Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 lipca 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Alicja Sołowińska (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SO del. Tomasz Madej

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 lipca 2018 r. w B.

sprawy z odwołania J. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy J. G.

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 marca 2018 r. sygn. akt III U 838/17

oddala apelację.

SSO del. Tomasz Madej SSA Alicja Sołowińska SSA Barbara Orechwa-Zawadzka

Sygn. akt III AUa 392/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. decyzją z 26 lipca 2017 r., wydaną na podstawie art. 46 i art. 32 ust. 5 Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 88 Ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, odmówił J. G. prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił on wymaganych 20 lat pracy w szkolnictwie, a tylko 19 lat, 6 miesięcy i 9 dni, bez uwzględnienia okresów, za które po 14 listopada 1991 r. wypłacono wynagrodzenie chorobowe lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W odwołaniu od tej decyzji J. G. wniósł o przyznanie mu prawa do emerytury i zaliczenia do stażu pracy okresów pracy nauczycielskiej do 31 grudnia 2008 r. z uwzględnieniem okresów niezdolności do pracy.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy w Ostrołęce wyrokiem z 7 marca 2018 r. oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że 5 lipca 2017 r. J. G. (urodzony (...)) złożył wniosek o ustalenie uprawnień do emerytury na podstawie przepisów Ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela oraz przepisów Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odwołujący był zatrudniony w Zespole Elektrowni w O. od 14 listopada 1977 r. do 15 stycznia 1985 r., w (...) w O. od 16 stycznia 1985 r. do 31 sierpnia 1988 r., w Szkole Podstawowej w O. od 1 września 1988 r. do 31 lipca 1992 r., w Zakładzie (...) dla Nieletnich w L. od 1 sierpnia 1992 r. do 30 czerwca 2017 r. W okresie od 19 listopada 1990 r. do 23 listopada 1990 r. odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego, a w okresie od 1 września 1988 r. do 31 grudnia 2008 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich zgodnie z załącznikiem nr 1 zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 3 lipca 2017 r. oraz kartą przebiegu zatrudnienia z 20 lipca 2017 r. Na 1 lipca 2004 r. staż pracy odwołującego w szkolnictwie (nauczycielski), licząc od 1 września 1988 r., wynosił 15 lat, 9 miesięcy i 25 dni (z uwzględnieniem okresów, za które wypłacono wynagrodzenie chorobowe lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa), zamiast wymaganych 20 lat takiej pracy.

Na podstawie dokumentów złożonych przez odwołującego organ rentowy ustalił okres pracy wynoszący do 31 grudnia 2008 r. łącznie 31 lat, 1 miesiąc i 19 dni (bez uwzględnienia tzw. pasionek, co nie miało w sprawie znaczenia), w tym 30 lat, 2 miesiące i 15 dni okresów składkowych oraz 11 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych, zaś staż pracy w szkolnictwie (nauczycielski) wynosił do tego dnia – 19 lat, 6 miesięcy i 9 dni, zamiast wymaganych 20 lat takiej pracy (bez uwzględnienia okresów, za które wypłacono wynagrodzenie chorobowe lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Sąd Okręgowy odwołał się do art. 46 i art. 47 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 88 ust. 1 i ust. 2a Ustawy Karta Nauczyciela i stwierdził, że stosownie do tego ostatniego przepisu nauczyciele mający 30-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – 25-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy lub z którym stosunek pracy został rozwiązany lub wygasł z przyczyn organizacyjnych w trybie określonym w Karcie Nauczyciela – przejść na emeryturę. Zgodnie z art. 91b ust. 1 Ustawy Karta Nauczyciela przepisy art. 88 tej ustawy stosuje się do nauczyciela zatrudnionego w wymiarze czasu pracy wynoszącym co najmniej połowę obowiązującego wymiaru zajęć.

Organ rentowy ustalił okres pracy wynoszący na 31 grudnia 2008 r. łącznie 31 lat, 1 miesiąc i 19 dni, w tym 30 lat, 2 miesiące i 15 dni okresów składkowych oraz 11 miesięcy i 4 dni okresów nieskładkowych, zaś staż pracy w szkolnictwie na 31 grudnia 2008 r. ustalił na 19 lat, 6 miesięcy i 9 dni, zamiast wymaganych 20 lat takiej pracy. Sąd zaznaczył, że okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zgodnie z art. 184, ustala się zgodnie z przepisami dotychczasowymi, tj. przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd odwołał się do § 15 i § 2 tego rozporządzenia. Stwierdził, że przy ustalaniu 20-letniego okresu pracy nauczycielskiej, która jest pracą w szczególnym charakterze, nie uwzględnia się – analogicznie jak w wypadku pracy w szczególnym charakterze, o której mowa w § 15 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze – m.in. okresów przebywania na zwolnieniu lekarskim, urlopu dla poratowania zdrowia, pozostawania w stanie nieczynnym, przebywania na urlopie na dalsze kształcenie się. Wobec tego, organ rentowy do okresów pracy nauczycielskiej nie uwzględnił okresów przebywania na zwolnieniu lekarskim wykazanych przez zakład pracy w załączniku nr 1 zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z 3 lipca 2017 r. (karty 22-25 akt NE-028132424) oraz karcie przebiegu zatrudnienia z 20 lipca 2017 r., gdyż w tych okresach odwołujący nie wykonywał faktycznie pracy jako nauczyciel (pozostawał w zatrudnieniu jako nauczyciel, ale z uwagi na przebywanie na zwolnieniu lekarskim nie wykonywał tej pracy). Chociaż występują pewne niezgodności w zakresie ustalenia okresów, za które wypłacono odwołującemu wynagrodzenie chorobowe lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa między okresami wskazanymi przez zakład pracy a ewidencją ZUS, to zdaniem Sądu nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż nawet przy przyjęciu najbardziej korzystnego wariantu odwołujący nie uzyskałby 20- letniego nauczycielskiego stażu pracy do 31 grudnia 2008 r. Z tego względu organ rentowy ustalił, że J. G. nie legitymuje się wymaganym 20-letnim okresem pracy nauczycielskiej, a w rezultacie decyzją z 26 lipca 2017 r. (znak: NE/10/028132424) odmówił odwołującemu prawa do emerytury nauczycielskiej.

Sąd zwrócił uwagę, że w decyzji z 26 lipca 2017 r. organ rentowy popełnił omyłkę pisarską w liczbie okresów pracy nauczycielskiej, co postanowieniem z 22 września 2017 r. sprostował w ten sposób, że zamiast okresu pracy w szkolnictwie na dzień 31 grudnia 2008 r. wynoszącego 19 lat, 4 miesiące i 28 dni, wpisał 19 lat, 6 miesięcy i 9 dni. Sąd zaznaczył, że przedmiot sporu sprowadzał się do tego, czy odwołującemu, który nie spełniał warunków do nabycia wcześniejszej emerytury nauczycielskiej, do stażu pracy w szkolnictwie zalicza się okres, za który wypłacono mu zasiłki z ubezpieczenia chorobowego lub wynagrodzenie za czas choroby. Stwierdził, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów apelacyjnych, wydanym później niż to, na które powołuje się odwołujący, przyjmuje się, że w stanie prawnym obowiązującym przed 1 lipca 2004 r. do okresu pracy w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r.) wlicza się okresy zasiłku chorobowego w czasie trwania stosunku pracy przypadające po dniu wejścia w życie ustawy rewaloryzacyjnej oraz że do okresu 20 lat pracy nauczycielskiej, wymaganego do przyznania emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, wlicza się okresy nieobecności w pracy spowodowane czasową niezdolnością do pracy, urlopem macierzyńskim i urlopem dla poratowania zdrowia (wyrok Sądu Najwyższego z 17 września 2007 r., III UK 51/07, OSNP 2008 Nr 21-22, poz. 328). Jednakże z dniem 1 lipca 2004 r. do art. 32 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych został dodany ust. 1a pkt 1, zgodnie z którym przy ustalaniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się: okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. W wyrokach z 5 maja 2005 r., II UK 215/04 (OSNP 2005 Nr 22, poz. 360), z 5 maja 2005 r., II UK 219/04 (OSNP 2005 Nr 22, poz. 361) i z dnia 7 lutego 2006 r., I UK 154/05 Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zmienia definicję pracy w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. Wprowadza on istotną zmianę w obowiązującym stanie prawnym, określając szczegółowo okresy niewykonywania pracy, które nie są wliczane do okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, którego to rozróżnienia nie zawierały przepisy dotychczasowe. Z tego względu określona w art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych normatywna zmiana nie może wpływać na interpretację wcześniejszego pojmowania okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w odniesieniu do stanów powstałych przed tą zmianą. Oznacza to niemożność odniesienia wskazanej normy do emerytur, do których prawo powstało (a zatem wszystkie warunki zostały spełnione) przed jej wejściem w życie. Konieczność zastosowania odmiennej kwalifikacji okresów faktycznego niewykonywania pracy w szczególnym charakterze w okresie trwania zatrudnienia dotyczy jednak emerytur przysługujących po tej dacie. Tożsame stanowisko Sąd Najwyższy wyraził w wyroku z 17 kwietnia 2009 r. (I UK 308/08, OSNP 2010 Nr 21-22, poz. 271), wskazując, że okresów korzystania urlopów dla poratowania zdrowia od 1 lipca 2004 r. nie można kwalifikować jako pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela. Z kolei w wyroku z 9 sierpnia 2011 r. (I UK 82/11, LEX nr 1102995) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że obowiązujący od 1 lipca 2004 r. art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma zastosowania do nauczyciela, który przed tym dniem spełnił wszystkie warunki określone w art. 88 ust. 1 Ustawy Karta Nauczyciela, nawet jeżeli wniosek o emeryturę złożył po tej dacie, ale ma zastosowanie do nauczyciela, który przed tym dniem nie spełnił wszystkich warunków określonych w art. 88 ust. 1 Ustawy Karta Nauczyciela. Przedstawione stanowisko jest przyjmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego w sposób ugruntowany (por. wyroki: z 30 stycznia 2008 r., I UK 204/07; z 8 lipca 2008 r., I UK 400/07; z dnia 6 listopada 2008 r., I UK 105/08; z 5 lutego 2009 r., II UK 185/08; z 21 kwietnia 2009 r., I UK 313/08). Stanowisko to zostało potwierdzone w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, który wyrokiem z 10 lipca 2008 r., K 33/06 (Dz.U. Nr 131, poz. 837; OTK-A 2008 Nr 6, poz. 106) przyjął, że art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest zgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji RP. W tym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny potwierdził odmienność sytuacji prawnej osób, które nabyły uprawnienia do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 32 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przed 1 lipca 2004 r., od sytuacji osób, które nabyły uprawnienia po 1 lipca 2004 r. W ocenie Trybunału organy rentowe, orzekając w stosunku do tych osób muszą kierować się nowymi zasadami, czyli nie zaliczać im okresu choroby i macierzyństwa do okresu zatrudnienia, od którego zależy wcześniejsza emerytura, pomimo że okres ten przypadał przed wejściem w życie nowelizacji. Sąd zaznaczył jednak, że samo uprawnienie do nabycia wcześniejszej emerytury powstało już po zmianie przepisów. Istotne znaczenie ma również fakt, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury muszą być spełnione łącznie w chwili wydania decyzji przez organ rentowy. Osoby, które nie spełniają wszystkich warunków nabycia prawa do emerytury, muszą liczyć się z mniejszą gwarancją stabilności prawa w tym zakresie. Ta linia orzecznicza akceptowana jest również w doktrynie (Małgorzata Zając-Rzosińska, Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2011 r., I UK 82/11).

Sąd zaznaczył, że pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 5 maja 2005 r. w sprawie II UK 219/04 (OSNP 2005 Nr 22, poz. 361), zgodnie z którym do okresu pracy w szczególnym charakterze, o którym mowa w art. 88 ust. 1 Ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 118, poz. 1112 z późn. zm.), wlicza się okresy niezdolności do pracy z powodu choroby i macierzyństwa oraz okresy urlopu udzielanego dla poratowania zdrowia sprzed 1 lipca 2004 r., to jest sprzed dnia wejścia w życie art. 32 ust. 1a Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.), dodanego Ustawą z 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1264), jest poglądem odosobnionym i nie mógł stanowić o zasadności odwołania.

Sąd stwierdził, że na dzień 30 czerwca 2004 r., przy uwzględnieniu okresów zasiłków chorobowych, ubezpieczony legitymował się 15 latami, 9 miesiącami i 25 dniami stażu nauczycielskiego zamiast wymaganymi 20 latami. Wobec tego Sąd uznał, że ubezpieczony do 1 lipca 2004 r. nie spełnił wszystkich przesłanek prawa do emerytury wcześniejszej. Przepis art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma więc do niego zastosowanie (postanowienie Sądu Najwyższego z 18 października 2013 r., I UK 164/13; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 28 października 2016 r., III AUa 517/16).

Podsumowując, Sąd Okręgowy zaznaczył, że na 31 grudnia 2008 r. odwołujący legitymował się 30-letnim stażem ogólnym, ale nie spełniał warunku co najmniej 20-letniego okresu pracy nauczycielskiej, gdyż okres ten wynosił 19 lat, 6 miesięcy i 9 dni. Gdyby uwzględnić do stażu pracy w szkolnictwie okresy, za które wypłacono wynagrodzenie chorobowe lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przed 1 lipca 2004 r., to na 31 grudnia 2008 r. staż nauczycielski odwołującego wynosiłby 20 lat, 2 miesiące i 18 dni i odwołujący spełniałby warunki do przyznania wcześniejszej emerytury z art. 88 Karty Nauczyciela. W okresie pracy w szkolnictwie, czyli w okresie od 1 września 1988 r. do 1 lipca 2004 r., odwołujący pobierał zasiłek chorobowy przez 8 miesięcy i 26 dni. Z tych względów Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

J. G. złożył apelację od wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1.  obrazę prawa materialnego, tj. art. 32 ust. la Ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2017 r., poz. 1383) poprzez jego błędne zastosowanie i w konsekwencji niewłaściwe uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że przy obliczaniu stażu pracy w szkolnictwie nie należało zaliczyć okresów za które po 1 lipca 2004 r. odwołującemu wypłacono zasiłki z ubezpieczenia chorobowego lub wynagrodzenie za czas choroby, w sytuacji gdy przepis ten na podstawie art. 47 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z art. 88 Ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2017 r., poz. 1189) nie powinien być w ogóle brany pod uwagę przy ustalaniu spełnienia przez odwołującego przesłanki 20-letniego wykonywania pracy o szczególnym charakterze;

2.  obrazę prawa materialnego, tj. art. 88 ust. 1 Ustawy z 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2017 r., poz. 1189) w zw. z art. § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43), poprzez ich błędną wykładnię, która polegała na niewłaściwym uznaniu przez Sąd pierwszej instancji, że treść ww. norm prawnych operujących pojęciem „wykonywania pracy" oraz definiujących jak należy rozumieć okresy pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, prowadzi do wniosku, że dotyczy ona tylko okresów, w których praca była faktycznie wykonywana na rzecz pracodawcy, w sytuacji gdy prawidłowa wykładnia ww. przepisów powinna doprowadzić do uznania, że okresy pracy w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze obejmują również okresy, w których pracownik faktycznie nie wykonywał pracy przykładowo z powodu choroby.

Powołując się na powyższe zarzuty, odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu prawa do emerytury od 1 lipca 2017 r. oraz zasądzenie od organu rentowego kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna, gdyż wbrew jej zarzutom, zaskarżony wyrok nie naruszył prawa materialnego, a mianowicie art. 32 ust. 1a Ustawy z 17 grudnia 1998 r o emerytach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i art. 88 ust. 1 Ustawy Karta Nauczyciela.

Zgodzić się należy z twierdzeniem odwołującego, że przepis art. 88 K. Nauczyciela jest regulacją szczególną i w sposób wyczerpujący określa wymagania, których spełnienie uprawnia nauczyciela do emerytury. Zgodnie z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela nauczyciel, mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę. Z uprawnienia tego mogą skorzystać stosownie do art. 88 ust. 2a nauczyciele urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., jeżeli spełnili warunki uzyskania emerytury określone w ust. 1 art. 88 Karty Nauczyciela do 31 grudnia 2008 r., a stosunek pracy rozwiązali po tym dniu. Przepis art. 88 Karty Nauczyciela stanowi o 20-letnim okresie wykonywania pracy w szczególnym charakterze jako warunku nabycia prawa do emerytury, jednakże nie precyzuje, które okresy podlegają uwzględnieniu do takiej pracy. W zakresie uprawnień emerytalnych Karta Nauczyciela odsyła do przepisów regulujących powszechny system emerytalny, stanowiąc w art. 86, że nauczyciel i członek jego rodziny ma prawo do zaopatrzenia emerytalnego określonego w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, z uwzględnieniem przepisów ustawy, z tym że nauczyciel zaliczony jest do pracowników wykonujących pracę w szczególnym charakterze. Oznacza to, że oceny spełnienia przez odwołującego warunku posiadania 20-letniego okresu pracy w szczególnym charakterze należy dokonać przy uwzględnieniu przepisu art. 32 ust. 3 pkt 5 i ust. 1a pkt 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Stosownie do art. 32 ust. 1a pkt 1 Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dodanego przez art. 1 pkt 16 Ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 121, poz. 1264, która weszła w życie 1 lipca 2004 r.) przy ustaleniu okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z dniem 1 lipca 2004 r. nastąpiła zatem zmiana sytuacji prawnej polegająca na tym, że od tej daty do nauczycielskiego stażu pracy nie podlegają wliczeniu okresy faktycznego niewykonywania pracy w szczególnym charakterze (szczególnych warunkach). Sąd Apelacyjny podziela ugruntowany w najnowszym orzecznictwie pogląd, że obowiązujący od 1 lipca 2004 r. przepis art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie ma zastosowania do nauczyciela, który przed tym dniem spełnił wszystkie warunki określone w art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, nawet jeżeli wniosek o emeryturę złożył po tej dacie, ale ma zastosowanie do nauczyciela, który przed tym dniem (1 lipca 2004 r.) nie spełnił wszystkich warunków określonych przepisem art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z 9 sierpnia 2011 r., I UK 82/11, LEX nr 1102995; wyrok Sądu Najwyższego z 21 lipca 2016 r., I UK 274/15, LEX nr 2117647 i cytowane tam orzeczenia).

Z dniem 1 lipca 2004 r. przepis art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zasadniczo zmienił definicję pracy w szczególnych warunkach (szczególnym charakterze) poprzez wprowadzenie istotnej zmiany w dotychczasowym stanie prawnym, polegającej na szczegółowym wskazaniu okresów niewykonywania pracy, które nie są wliczane do stażu pracy w szczególnym charakterze, którego to rozróżnienia nie zawierały wcześniejsze przepisy. W stanie prawnym obowiązującym od 1 lipca 2004 r. przy ustalaniu nauczycielskiego stażu zatrudnienia dla celów zweryfikowania nauczycielskich uprawnień emerytalnych przez nauczycieli, którzy do tego dnia nie spełnili wszystkich warunków wymaganych do nabycia prawa do emerytury nauczycielskiej, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy nauczycielskiej, w tym okresów, za które nauczyciel po 14 listopada 1991 r. otrzymał wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz urlopów dla poratowania zdrowia. Dlatego po 1 lipca 2004 r. wymaganie wykonywania pracy nauczycielskiej odnosi się do okresów rzeczywistego wykonywania takiej pracy z wyłączeniem okresów jedynie formalnego pozostawania w nauczycielskim stosunku pracy, kiedy to praca nauczyciela nie była wykonywana, a tym samym nie występowało narażenie na uciążliwości związane z warunkami i charakterem tej pracy.

Mając powyższe rozważania, na względnie podkreślić należy, że istotną okolicznością w rozpoznawanej sprawie było ustalenie, czy do 1 lipca 2004 r. odwołujący spełnił warunki z art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela, tj. czy legitymuje się 30-letnim okresem zatrudnienia, w tym 20-letnim wykonywaniem pracy w szczególnym charakterze, co pozwoliłoby na pominięcie reguł określonych przepisem art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej. J. G. (urodzony (...)) wykazał pracę nauczycielską przypadającą w okresie od 1 września 1988 r. do 31 lipca 1992 r. (Szkoła Podstawowa w O.) i od 1 sierpnia 1992 r. do 30 czerwca 2017 r. ( Zakład (...) dla Nieletnich w L.). Przyjmując nieprzerwany okres pracy w szczególnym charakterze od 1 września 1988 r. do 1 lipca 2004 r. (data wejścia w życie przepisu art. 32 ust. 1a ustawy emerytalnej), stwierdzić należy, że odwołujący nie spełnił do tej daty warunku posiadania 20 lat pracy nauczycielskiej łącznie z okresami niezdolności do pracy spowodowanymi chorobą, przypadającymi po 14 listopada 1991 r. (okres ten wynosi 15 lat i 10 miesięcy). Oznacza to, że do oceny uprawnień odwołującego do emerytury określonej przepisem art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela na skutek wniosku złożonego 5 lipca 2017 r. ma zastosowanie przepis art. 32 ust. 1a Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który nakazuje wyłączenie z okresów pracy w szczególnych warunkach lub =w szczególnym charakterze okresów, za które odwołujący pobrał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z prawidłowych i niekwestionowanych przez odwołującego ustaleń Sądu pierwszej instancji wynika, że w okresie pracy nauczycielskiej J. G. przebywał na zwolnieniach lekarskich wykazanych przez pracodawcę w zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (k. 22-25 akt ZUS). Wyłączenie tych okresów z pracy w szczególnym charakterze ma ten skutek, że w dacie 31 grudnia 2008 r odwołujący także nie legitymuje się 20-letnim okresem pracy nauczycielskiej. Organ rentowy prawidłowo ustalił, że ten okres wynosi 19 lat, 6 miesięcy i 9 dni. Natomiast wykazanie przez odwołującego 30-letniego okresu zatrudnienia na datę 31 grudnia 2008 r. nie jest wystarczające do przyznania emerytury określonej przepisem art. 88 ust. 1 i ust. 2a Karty Nauczyciela.

Mając na względzie wyżej przytoczone okoliczności, apelacja jako niezasadna na mocy art. 385 k.p.c. podlega oddaleniu.

SSO del. Tomasz Madej SSA Alicja Sołowińska SSA Barbara Orechwa-Zawadzk