Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marek Szymanowski

Sędziowie: Dorota Elżbieta Zarzecka

Teresa Suchcicka

Protokolant: Magdalena Zabielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 30 czerwca 2021 r. w B.

sprawy z odwołania L. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wysokość potrąceń

na skutek apelacji wnioskodawcy L. K. (1)

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 3 lutego 2021 r. sygn. akt III U 81/21

I.  zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzającą go decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z 2 grudnia 2020 r. o tyle, że ustala, iż wysokość zajęcia świadczenia odwołującego w miesiącu grudniu 2020 r. wynosiła 25 %;

II.  oddala odwołanie i apelację w pozostałym zakresie.

Dorota Elżbieta Zarzecka Marek Szymanowski Teresa Suchcicka

Sygn. akt III AUa 569/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 2 grudnia 2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał L. K. (2) dodatek pielęgnacyjny od dnia 1 października 2020 r. wysokości 229,91zł. Organ rentowy zmniejszył również emeryturę wnioskodawcy z powodu potrącania należności alimentacyjnych na mocy tytułu wykonawczego tj. o kwotę 414,58zł.

W odwołaniu od tej decyzji L. K. (1) domagał się jej zmiany
i zobowiązania organu rentowego do obliczenia potraceń alimentacyjnych zgodnie tytułem wykonawczym z 3 listopada 2020 r. Wskazał, iż według tytułu wykonawczego Komornika Sądowego w Ł. potrącenie z powodu należności alimentacyjnych powinno być dokonane w wysokości do 25% świadczenia emerytalnego, tj. do wysokości 276,43 zł. Natomiast organ rentowy w decyzji z 2 grudnia 2020 r. wskazał kwotę potrąceń w wysokości 414,58 zł, gdyż samodzielnie zmienił wysokość potrąceń z tytułu należności alimentacyjnych, a takie działanie jest niezgodne z prawem.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Wskazał, iż w zawiadomieniu o zajęciu wierzytelności z 3 listopada 2020 r. Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łomży, błędnie zostało podane potrącenie do wysokości 25% świadczenia. 17 grudnia 2020r. Komornik Sądowy wystawił prawidłowe zawiadomienie. Dlatego z uwagi na fakt, iż dochodzeniu podlegają należności alimentacyjne organ rentowy dokonał maksymalnej kwoty potrąceń tj. 414,58zł przy zachowaniu kwoty wolnej od potrąceń, która wynosi 532,61 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wyniosła 532,61 zł.

Wyrokiem z 3 lutego 2021 r. Sąd Okręgowy w Suwałkach oddalił odwołanie. Sąd ustalił, że 8 września 2020 r. L. K. (1) wystąpił z wnioskiem o emeryturę, przyznaną mu ją decyzją z 19 października 2020 r. Wysokość emerytury wyniosła 1.105,70 zł brutto – z uwagi na to, że odwołujący nie udowodnił co najmniej 25 lat okresów ubezpieczenia, a jedynie 11 lat okresów składkowych i nieskładkowych, emerytura nie została podwyższona do kwoty emerytury najniższej, która wynosi 1.200 zł brutto. 6 listopada 2020 r. wpłynęło do organu rentowego zawiadomienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Łomży z 3 listopada 2020 r. o zajęciu wierzytelności z tytułu emerytury. W zawiadomieniu Komornik wskazał na potrącenie do wysokości 25% świadczenia. Natomiast organ rentowy dokonał potrącenia w kwocie 414,58 zł. Egzekucja dotyczyła świadczeń alimentacyjnych.

Sąd Okręgowy powołując się na przepisy art. 139 ust. 1 pkt 3 i 4 oraz 140 ust. 1 pkt 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2020r. poz. 53 ze zm.) wskazał, że maksymalna kwota potrącenia należności alimentacyjnych wynosi w przypadku odwołującego 414,58zł, tak jak to uczynił organ rentowy, a nie do 25% wysokości świadczenia, jak domagał się odwołujący. Sąd I instancji zwrócił uwagę, że został ujawniony błąd w zawiadomieniu o zajęciu emerytury, które zostało skierowane do organu rentowego przez Komornika przy Sądu Rejonowego w Łomży 3 listopada 2020 r., który polegał na zaniżeniu maksymalnej kwoty, która może zostać potrącona. Jak podkreślił Sąd, organ rentowy był zobowiązany do wykonania zajęcia i zaskarżoną decyzją potrącił kwotę, która wynikała z powołanych wyżej przepisów. Natomiast 17 grudnia 2020r. Komornik przedłożył zawiadomienie z podaną prawidłową maksymalną kwotą zajęcia – do 3/5 wysokości emerytury odwołującego.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Od powyższego wyroku apelację złożył L. K. (1) zaskarżając wyrok w całości. Z uzasadnienia apelacji wynika, że skarżący zarzuca orzeczeniu Sądu Okręgowego nieważność postępowania, ponieważ wyrok zapadł na posiedzeniu niejawnym, o czym nie został zawiadomiony. Ponadto wraz z odpisem wyroku otrzymał pismo organu rentowego z 26 stycznia 2021 r., do którego nie miał możliwości się ustosunkować. Mając na uwadze powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Okręgowego i uwzględnienie odwołania, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz nieobciążanie kosztami zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny, zważył co następuje

Apelacja odwołującego jest częściowo zasadna.

Na wstępie jednak zdaniem Sądu Apelacyjnego trzeba odrzucić podniesiony zarzut nieważności postępowania polegający na próbie wykazania przyczyny nieważności zdefiniowanej w art. 379 pkt 5 k.p.c. tj. pozbawiania strony możności obrony swych praw. W orzecznictwie i literaturze przedmiotu przyjmuje się, że przy analizie, czy doszło do pozbawienia strony możności działania należy przeprowadzić trójfazową ocenę tj. najpierw należy rozważyć czy nastąpiło naruszenie przepisów procesowych, w drugiej kolejności trzeba sprawdzić, czy uchybienie to wpłynęło na możność strony do działania w postępowaniu, a w końcu należy zbadać, czy pomimo realizacji tych przesłanek strona mogła bronić swych praw w procesie. Dopiero kumulatywne spełnienie wszystkich tych trzech przesłanek, pozwala przyjąć, że strona została pozbawiona możności działania ( Por. w tym zakresie też postanowienie SN z 14 sierpnia 2020 r., V CSK 618/19, LEX nr 3051789.). W niniejszej sprawie skarżący podniósł, że dopiero z wyrokiem doręczono mu odpowiedź na odwołanie. Trzeba jednak zauważyć, iż w orzecznictwie odpowiedź na odwołanie traktowana jest jako odpowiedź na pozew, a zatem trzeba je traktować jak pismo procesowe po złożeniu którego możliwe co do zasady jest wydanie wyroku na posiedzeniu niejawnym stosownie do art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Jedynie wyjątkowo, gdy treść takiej odpowiedzi na odwołanie zawiera zasadnicze i mające realne znaczenie dla rozstrzygnięcia np. istotnie poszerza materiał dowodowy lub argumentację prawną – zajdzie potrzeba dalszego zajęcia stanowiska strony przeciwnej. W niniejszej sprawie jak się zdaje rozstrzygnięcie sprawy zależało w istocie od wykładni prawa przez sąd bowiem okoliczności faktyczne w sprawie, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia nie były sporne. Nie można zatem przyjąć, iż samo niedoręczenie wcześniejsze odpowiedzi na odwołanie będącej ze swej istoty pismem już ,, odpowiadającym’’ na wniesione odwołanie pozbawiło skarżącego w okolicznościach niniejszej sprawy obrony jego praw.

Przechodząc do meritum apelacji trzeba przypomnieć fakty istotne i bezsporne w sprawie, po pierwsze, że w pierwszym zawiadomieniu o zajęciu z 3 listopada 2020 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Łomży, błędnie określił granicę potrącenia do wysokości 25% świadczenia, mimo że celem zajęcia było świadczenie z tytułu zobowiązana alimentacyjnych. Po drugie zaskarżona decyzja z dnia 2 grudnia 2020 r. określająca wysokość potrąceń jak na poczt wierzytelności alimentacyjnych zapadła w oparciu o wspominane wyżej zajęcie Komornika. Prawidłowe zajecie ( 60% świadczenia) wpłynęło do ZUS w dniu 22.12.2020 r. (k.51 a.r.) , przy czym z protokołu sporządzonego przez pracownika organu wynika, że kwestię tę wyjaśniano z Komornikiem w dniu 17.12.2020 r. Z decyzji przyznającej świadczenie odwołującego z dnia 19.10.2020 r. wynika, że termin płatności świadczenia określony został na 15-tego każdego miesiąca. Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia trzeba dostrzec, że zajęcia dokonane przez Komornika są dla organu wiążące, w tym znaczeniu, i w granicach, w których nie przekraczają ustawowych granic zajęć mających chronić ubezpieczonych określonych w art. 139 i n. ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2021.291 j.t.) i nie mogą być przez organ modyfikowane wbrew treści zawiadomienia o zajęciu. Jeżeli zatem Komornik zaniżył dopuszczalny próg zajęcia zajmując zamiast do wysokości 60% świadczenia ( jak dopuszcza to art. 140 ust. 1 pkt 1 ustawy) w wysokości jednie do 25 %, to organ rentowy nie mógł samowolnie tego porogu zwiększać do wysokości maksymalnie ustawowo dopuszczalnej. Trzeba przy tym zauważyć, iż przepis ten określa jedynie maksymalną dopuszczalną wysokość zajęcia, a zatem nie wyklucza teoretycznie np. na wniosek wierzyciela zajęcia poniżej 60% świadczenia. W praktyce wierzyciel alimentacyjny zapewne zainteresowany jest oczywiście maksymalnym zajęciem świadczenia dłużnika, ale nie jest wykluczone złożenie przez niego wyraźnego żądania zajęcie w mniejszym zakresie niż 60%. Może być bowiem zainteresowany w szczególnych okolicznościach pozostawieniem swojemu dłużnikowi więcej środków niż gwarantuję mu ustawa. Tak czy inaczej, w sytuacji jak niniejszej kiedy zajęcie komornicze ograniczone zostało do 25 % świadczenia, jak się okazało na skutek błędu, organ netowy przede wydaniem decyzji powinien kwestię tę wyjaśnić z Komornikiem (co w istocie uczynił, tyle tylko, że po wydaniu decyzji) , albo zastosować się do zajęcia w wysokości, w której Komornik go dokonał. W takiej sytuacji Komornik mógł dokonać skutecznego ponownego zajęcia w prawidłowej wysokości z urzędu po dostrzeżeniu błędu, albo na żądanie strony ( pismo do Komornika lub ewentualna skarga na czynności Komornika). Zaskarżona decyzja dotknięta była zatem wadą za miesiąc grudzień, bowiem w dacie jej wydania, a ten stan jest miarodajny do jej oceny, Komornik zajął świadczenie skarżącego do wysokości 25 %, a kolejne zajęcie w prawidłowej wysokości ( 60%) dotarło do organu już po dacie płatności świadczenia i mogłaby wywołać skutki od miesiąca stycznia 2021 r.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. dokonał stosownej zmiany zaskarżonego wyroku i decyzji.

Dorota Elżbieta Zarzecka Marek Szymanowski Teresa Suchcicka