowy cywilnoprawnej zajmował się dostarczaniem urządzenia do klienta, techniczną obsługą fotobudki na miejscu. Obowiązki szkolne nie pozwalały mu na e-mailowe czy telefoniczne kontrakty z klientami, zatem generalnie w tym zakresie czynności wykonywała matka skarżącej. B. S. pracę świadczyła średnio 2-3 godz. w miesiącu, M. S. w roku 2018 r. – od 2 - 8 godzin miesięcznie, w 2019 r. 2-3 godziny.

Wydatki poczynione przez K. C. (3) na poczet zarejestrowanej działalności dotyczyły w latach 2016-2018 promocji działalności w serwisie weselezklasą.pl, zakupu garażu blaszanego oraz pokrowca, papieru, tła fotograficznego, księgi gości, pudełka, akcesoriów – kapeluszy, czapeczek, opasek.

W 2019 r. odnotowano 6 zdarzeń gospodarczych udokumentowanych fakturami, potwierdzającymi umowy o świadczenie usług fotograficznych – fotobudka ze Stowarzyszeniem (...), Hotelem (...), Gminą G., A. M. P. Da G. - 4 zdarzenia, (...) M. W..

Niekiedy umowy o świadczenie usług z osobami fizycznymi zawierane były na piśmie. W 2019 r. w tej formie skarżąca sporządziła umowy z M. F. na kwotę 1000 zł; P. J. na kwotę 1000 zł; N. Ł.na kwotę 600 zł; A. B. na kwotę 400 zł; B. G.na kwotę 800 zł, K. P. na kwotę 800 zł. Ustnie zawarte umowy w 2019 r. dotyczyły wypożyczenia fotobudki w dniach 21.09.2019 r., 17.08.2019 r., 21.06.2019 r., 20.06.2019 r. (wesela), 8.06.2019 r. (spotkanie integracyjne), 6.06.2019 r. (bal absolwentów), 30.05.2019 r. (bal ósmoklasistów).

Z uwagi na sytuację epidemiologiczną w kraju nie doszło do realizacji umowy o wynajem fotobudki w marcu 2020 r. przez S. G. – przewodniczącego (...) w Szkole Podstawowej w B..

Z dostarczonej księgi przychodów i rozchodów wynika, że:

- przychód za (...) wynosił 0,00 zł, wynagrodzenie pracowników : 70,00 zł, wydatki pozostałe: 455,85 zł;

- przychód za (...) wynosił 0,00 zł, wynagrodzenie: 56,00 zł wydatki pozostałe 515,83 zł;

- przychód za (...) wynosił 0,00 zł, wynagrodzenie: 56,00 zł, wydatki pozostałe 300,83 zł;

- przychód za (...) wynosił 0,00 zł, wynagrodzenie: 70,00 zł, wydatki pozostałe 100,83 zł;

- przychód za (...) wynosił 2500,00 zł, wynagrodzenie - 182 zł, wydatki pozostałe 100,83 zł;

- przychód za (...) wynosił 4.050 zł, wynagrodzenie: 266 zł, wydatki pozostałe 131,66 zł;

- przychód za (...) wynosił 2450,00 zł,: wynagrodzenie: 140 zł, wydatki pozostałe 768,74 zł;

- przychód za (...) wynosił 400 zł, wynagrodzenie: 70,00 zł, wydatki pozostałe 138,49 zł;

- przychód za (...) wynosił 600,00 zł, wynagrodzenie: 70,00 zł, wydatki pozostałe 100,83 zł;

- przychód za (...) wynosił 0,00 zł,: wynagrodzenie: 56,00 zł, wydatki pozostałe100,83 zł;

- przychód za (...) wynosił 1.600,00 zł, wynagrodzenie: 140 zł, wydatki pozostałe -100,83 zł.

- przychód za (...) wynosił 1.700 zł, wynagrodzenie 83,48 zł, wydatki pozostałe - 154,84 zł.

Stały wydatek miesięczny stanowiła amortyzacja urządzenia fotografującego w kwocie 100,83 zł. Jak zauważył Sąd pierwszej instancji, analiza wysokości przychodów za 2019 r., wskazuje, że nieudokumentowane przychody (7.350 zł) wg księgi przychodów i rozchodów są prawie dwukrotnie wyższe od przychodów fakturowanych (4250 zł).

Przychód na koniec września 2020 r. ukształtował się w wysokości 4.730 zł, wydatki – 6.550 zł, w tym zakup w miesiącu maju 2020 r. za kwotę 3.999 zł komputera przenośnego oraz telefonu komórkowego w wysokości 699 zł.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że bezspornym w niniejszej sprawie był fakt zarejestrowania przez skarżącą działalności gospodarczej od dnia 8 września 2015 r. oraz fakt jej rozpoczęcia. Jak wskazał Sąd, decydujące znaczenie dla rozważenia zasadności złożonego odwołania miało ustalenie, czy w okresie od 30 maja 2019 r. wnioskodawczyni, po długiej niezdolności do pracy nadal prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu obowiązujących przepisów prawa, co skutkuje objęciem jej ubezpieczeniami społecznymi.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Zakładu, zgodnie z którym działania skarżącej w spornym okresie wskazywały na brak wszystkich cech charakterystycznych dla działalności gospodarczej.

Sąd uznał, że działalność gospodarcza skarżącej nie miała przede wszystkim charakteru zarobkowego. Dochód uzyskany przez skarżącą w 2019 r. (9. 000 zł w skali roku) wskazuje zdaniem Sądu, że jej działalność była poniżej granicy opłacalności i przeczy racjonalności prowadzenia działalności gospodarczej. Gdyby nie wypłacany miesięcznie zasiłek chorobowy (ok. 6.500 zł netto) odwołująca nie miałaby możliwości utrzymania się.

Sąd pierwszej instancji wskazywał, że odwołująca w 2019 r. poczyniła minimalne nakłady wykazane fakturami, konieczne z uwagi na przedmiot działalności oraz wydatki w maju 2020 r., zbędne w ocenie Sądu, na zakup komputera oraz telefonu komórkowego. Natomiast nie czyniła starań w zakresie lepszego rozreklamowania działalności, pozyskania nowych klientów. Jedynie 1 czerwca 2019 r. przeprowadziła rozmowę z właścicielem pizzerii (...), która zaowocowała kilkoma zdarzeniami gospodarczymi. Powyższe, zdaniem Sądu świadczyło o braku zaangażowania odwołującej w prowadzenie działalności.

Sąd zwrócił uwagę, że odwołująca przedstawiła szereg dokumentów na okoliczność prowadzenia działalności (faktury, umowy o świadczenie usług, zdjęcia z urządzenia fotografującego, wydruki korespondencji mailowej) oraz zaoferowała osobowe źródła dowodowe w postaci zeznań świadków. Sąd zauważył jednak, iż większość z nich była składana celem wykazania kilkunastu tych samych zdarzeń gospodarczych. Obszerność przedstawianych dowodów nie przekłada się zatem na mnogość zdarzeń gospodarczych, których łącznie w całym 2019 r. było 19 oraz kilka w 2020 r.

Sąd dał wiarę w tym zakresie wszystkim przesłuchanym świadkom, którzy bądź w okresie od maja 2019 r. podpisali umowę o świadczenie usług, bądź zawarli ją ustnie, bądź nie byli stroną umowy, lecz potwierdzili wykorzystanie urządzenia fotografującego na imprezach okolicznościowych. Ich relacje Sąd uznał za wiarygodne i spójne. Również w zakresie, w jakim wskazywali źródło informacji na temat przedmiotu działalności skarżącej – Internet, F.. W ocenie Sądu, popularność usługi tego typu w połączniu z faktem, iż w okolicach G. – jak twierdziła skarżąca – była jedyną osobą prowadząca działalność w tym zakresie, dawała znacznie większe możliwości uzyskania zysku przy nieznacznym zaangażowaniu przedsiębiorcy w rozpowszechnienie informacji na temat świadczonej usługi. Bierność na tym polu, przy niskich dochodach, przemawiała zdaniem Sądu za uznaniem, iż odwołującej nie zależało na realizowaniu zarobkowego celu działalności, lecz utrzymywaniu jej poniżej granicy opłacalności wyłącznie dla uzyskania ochrony ubezpieczeniowej i wysokich świadczeń z funduszu chorobowego. O powyższym, w ocenie Sądu, świadczy także marginalne zainteresowanie zatrudnianych przez skarżącą członków rodziny pozyskiwaniem klientów oraz brak nacisku ze strony K. C. (1), by zmienić ten stan rzeczy.

Sąd Okręgowy uznał za wiarygodne relacje świadków M. S. oraz B. S. w zakresie wskazywanego wymiaru czasu poświęcanego na realizację umów zlecenia, który w skali miesiąca uznał za znikomy oraz wykonywanych czynności, które w przypadku B. S. sprowadzały się zasadniczo do odpowiedzi na zapytania klientów i ustalaniu warunków wykonywanej usługi, a w przypadku M. S. – do ich realizacji. Sąd wskazał, że w przypadku 2020 r. – nie jest on zupełnie miarodajny z uwagi na trwający od marca 2020 r. stan zagrożenia epidemiologicznego i trudną sytuację ekonomiczną większości przedsiębiorców. Niemniej Sąd zauważył, że przez okres ponad 6 miesięcy w 2020 r. możliwe było z pewnymi ograniczeniami organizowanie imprez okolicznościowych na mniejszą skalę, a zatem stan epidemii nie tłumaczy całkowitego braku zaangażowania skarżącej w osiągnięcie zysku, a wydatki poczynione w maju jawią się jako całkowicie nieracjonalne.

Przedstawione powyżej okoliczności, w tym brak dowodów świadczących, że odwołująca po zakończeniu w lutym 2019 r. pobierania kolejnego zasiłku macierzyńskiego czyniła jakiekolwiek starania pozwalające rozwijać usługi, a także fakt, iż już w 2016 r. zakończyła świadczenie usług administracyjnych, zdaniem Sądu Okręgowego, potwierdzały ocenę, że istotą działań odwołującej było podtrzymywanie wrażenia, iż działalność była prowadzona. Zdaniem Sądu, nie przedstawiono też dowodów, które przeczyłyby ustaleniom Zakładu, że zatrudnianie osób z kręgu najbliższej rodziny w ramach umów zlecenia w niewielkim wymiarze godzin miało marginalne znaczenie dla rozwoju i prowadzenia działalności, a w kontekście bardzo niskich przychodów z tytułu działalności świadczy raczej o zabiegach mających na celu stworzenie wrażenia, że działalność jest prowadzona, wskazują na brak zaangażowania i profesjonalizmu jako jednego z elementów działalności gospodarczej.

Sąd zwrócił także uwagę, iż przerwy w okresach pobierania zasiłku, kiedy to skarżąca wykazywała zdolność do pracy nie były dłuższe niż 3 miesiące. Skutkowało to tym, że każde kolejne świadczenie pieniężne z ubezpieczenia obliczane było od najwyższej podstawy wymiaru składek zadeklarowanej przez skarżącą we wrześniu i październiku 2015 r.

Sąd dodał też, że ubezpieczania społeczne są sferą zobowiązań publicznoprawnych, gdzie istotne znaczenie odgrywa zasada solidaryzmu społecznego, który chroni interesy ubezpieczonych. Chodzi o zachowanie równowagi pomiędzy wkładem ubezpieczonego do systemu (czyli opłacaniem składek), a rozmiarem świadczeń, które otrzymuje. Skarżąca przez 5 lat pobrała zasiłki na łączną kwotę 360.188,03 zł, przy łącznej kwocie opłaconych składek na ubezpieczenie chorobowe 533,14 zł. Ponadto korzystała z dwóch zasiłków macierzyńskich i ubiegała się o trzeci od 10.03.2020 r.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd pierwszej instancji podkreślił, że ubezpieczona nie wykazała, aby prowadziła zawodową działalność gospodarczą w celach zarobkowych, w oparciu o zasadę racjonalnego gospodarowania. Nie dowiodła, aby prowadzenie działalności było działaniem z jej strony przemyślanym po względem ekonomicznym, marketingowym, handlowym, finansowym. Nadto, działalność ta nie wykazywała tendencji rozwojowej, czego nie można pogodzić z generalnym celem prowadzenia przedsiębiorstwa handlowego, jakim jest nastawienie na wynik sprzedaży, dążenie do rozwoju firmy, rozszerzenia działalności.

Reasumując, Sąd Okręgowy stwierdził, że celem skarżącej było wyłącznie stworzenie jak najmniejszym kosztem pozorów prowadzenia działalności przy jednoczesnym spełnieniu warunków umożliwiających jej uzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego w jak najkorzystniejszej wysokości.

Dlatego też, Sąd Okręgowy z mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył pełnomocnik ubezpieczonej K. C. (1). Wyrok zaskarżył w całości i zarzucił mu:

I. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy tj.:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wyprowadzenie z zebranego materiału dowodowego wniosków sprzecznych z zasadami logiki, tj. uznanie, że z zebranego materiału dowodowego nie wynika, że odwołująca się prowadziła działalność gospodarczą, polegającą na wynajmie fotobudki, w szczególności przez:

• brak dokonania wszechstronnego i zgodnego z zasadami logicznego rozumowania oceny wagi dowodów w postaci przedłożonych przez ubezpieczoną faktur, podatkowej księgi przychodów i rozchodów, wydruków wiadomości e-mail z kontrahentami z których wynika, że działalność przez nią prowadzona była prowadzona w sposób rzeczywisty;

• brak dokonania zgodnej z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego oceny dowodów w postaci zeznań ubezpieczonej i w konsekwencji uznanie, że zeznania te nie świadczą o faktycznym prowadzeniu działalności gospodarczej przez ubezpieczoną;

• brak dokonania zgodnej z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego oceny dowodów w postaci zeznań świadków i uznanie, że zeznania te nie świadczą o faktycznym prowadzeniu przez ubezpieczoną działalności gospodarczej w okresie wskazanym w decyzji organu rentowego,

w sytuacji gdy powyższe dowody potwierdzają faktyczne prowadzenie działalności gospodarczej przez ubezpieczoną,

b) art. 235 (2) § 1 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów z przesłuchania świadków: W. M., M. M. (1), N. K., K. T., A. P., A. S., M. O., A. C., P. D., M. C. wnioskowanych na okoliczności mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, co skutkowało wadliwym uznaniem, że działalność gospodarcza prowadzona przez ubezpieczoną była pozorna;

c) art. 235 (2) § 2 k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z przesłuchania świadków wnioskowanych na okoliczność rzeczywistego prowadzenia przez ubezpieczoną działalności gospodarczej, bez wskazania podstawy prawnej pominięcia, co doprowadziło do uniemożliwienia odtworzenia procesu myślowego sądu w zakresie oddalonych wniosków dowodowych, a w konsekwencji do utrudnienia kontroli instancyjnej postanowienia.

d) w konsekwencji powyższego, zaskarżonemu wyrokowi zarzucił sprzeczność istotnych ustaleń faktycznych Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek przyjęcia, że działania ubezpieczonej w okresie objętym zaskarżoną decyzją wskazują na brak wszystkich cech charakterystycznych dla działalności gospodarczej w sytuacji gdy zebrany materiał dowodowy wskazuje w sposób bezsprzeczny, że działalność gospodarcza prowadzona przez ubezpieczoną miała realny i zarobkowy charakter.

II. naruszenie przepisów prawa materialnego tj.:

a) art. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. prawo przedsiębiorców (Dz. U. 2021.162) poprzez niewłaściwe zastosowanie, polegające na błędnym przyjęciu, że w okresie od 30 maja 2019 r. ubezpieczona nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej, mimo, że w trakcie postępowania wykazano, iż spełnione są przesłanki określone tym przepisem, w szczególności zarobkowy charakter działalności i prowadzenie działalności gospodarczej w sposób ciągły;

b) art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 11 ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 1 w zw. z art. 13 pkt.. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887) poprzez błędne zastosowanie oraz uznanie, że ubezpieczona jako osoba prowadząca działalność gospodarczą nie podlega do ubezpieczeń społecznych (emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe) od dnia 30 maja 2019 roku do nadal z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej pomimo faktycznego prowadzenia działalności gospodarczej;

c) art. 83 a ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 Nr 137 poz. 887) poprzez błędne zastosowanie oraz uznanie, że ubezpieczona nie podlega do ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej pomimo braku wykazania przez organ rentowy że czynności wykonywane w ramach działalności gospodarczej przez ubezpieczoną było czynnością pozorną.

Wskazując na powyższe zarzuty, pełnomocnik ubezpieczonej wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku w całości poprzez uwzględnienie odwołania i ustalenie, że ubezpieczona jako osoba prowadząca działalność gospodarczą podlega do ubezpieczeń społecznych (emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz chorobowe) od dnia 30 maja 2019 roku do nadal z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej,

2. zasądzenie od organu rentowego na rzecz ubezpieczonej kosztów postępowania za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych,

3. na podstawie, art. 380 k.p.c. dokonanie przez Sąd reasumpcji postanowień w zakresie oddalenia wniosków dowodowych ubezpieczonej i uwzględnienie wniosków, a następnie przeprowadzenie przez Sąd II instancji postępowania dowodowego w ich zakresie,

4. rozpoznanie sprawy również pod nieobecność ubezpieczonej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy poczynił w sprawie trafne ustalenia faktyczne na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego. Sąd Apelacyjny ustalenia te akceptuje i uznaje za własne. Na aprobatę zasługuje również dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena prawna.

Podkreślenia wymaga, że podstawowe znaczenie dla objęcia ubezpieczeniem społecznym osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą ma fakt rzeczywistego wykonywania tej działalności, w sposób zorganizowany, ciągły i o charakterze zarobkowym. Ocena, czy działalność gospodarcza jest wykonywana, należy przede wszystkim do sfery ustaleń faktycznych, a dopiero w następnej kolejności do kwalifikacji prawnej. Działalność gospodarcza to prawnie określona sytuacja, którą trzeba oceniać na podstawie zbadania konkretnych okoliczności faktycznych, wypełniających znamiona tej działalności lub ich niewypełniających. Prowadzenie działalności gospodarczej jest zatem kategorią obiektywną, niezależnie od tego, jak działalność tę ocenia sam prowadzący ją podmiot i jak ją nazywa oraz czy dopełnia ciążących na nim obowiązków z tą działalnością związanych, czy też nie. W orzecznictwie wypracowany został katalog cech, które muszą zaistnieć w danych okolicznościach faktycznych, aby uprawniona była ocena określonej aktywności osoby fizycznej jako działalności gospodarczej, stanowiącej tytuł do objęcia ubezpieczeniem społecznym. Za cechy takiej działalności uznaje się profesjonalność, samodzielność, cel zarobkowy, podporządkowanie regułom opłacalności i zysku (lub zasadzie racjonalnego gospodarowania), trwałość prowadzenia, wykonywanie w sposób zorganizowany i uczestniczenie w obrocie gospodarczym (uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1991 r., sygn. III CZP 117/91, OSNC 1992/5/65; uchwała Sądu Najwyższego z 23 lutego 2005 r., sygn. III CZP 88/04, OSNC 2006/1/5, Biul. SN 2005/2/11).

O działalności gospodarczej można mówić, jeżeli są spełnione wszystkie przesłanki (zarobkowy charakter prowadzonej działalności, jej zorganizowany charakter, ciągłość jej wykonywania).

W sprawie należało ustalić, czy odwołująca działalność taką rzeczywiście prowadziła, czy jak stwierdził ZUS, podejmowane czynności miały ma celu stworzenie wrażenia jej prowadzenia i służyły jedynie pobieraniu wysokich świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.

(...) społeczne nie zależą od oświadczenia woli osoby wnoszącej o ubezpieczenie, lecz od spełnienia warunku wynikającego wprost z przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. W tym akcie ustawodawca wyliczył podmioty uprawnione i zobowiązane do podlegania ubezpieczeniom społecznym. W art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawodawca wskazał, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność. W art. 13 pkt 4 wskazano, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Należy podkreślić, że jedynie faktyczne podjęcie wykonywania pozarolniczej działalności gospodarczej powoduje nawiązanie stosunku ubezpieczenia społecznego z mocy prawa, niezależnie od woli zainteresowanego podmiotu. Zgodnie z art. 11 ust. 2 ustawy osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, na swój wniosek podlegają dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu.

Treść art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, definiuje działalność gospodarczą jako zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową, usługową oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Jest to legalna definicja działalności gospodarczej, co oznacza, że powinna być ona traktowana jako powszechnie obowiązujące rozumienie tego pojęcia w polskim systemie prawnym (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 2009 r., V KK 330/08, Prok. i Pr. - wkł. 2009 nr 6, poz. 17; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r., III CZP 88/04, OSNC 2006 nr 1, poz. 5). W dalszej części rozważań warto skoncentrować się na wyjaśnieniu następnego pojęcia, jakim jest zarobkowy charakter prowadzenia działalności, który jest tak samo ważnym aspektem definiującym pozarolniczą działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 3 obowiązującej od 30 kwietnia 2018 r. ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U.2021.162 j.t.) działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Ustawodawca w powyższym przepisie wskazuje, iż cecha zarobkowości jest związana z działalnością gospodarczą. Zarobkowy charakter działalności stanowi podstawową, konstytutywną cechę działalności gospodarczej (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2013 r., I UK 604/12). Dana działalność jest zarobkowa, jeżeli jest prowadzona w celu osiągnięcia dochodu ("zarobku") rozumianego jako nadwyżka przychodów nad nakładami (kosztami) tej działalności. Brak przedmiotowej cechy przesądza, iż w danym przypadku nie można mówić o działalności gospodarczej w rozumieniu art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W tym zakresie znaczenie ma też kryterium subiektywne w postaci dążenia danego podmiotu do osiągnięcia zarobku (będącego zazwyczaj zyskiem) przez wykonywanie określonej działalności. Nie jest więc konieczne faktyczne osiąganie dochodów z danej działalności. Przynoszenie strat przez daną działalność (zarówno przejściowo, jak i w dłuższych okresach) nie pozbawia jej statusu działalności gospodarczej. Należy bowiem liczyć się z możliwością nieuzyskania przychodu z prowadzonej działalności gospodarczej, czyli poniesienia straty. O zarobkowym charakterze działalności gospodarczej nie decyduje faktyczne osiągnięcie zysku, lecz zamiar jego osiągnięcia (cel).

Ubezpieczenie społeczne nie jest celem głównym działalności gospodarczej. Celem tym jest zarobek, czyli dochód pokrywający w pełni koszty działalności, w tym ubezpieczenia społecznego, a ponadto wystarczający na utrzymanie oraz rozwój przedsiębiorcy. Wykonywanie działalności z reguły (definicji) polega na powtarzalności podjętych działań, które podporządkowane są regułom zysku i opłacalności. (...) społeczne są wówczas jedynie pochodną takiej działalności (pracy), dlatego założeniem wyjściowym rejestrowanej działalności gospodarczej nie powinno być tylko uzyskanie zasiłków z ubezpieczenia chorobowego (wyrok SN z 21.09.2017 r., I UK 366/16, OSNP 2018, nr 7, poz. 98). Wskazać należy, że K. C. (1) nie byłaby w stanie utrzymać siebie z samej tylko przedmiotowej działalności.

Wskazać należy, że ubezpieczona upatrywała wadliwości zaskarżonego orzeczenia między innymi w pominięciu przez Sąd Okręgowy dowodów z przesłuchania świadków: W. M., M. M. (1), N. K., K. T., A. P., A. S., M. O., A. C., P. D., M. C., co skutkować miało nieprawdziwym wnioskiem o pozorności prowadzenia działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny poszerzył zgromadzony w sprawie materiał dowodowy poprzez dopuszczenie dowodu z zeznań wnioskowanych przez ubezpieczoną świadków na okoliczność prowadzenia przez odwołującą w spornym okresie działalności gospodarczej.

Na rozprawie 18 października 2021 r. świadek M. M. (2) zeznała, że nie zna osobiście K. C. (1). Wskazała, że korzystała z wypożyczonej fotobudki jako uczestnik imprezy studniówkowej w lutym 2020 r. Nie wie jednak, kto był właścicielem fotobudki (k. 437v). Świadek M. O. również potwierdziła w swoich zeznaniach obecność fotobudki na studniówce w lutym 2020 roku. Wskazała, że nie wie, kto ją obsługiwał (k. 438).

Na kolejnej rozprawie, z dnia 13 grudnia 2021 r., świadek A. C. zeznała, że zna K. C. (1) i wskazała, że zgodnie z jej wiedzą, ubezpieczona prowadziła działalność gospodarczą. Świadek wskazała, że uczestniczyła raz w przyjęciu w P. (...), gdzie korzystała z fotobudki należącej do ubezpieczonej, a obsługiwanej przez brata K. M. S.. Świadek dodała też, że klienci w sprawie wynajęcia fotobudki dzwonili bezpośrednio do właścicielki firmy, czyli ubezpieczonej (k. 59v).

Świadek M. K. w zeznaniach potwierdziła obecność fotobudki, którą obsługiwał młody chłopak, na warsztatach 26 listopada 2019 r. w P. (...). Nie posiadała ona wiedzy na temat tego, kto był właścicielem sprzętu, a o warsztatach dla dzieci dowiedziała z portalu F. (k.59 v, 60).Uzupełnione postępowanie dowodowe nie wniosło nowych okoliczności pozwalających na odmienną ocenę stanu faktycznego ustalonego w sprawie. Mieć na uwadze należy, iż Sąd Okręgowy w swych ustaleniach nie negował faktu występowania określonych zdarzeń gospodarczych . Sąd I instancji dokonał oceny tych zdarzeń , która jest odmienna z twierdzeniami odwołującej.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy dokonał szczegółowej i wnikliwej oceny zgromadzonego obszernego materiału dowodowego i rozważył wszystkie istotne w sprawie okoliczności, na podstawie których sformułował trafne wnioski. Nie można uznać w tym wypadku za zasadny zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w powyższym przepisie sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie "wszechstronnego rozważenia zebranego materiału", a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 r., II CR 423/66, OSNPG 1967/5-6/21; uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 r., I PKN 632/98, OSNAPiUS 2000, Nr 10, poz. 382; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 r., IV CKN 1218/00, Lex, nr 80266; uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 r., IV CKN 1256/00, Lex, nr 80267).

Podzielić należy wnioski Sądu Okręgowego, wskazane w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, że ubezpieczona K. C. (1) w okresie od 30 maja 2019 r. nie prowadziła pozarolniczej działalności gospodarczej. Zeznania świadków, przeprowadzone przed Sądem Apelacyjnym, nie wpłynęły w żaden sposób na odmienne ustalenie stanu faktycznego. Powołani w postępowaniu uzupełniającym świadkowie potwierdzili jedynie zaistnienie dwóch zdarzeń, tj. wypożyczenie fotobudki na imprezę studniówkową w lutym 2020 r. oraz na warsztaty w P. (...). Świadkowie korzystali z urządzenia należącego do odwołującej, jednak nie wiedzieli, do kogo on należy (świadek M. M. (2), M. O., M. K.).

Wskazać należy, że dokonywanie przez odwołującą pewnych czynności oraz zaistnienie szeregu zdarzeń gospodarczych, nie było kwestionowane ani przez organ rentowy, ani przez Sąd pierwszej instancji. Niemniej jednak, podzielić trzeba wnioski tegoż Sądu, że działania te miały na celu pozorowanie prowadzenia działalności gospodarczej.

Łącznie w całym 2019 r. miało miejsce 19 takich zdarzeń gospodarczych. Przełożyły się one na przychód w kwocie 13.300 zł (dochód w kwocie 9.000,13 zł). Natomiast przychód na koniec września 2020 r. ukształtował się w wysokości 4.730 zł, wydatki – 6.550 zł, w tym zakup w miesiącu maju 2020 r. za kwotę 3.999 zł komputera przenośnego oraz telefonu komórkowego w wysokości 699 zł. W oparciu o te dane, nie sposób nie zgodzić się z Sądem pierwszej instancji, że działalność K. C. (1) nie miała charakteru zarobkowego, nie była nastawiona na zysk. Fakty te przeczą również zasadzie racjonalnego gospodarowania, skoro odwołująca, ponosząc straty, nie dążyła do rozwoju swojej działalności, poszukiwaniu nowych rozwiązań.

K. C. (1) zatrudniała osoby z kręgu swojej najbliższej rodziny: siostrę - S. S. (1), brata - M. S. oraz matkę - B. S.. B. S. pracę świadczyła średnio 2-3 godz. w miesiącu, M. S. w roku 2018 r. od 2 - 8 godzin miesięcznie, w 2019 r. 2-3 godziny. Słusznie stwierdził Sąd Okręgowy, że miało to marginalne znaczenie dla rozwoju i prowadzenia działalności i wskazuje na brak zaangażowania i profesjonalizmu jako jednego z elementów działalności gospodarczej. Odwołująca w swoich zeznaniach wskazywała, że we wcześniejszym okresie zajmowała się jedynie wychowywaniem dzieci, a czynności związane z działalnością gospodarczą wykonywali pracownicy. Jak wyżej wykazano, nakład ich pracy był bardzo ograniczony, skoro czynności związane z działalnością ubezpieczonej wykonywali zaledwie kilka godzin w miesiącu.

Elementem charakteryzującym prowadzenie działalności gospodarczej jest jej ciągłość. Nie można zaprzeczyć, że K. C. (1) na przestrzeni lat (od 2015 r.) wykonywała szereg działań związanych z wypożyczaniem fotobudki. W poszczególnych latach dochodziło do różnej ilości związanych z tym zdarzeń gospodarczych. W 2019 r. było ich, jak wskazano wyżej – 19, w 2020 r. zaledwie kilka, na co mogła mieć jednak wpływ panujący stan epidemii.

Należy podkreślić, że o ile ciągłość wykonywania działalności nie musi polegać w każdym przypadku na codziennym podejmowaniu czynności związanych z przedmiotem tej działalności, to jednak ważne jest, aby czynności te charakteryzowała powtarzalność, która miałaby istotny wpływ na funkcjonowanie działalności gospodarczej od momentu jej zarejestrowania. W tym też przejawia się zamiar prowadzenia tej działalności. Prowadzenie działalności gospodarczej powinno być działaniem konsekwentnym i przemyślanym pod względem organizacyjnym, technicznym, ekonomicznym, finansowym, marketingowym, handlowym.

Mając na uwadze powyższe, należało podzielić ustalenia i wnioski wywiedzione przez Sąd pierwszej instancji, prowadzące to stwierdzenia, że ubezpieczona nie prowadziła działalności gospodarczej od 30 maja 2019 r. Nie podlegała zatem z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowymi i wypadkowemu.

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny oddalił apelację K. C. (1) na podstawie art. 385 k.p.c. (pkt I wyroku).

O kosztach procesu orzeczono zgodnie art. 98 w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.) (pkt II wyroku).