Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 czerwca 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Maria Jolanta Kazberuk

Sędziowie: SA Maryla Pannert

SO del. Dorota Zarzecka (spr.)

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku Z. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P.

o prawo do emerytury

na skutek apelacji wnioskodawcy Z. R.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 22 grudnia 2011 r. sygn. akt III U 1227/10

zmienia zaskarżony wyrok i poprzedzające go decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. z dnia 9 czerwca 2010r. i 7 grudnia 2010r. i przyznaje Z. R. prawo do emerytury poczynając od dnia 1 czerwca 2010r.

Sygn. akt III A Ua 292/12

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 09 czerwca 2010 roku i 7 grudnia 2010 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. odmówił Z. R. prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ na dzień 01 stycznia 1999 roku nie udowodnił on 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Organ rentowy nie uznał m.in. zatrudnienia w (...) Fabryce (...) od dnia 23 października 1973 roku do dnia 24 marca 1984 roku jako pracy w warunkach szczególnych, z powodu braku świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz dlatego, że praca na stanowiskach wymienionych w świadectwie pracy z dnia 8 sierpnia1990 roku nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ostrołęce wyrokiem z dnia 22 grudnia 2011 roku, sygn. akt III U 1227/10 oddalił odwołania Z. R. od w/w decyzji, w których to domagał się uznania pracy w szczególnych warunkach od dnia 23 października 1973 roku do dnia 24 marca 1984 roku i przyznania emerytury.

Zdaniem Sądu Okręgowego istota sprawy sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach.

Zgodnie z art. 184 w związku z art. 32 ust.1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym przed dniem 01 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 ustawy.

Przepis art. 32 ust. 4 w/w ustawy wskazuje, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac i stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Tymi przepisami jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.43 ze zm.), które w § 4 ust. 1 stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli osiągnął wiek emerytalny w przypadku mężczyzny 60 lat oraz ma wymagany okres zatrudnienia w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ze świadectwa pracy z dnia 08.08.1990r. oraz dokumentów znajdujących się w aktach osobowych wynikało, że wnioskodawca rozpoczął pracę w (...) Fabryce (...) w W. od dnia 23.10.1973r. na stanowisku pomoc przy obróbce drewna a od dnia 01.09.1974r. na stanowisku kierowcy wózka akumulatorowego. Na tym stanowisku pracował do dnia 24.03.1984r. Z kserokopii kart wynagrodzeń z lat 1975-1984 wynikało, że miał płacony dodatek za pracę w warunkach szkodliwych. Świadek M. N. oraz wnioskodawca zeznali, że początkowo praca wnioskodawcy polegała na obrzynaniu płyt wiórowych piłą elektryczną. Następnie przeszedł on do pracy na prasie i produkował płyty wiórowe. Praca przy prasie polegała na tym, że maszyna nasypywała wióry, a następnie wykonywała docisk i wytwarzała płytę o ciężarze 115kg. Wnioskodawca ładował po 18 wytworzonych przez siebie płyt na wózek akumulatorowy i przewoził je w inne miejsce. Zdaniem wnioskodawcy pracą w szczególnych warunkach była jedynie jego praca przy prasie, bowiem unosiły się przy tym pyły i był wyczuwalny zapach amoniaku. Według M. N., który pracował w klejarni, na innym etapie produkcji niż wnioskodawca, wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach, ponieważ na hali występowało zapylenie, unosiły się zapachy kleju i amoniaku.

Biegły z zakresu BHP Z. B. stwierdził, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace w szczególnych warunkach w transporcie wymienione w Wykazie A, dziale VIII pkt 1 oraz dziale VI pkt 7 prace w klejowniach, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do odmiennych wniosków doszła natomiast w swojej opinii biegła z zakresu BHP I. M.. Uznała, że praca wnioskodawcy w okresie od dnia 23.10.1973r. do dnia 24.03.1984r. nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, o której mowa w wykazie A dziale VI pkt 7 w/w rozporządzenia. Zostały tam bowiem wymienione prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne. Tymczasem z zeznań świadka M. N. wynikało, że wnioskodawca nie pracował w klejowni, a jedynie praca przy prasie na klejowni jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Nadto praca kierowcy wózka akumulatorowego nie była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Nie można jej było zaliczyć do działu VIII pkt 1 w/w rozporządzenia, gdyż dział ten odnosi się jedynie do transportu i łączności. Poza tym nie była to ciężka praca załadunkowa i wyładunkowa, nie był to również przeładunek materiałów sypkich, pylistych, toksycznych, żrących lub parzących w transporcie

Sąd podzielił opinię wydaną przez biegłą I. M., natomiast pominął opinię Z. B.. Miał przy tym na uwadze fakt, że biegła I. M. sporządzając opinię miała do dyspozycji szerszy materiał dowodowy aniżeli biegły Z. B., w szczególności zeznania świadka M. N., z których jednoznacznie wynikało, że wnioskodawca nie pracował w klejowni. Biegły Z. B., wydając swą opinię, oparł się na tezie, że wnioskodawca pracował w klejowni i dlatego zaliczył jego pracę do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, pomimo, że nie dysponował żadnymi dowodowymi, które uprawniałyby go do postawienia takiej tezy. Zatem w tym zakresie jego opinia była gołosłowna. Ponadto biegły Z. B. nie uzasadnił, dlaczego pracę wnioskodawcy jako kierowcy wózka akumulatorowego uznał za pracę w szczególnych warunkach. Ograniczył się w tym zakresie jedynie do wskazania działu i punktu z rozporządzenia, do którego przypisał tę pracę. Punkt wymienia szereg różnych prac i zadaniem biegłego było wskazanie, do której pracy można ją zaliczyć. Natomiast opinia biegłej I. M. została wydana w oparciu o całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym dysponowała opinią sporządzoną przez biegłego Z. B., przy czym swe stanowisko szczegółowo uargumentowała. Zagłębiła się w specyfikę pracy wnioskodawcy przy prasie. Opisała szczegółowo, na czym polega praca na różnych rodzajach pras i jakie szkodliwe czynniki wiążą się z pracą na niej. Biegła swe wnioski oparła na założeniu, że praca wnioskodawcy musiałaby być wyszczególniona w dziale VI rozporządzenia, gdyż tylko ten dział odnosi się do prac w przemyśle drzewnym. Sąd w całości podzielił stanowisko przedstawione przez biegłą, że jedynie praca wymieniona w w/w rozporządzeniu w dziale odpowiadającym specyfice zakładu pracy, w którym pracował wnioskodawcy, mogła być brana pod uwagę, przy ocenie, czy była to praca w szczególnych warunkach. Takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 01.06.2010r. (II UK 21/10) stwierdzając, że w świetle przepisów wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wyodrębnienie poszczególnych prac ma charakter stanowiskowo - branżowy. Pod pozycjami zamieszczonymi w kolejnych działach wykazu wymieniono bowiem konkretne stanowiska przypisane danym branżom, uznając je za prace w szczególnych warunkach uprawniające do niższego wieku emerytalnego. Taki sposób kwalifikacji prawnej tychże prac nie jest dziełem przypadku. Specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje bowiem charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. Nie można zatem swobodnie czy wręcz dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. Skoro wnioskodawca pracował w fabryce mebli, to jego pracę można było jedynie rozpatrywać w kategoriach stanowisk wymienionych w dziale VI rozporządzenia, odnoszącego się do przemysłu drzewnego. Analiza prac wyszczególnionych w tym dziale prowadzi do wniosku, że jedynie praca w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Tymczasem wnioskodawca w klejowni nie pracował. Praca na prasie oraz jako kierowca wózka akumulatorowego nie była pracą w szczególnych warunkach. Otrzymywanie dodatku szkodliwego nie było tożsame z wykonywaniem pracy w szczególnych warunkach. Dodatek szkodliwy otrzymuje się za pracę wykonywaną w warunkach środowiskowych, w których stężenia i natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia przekraczają najwyższe dopuszczalne normy albo w warunkach, w których niemożliwe było zachowanie innych higienicznych norm pracy. Natomiast aby uznać, że dana praca jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach – musi ona być wyszczególniona w powoływanym powyżej rozporządzeniu.

Sąd ostatecznie przyjął, że łączny okres pracy w warunkach szczególnych z okresem uznanym przez organ rentowy wyniósł 11 lat, 6 miesięcy i 28 dni. Wobec braku wymaganych 15 lat w warunkach szczególnych uznał, że wnioskodawca nie spełnił przesłanki uprawniającej go do nabycia prawa do emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych i na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 kpc, odwołanie oddalił.

Apelację od owyższego wyroku złożył Z. R..

Zaskarżając wyrok w całości zarzucił Sądowi błędną ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie poprzez posłużenie się niekorzystną dla niego opinią biegłej z zakresu BHP, z której wynikało, że praca wykonywana przez niego w (...) Fabryce (...) od dnia 23 października 1973 roku do dnia 24 marca 1984 roku nie była pracą w szczególnych warunkach i w konsekwencji wadliwe ustalenie, że nie spełnił wymogu przepracowania 15 lat w szczególnych warunkach, i że nie przysługuje mu prawo do emerytury z tego tytułu.

Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie, że przysługuje mu prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, dlatego też zaskarżony wyrok podlegał zmianie.

Sąd pierwszej instancji wydając zaskarżony wyrok dopuścił się naruszenia przepisów prawa materialnego tj. art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), które w rozpoznawanej sprawie mają zastosowanie na podstawie art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z przepisem art. 184 ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku, przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego m. in. w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) osiągnęli okres zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 ustawy (25 lat dla mężczyzn), pod warunkiem nie przystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego lub złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku OFE, za pośrednictwem Zakładu na dochody budżetu państwa.

Należy przypomnieć, że art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wprowadza jako kryterium dyferencjacji wieku emerytalnego - określonego w art. 27 ustawy dla ubezpieczonych urodzonych przed dniem 1 stycznia 1949 roku na co najmniej 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn - rodzaj wykonywanej pracy (tj. szczególne warunki, w jakich jest ona świadczona lub szczególny jej charakter), narażający na szybsze zrealizowanie się ryzyka emerytalnego z powodu wcześniejszej, niż powszechnie, utraty sprawności psychofizycznej pracownika. Brzmienie powołanego przepisu nie pozostawia wątpliwości, że prawo do emerytury w wieku niższym od powszechnego przysługuje jedynie osobom wykonującym owe prace w ramach pracowniczego zatrudnienia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2004r., II UK 246/03, OSNP 2004 nr 20, poz. 358; z dnia 25 stycznia 2005r., I UK 142/04, OSNP 2005 nr 17, poz. 272; z dnia 29 czerwca 2005r., I UK 300/04, OSNP 2006 nr 5-6, poz. 94 i z dnia 8 maja 2008r., I UK 354/07, (...) 2008 nr 10; z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10). Wprawdzie ust. 2 cytowanego artykułu zawiera definicję pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach, stanowiąc, iż jest nim pracownik zatrudniony przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne bądź otoczenia, lecz uregulowania omawianego artykułu nie precyzują szczegółowych przesłanek nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku. Artykuł 32 ust. 4 ustawy odsyła w tej kwestii do dotychczasowych przepisów, którymi są przepisy rangi ustawy lub wydane na mocy delegacji ustawowej (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 13 lutego 2002r., III ZP 30/01, OSNP 2002 nr 10, poz. 243). Aktem prawnym normującym tę problematykę jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 14 czerwca 2004r., P 17/03 (OTK-A 2004 nr 6, poz. 57), odesłanie to powinno być odczytywane jako kierujące do rozporządzenia w zakresie, w jakim chodzi o ustalenie kwestii wskazanych w art. 32 ust. 4 ustawy, tj. wieku emerytalnego, rodzajów prac lub stanowisk oraz warunków, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego artykułu przysługuje prawo do emerytury.

Przepisy § 2 ust. 1, § 3 i § 4 ust. 1 rozporządzenia kreują zaś dla pracownika, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, następujące przesłanki nabycia prawa do przedmiotowego świadczenia:

1) osiągnięcie wieku emerytalnego, wynoszącego 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) posiadanie wymaganego okresu zatrudnienia, określonego w odniesieniu do kobiet na 20 lat a do mężczyzn na 25 lat i

3) legitymowanie się co najmniej 15 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku.

Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 września 2007r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z dnia 19 września 2007r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z dnia 6 grudnia 2007r., III UK 66/07, LEX nr 483283; z dnia 22 stycznia 2008r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z dnia 24 marca 2009r., I PK 194/08, LEX nr 528152). Decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych ma zatem możliwość jej zakwalifikowania pod którąś z pozycji wspomnianego załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów. W świetle art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracami w szczególnych warunkach nie są bowiem wszelkie prace wykonywane w narażeniu na kontakt z niekorzystnymi dla zdrowia pracownika czynnikami, lecz jedynie takie, które zostały rodzajowo wymienione w tymże rozporządzeniu. Przepis § 1 ust. 1 rozporządzenia stanowi zresztą, że akt ten ma zastosowanie do pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione w § 4 - 15 rozporządzenia oraz w wykazach stanowiących załącznik do niego.

Z. R. urodzony (...) osiągnął wiek emerytalny 60 lat, ogólny staż zatrudnienia 31 lat 3 miesiące i 20 dni i staż pracy w warunkach szczególnych 11 lat 6 miesięcy 28 dni a także nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Kwestią sporną pozostawała kwalifikacja jego pracy, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu w (...) Fabryce (...) od dnia 23 października 1973 roku do dnia 24 marca 1984 roku w charakterze operatora prasy i kierowcy wózka akumulatorowego, jako pracy w szczególnych warunkach.

Nie ulega wątpliwości, co wynika z dokumentów zawartych w aktach osobowych wnioskodawcy, świadectwa pracy wydanego przez pracodawcę w dniu 8 sierpnia 1990 roku, zeznań świadka M. N. oraz samego wnioskodawcy, że w w/w okresie wnioskodawca zajmował stanowiska: pomocnika przy obróbce drewna do dnia 01 września 1974r. i do dnia 24 marca 1984 roku łączył pracę na stanowisku operatora prasy z pracą na stanowisku kierowcy wózka akumulatorowego, którą wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Prace te zostały przez biegłego z zakresu BHP Z. B. zaliczone do prac wykonywanych w warunkach szkodliwych, jako wymienione w wykazie A, dziale VIII pkt 1 (ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe) oraz dziale VI pkt 7 (prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne), stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w dziale VI pkt 7 ppkt 7 wykazu A załącznika nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz.M.P.Ch.iL. z 1997r. nr 4) – operator pras wykonujący prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne – oraz w dziale VIII pkt 1 ppkt 4 - ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe – operator maszyn, urządzeń i sprzętu przeładunkowego.

Odmawiając wnioskodawcy prawa do emerytury Sąd pierwszej instancji oparł się przede wszystkim na opinii biegłej z zakresu BHP I. M., która stwierdziła, że w związku z tym, że wnioskodawca nie pracował w klejowni oraz nie wykonywał ciężkiej pracy załadunkowej i wyładunkowej, to do stażu pracy w warunkach szczególnych nie można mu zaliczyć prac wykonywanych na stanowisku operatora prasy i kierowcy wózka akumulatorowego.

Sąd Apelacyjny nie podziela opinii biegłej I. M..

W Komentarzu do ustawy o emeryturach i rentach pod redakcją K. A., (...) sp. z o. o. rok 2009 str. 215-216 wskazano, że w zakresie kwestii, dotyczącej nabywania uprawnień do emerytury w wieku niższym w kontekście wykonywania pracy na stanowiskach określonych w tzw. resortowych wykazach pracy wykonywanej w szczególnych warunkach kontrowersje wzbudzało odesłanie do "przepisów dotychczasowych" (art. 32 ust. 2), tzn. odesłanie do przepisów § 1 ust. 2-3 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego, na podstawie których właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze zostali zobowiązani do ustalenia w podległych i nadzorowanych przez nich zakładach pracy wykazów stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Wykładni pojęcia "przepisy dotychczasowe" dokonał Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 13 lutego 2002 roku, w sprawie sygn. akt III ZP 30/01 wskazując, że odesłanie do tych przepisów nie upoważnia do tworzenia wykazów obejmujących stanowiska, na których wykonuje się pracę w szczególnych warunkach. Ta linia orzecznicza była podtrzymywana w kolejnych wyrokach Sądu Najwyższego, w których podkreślano, iż upoważnienie dla właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych i centralnych związków spółdzielczych nie stwarzało ani podstawy prawnej do wydawania aktów nie pozostających w zgodności z powszechnie obowiązującym prawem, ani nie przewidywało możliwości wykraczania poza wykazy prac wykonywanych w szczególnych warunkach wymienione w załączniku do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2005r., I UK 41/05, OSNPUSiSP 2006, nr 19-20, poz. 306 i z dnia 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, OSNPUSiSP 2004, nr 22, poz. 392; por. tezę 2 wyroku z dnia 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, OSNPUSiSP 2005, nr 11, poz. 161 i uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008r., I UK 192/07, Lex nr 447272, z dnia 1 czerwca 2010r., II UK 21/10, Lex nr 619638).

Innymi słowy, wykazy resortowe muszą być dostosowane do treści załącznika, w którym zawarty jest kompletny wykaz stanowisk pracy wykonywanej w szczególnych warunkach. Gdy więc określają - niezgodnie z załącznikiem do rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze - stanowiska pracy, których wykonywanie uprawnia do nabycia prawa do emerytury w wieku obniżonym, nie wywołują skutków przewidzianych w art. 32. Podobnego skutku nie wywołuje również zakwalifikowanie przez pracodawcę dla celów emerytalno-rentowych (np. w zakładowym układzie zbiorowym) stanowiska pracy, nieobjętego wykazami stanowiącymi załączniki do rozporządzeniu w sprawie wieku emerytalnego, jako zatrudnienia wykonywanego w szczególnych warunkach (wyrok SN z dnia 22 czerwca 2005r., I UK 351/04, OSNPUSiSP 2006, nr 5-6, poz. 90). Na mocy cyt. wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sygn. akt P 17/03 przepis art. 32 ust. 2 utracił moc w zakresie, w jakim posługiwał się określeniem "w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych" (ostatecznie fragment ten został skreślony od dnia 1 stycznia 2009r. na mocy art. 46 pkt 1 lit. a ustawy). Natomiast pozostawione w art. 32 ust. 4 odesłanie do "przepisów dotychczasowych" może odnosić się wyłącznie do tych przepisów rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego (§ 2 ust. 1, § 4-8a i § 9-15), które regulują materię ustawową, czyli wiek emerytalny, rodzaj prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wykonującym te prace przysługuje prawo do emerytury w wieku obniżonym (podobnie Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 12 lipca 2005r., III AUa 487/05, OSAB 2006, nr 1). W związku z tym niezbędną przesłanką uznania danego zatrudnienia za szczególne jest wykonywanie pracy stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym nie tyle na danym stanowisku, lecz w ramach rodzajowo wyodrębnionego wykazu prac szczególnych (wykaz A stanowiący załącznik rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego).

Zatem, zdaniem Sądu Apelacyjnego, przedstawiony komentarz, orzeczenia sądów oraz zawarta w nich wykładnia i argumentacja pozwalają na przyjęcie, że prawa do emerytury nie implikuje zakwalifikowanie przez pracodawcę stanowiska nie objętego załącznikiem do rozporządzenia do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. I odwrotnie - nie wymienienie określonych pracodawców w wykazach resortowych nie przesądza o niemożności zakwalifikowania świadczonych u nich prac jako prac wykonywanych w szczególnych warunkach, jeśli odpowiadają one kryteriom wynikającym z załącznika do rozporządzenia. Ponadto wprawdzie wykazy resortowe i zakładowe nie stanowią samodzielnej podstawy zaliczenia danego rodzaju zatrudnienia do prac w szczególnych warunkach, jednak mogą być one pomocne przy wykładni przepisów rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Wbrew ocenie Sądu pierwszej instancji, praca wnioskodawcy w spornym okresie wykonywana była w szczególnych warunkach. Wykonywana była w tej samej hali produkcyjnej i w tych samych szkodliwych warunkach tj. przy takim samym zapyleniu, zapachach kleju i amoniaku w powietrzu, co praca świadka M. N., który pracował na stanowisku klejarza. Tym bardziej, że stanowisko operatora prasy położone było w tej samej części hali, w której odbywało się klejenie materiałów, w sąsiedztwie stanowisk klejarzy. Poza tym tego typu praca, operatora pras, charakteryzuje się - podobnie jak praca klejarza - uczestniczeniem w przebiegu procesu klejenia, bowiem oczywistym jest, że do wytworzenia płyty wiórowej używa się nie tylko wiórów ale też klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne. Poza tym praca wnioskodawcy przez cały czas była wykonywana w części hali określanej jako klejownia bezpośrednio przy użyciu klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne, co jednoznacznie wynika z zeznań wnioskodawcy i świadka M. N.. Poza tym w dziale VI pkt 7 ppkt 7 wykazu do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, stosowanego pomocniczo do załącznika rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowisko operatora pras w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne zostało wyodrębnione jako praca w warunkach szczególnych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, pracę wnioskodawcy w charakterze kierowcy wózka akumulatorowego, również należałoby uznać jako pracę w szczególnych warunkach. Wprawdzie biegli zaliczyli ją do działu VIII pkt 1 wykazu do rozporządzenia i dział VIII pkt 1 ppkt 4 wykazu zarządzenia – ciężkie prace załadunkowe i wyładunkowe – operator maszyn, urządzeń i sprzętu przeładunkowego. Natomiast, w ocenie Sądu Apelacyjnego – nie podważając poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 15 listopada 2000r. sygn. akt II UKN 39/00 odnośnie konieczności zaliczania wykonywanych w szczególnych warunkach prac do różnych, odrębnych działów - pracę tę należałoby zakwalifikować do działu VI pkt 7 prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz do działu VI pkt 7 ppkt 1 wykazu A załącznika nr 1 do zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (Dz.Urz.M.P.Ch.iL. z 1997r. nr 4) – operator maszyn i urządzeń wykonujący prace w klejowniach z użyciem klejów zawierających rozpuszczalniki organiczne.

Praca wnioskodawcy jako kierowcy wózka akumulatorowego realizowana była w klejowni hali, a nie na terenie całego zakładu, w takich samych szkodliwych warunkach, i miała charakter pomocniczy oraz techniczny w stosunku do pracy wykonywanej na stanowisku operatora prasy. Polegała na zdjęciu z prasy wytworzonej płyty i przeniesieniu jej w inne miejsce. Nie odnosiła się do pracy w transporcie tylko w przemyśle drzewnym. Należy też podkreślić, co wynika z dodatkowych wyjaśnień wnioskodawcy k. 120 odw., że produkcja w (...) Fabryce (...) odbywała się w kilku halach. W hali, w której pracował wnioskodawca i świadek M. N. znajdowały się wyłącznie stanowiska dotyczące klejenia płyt i ich prasowania. W innych halach przebiegały inne cykle produkcyjne w zakresie wytwarzania i montażu mebli.

Mając powyższe na uwadze, po doliczeniu do niekwestionowanego przez organ rentowy okresu pracy w warunkach szczególnych - 11 lat 6 miesięcy 28 dni spornego okresu w niezbędnym wymiarze, Z. R. na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się wymaganym przepisami 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Kierując się zasadą wynikającą z art. 129 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, że świadczenia przyznaje się na wniosek, poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, Sąd Apelacyjny przyznał Z. R. prawo do emerytury w szczególnych warunkach od dnia 1 czerwca 2010 roku, tj. pierwszego dnia miesiąca, w którym został złożony wniosek o emeryturę.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny, na mocy art. 386 § 1 kpc, orzekł jak w sentencji wyroku.