Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Dorota Elżbieta Zarzecka (spr.)

Sędziowie: SA Barbara Orechwa-Zawadzka

SA Marek Szymanowski

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 kwietnia 2018 r. w B.

sprawy z odwołania A. Ż.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 23 stycznia 2018 r. sygn. akt IV U 702/17

oddala apelację.

SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Marek Szymanowski

Sygn. akt III AUa 225/18

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z 25 kwietnia 2017 r., wydaną na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) odmówił A. Ż. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, bowiem komisja lekarska ZUS nie stwierdziła u niej niezdolności do pracy po 31 marca 2017 r.

W odwołaniu od tej decyzji A. Ż. wniosła o przyznanie jej świadczenia rentowego.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z 23 stycznia 2018 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. Ż. prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy po 31 marca 2017 r. do 31 marca 2018 r. Sąd ten ustalił, że A. Ż. ma 36 lat i ukończyła zasadniczą szkołę zawodową w zawodzie kucharza. Pracowała w zawodzie od 1996 r. do 2011 r. U wnioskodawczyni stwierdzono chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego z dyskopatią L4 - L5, która była trzykrotnie leczona operacyjnie z wszczepieniem implantów oraz zespół obustronnej rwy kulszowej.

Spór w sprawie dotyczył tego, czy ubezpieczona jest osobą niezdolną do pracy. Kwestia ta wymagała wiadomości specjalistycznych, wobec czego Sąd Okręgowy przeprowadził dowód z opinii biegłego neurochirurga, który stwierdził, iż wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy po 31 marca 2017 r. z powodu schorzenia kręgosłupa lędźwiowego i utrzymujących się dolegliwości bólowych z objawami korzeniowymi, mimo dwukrotnego leczenia operacyjnego. W ocenie biegłego, przeprowadzony zabieg operacyjny w czerwcu 2017 r. potwierdził jedynie prawdziwość skarg bólowych i niesprawność wnioskodawczyni po 31 marca 2017 r. W jego ocenie wnioskodawczyni wymaga dalszego usprawnienia po leczeniu operacyjnym oraz rehabilitacji do 31 marca 2018 r. Biegły sporządził też opinię uzupełniającą, odnosząc się do zastrzeżeń organu rentowego. Wyjaśnił, że wnioskodawczyni jest po trzech operacjach kręgosłupa, z których ostania miała miejsce w czerwcu 2017 r. i była powiązana z dolegliwościami, które występowały co najmniej od marca 2017 r. Wnioskodawczyni wymaga długotrwałej rehabilitacji i usprawnienia. Biegły za nieuzasadnione uznał powoływanie się przez organ rentowy na ocenę biegłego neurologa, bowiem ocena neurologiczna nie uwzględnia pooperacyjnych zmian w kręgosłupie i następstw wszystkich przebytych operacji oraz wpływu na wydolność fizyczną.

W ocenie Sądu Okręgowego, wydane w sprawie opinie główna i uzupełniająca zasługiwały na podzielenie. Sąd uznał, że nie ma potrzeby dopuszczania dowodu z opinii kolejnego biegłego neurochirurga, bowiem wydane w sprawie opinie nie zawierały istotnych braków. Mając to na uwadze, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS.

Apelację od tego wyroku wniósł organ rentowy. Zaskarżył wyrok w części i zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 57, art. 61 i art. 102 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyznanie wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy po 31 marca 2017 r. do 31 marca 2018 r. Skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uznanie, że ubezpieczona jest całkowicie niezdolna do pracy po 30 czerwca 2017 r. do 31 marca 2018 r. oraz o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego neurochirurga.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Zauważyć należy, iż organ rentowy sformułował w apelacji jedynie zarzuty naruszenia prawa materialnego, wskazując na błędne zastosowanie przepisów art. 57, art. 61 i art. 102 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez przyznanie wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy po 31 marca 2017 r. do 31 marca 2018 r. Brak zarzutów obrazy prawa procesowego w apelacji skutkuje przyjęciem stanu faktycznego ustalonego przez Sąd Okręgowy jako stanu ustalonego niewadliwie. W zakresie tych ustaleń faktycznych mieści się natomiast ustalenie, że wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy w okresie po 31 marca 2017 r. do 31 marca 2018 r. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, na podzielenie zasługują nie tylko ustalenia faktyczne, ale także ich ocena prawna dokonana przez Sąd pierwszej instancji.

Apelacja organu rentowego dotyczy jedynie przyznania wnioskodawczyni prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w okresie po 31 marca 2017 r. do 30 czerwca 2017 r. Organ rentowy zgodził się natomiast z oceną, iż w okresie po 30 czerwca 2017 r. do 31 marca 2018 r. wnioskodawczyni niewątpliwie była całkowicie niezdolna do pracy i spełniała warunki do przyznania prawa do renty z tego tytułu. Sąd Apelacyjny nie podziela argumentów zawartych w apelacji, bowiem z przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego w postaci opinii podstawowej i uzupełniające biegłego lekarza neurochirurga wynika jednoznacznie, że A. Ż. była całkowicie niezdolna do pracy już po 31 marca 2017 r.

W myśl art. 102 pkt 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, prawo do świadczenia uzależnione od okresowej niezdolności do pracy ustaje z upływem okresu, na jaki to świadczenie przyznano. Jak stanowi natomiast art. 61 ww. ustawy prawo do renty, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy. Przepis ten stanowi odrębną od art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej podstawę przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, gdyż dotyczy ubezpieczonych, którzy mieli już przyznane prawo do tego świadczenia na dany okres w oparciu o art. 57 ust. 1 ustawy emerytalnej i w związku z upływem tego okresu złożyli ponowny wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia rentowego na dalszy okres. Wykładnia gramatyczna art. 61 ustawy emerytalnej wskazuje, że renta przywrócona nie oznacza innej nowej renty, lecz to samo świadczenie, do którego prawo poprzednio ustało.

Zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 ww. ustawy, niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy (ust. 2), zaś częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji (ust. 3). Stosownie zaś do art. 13 ust. 1, przy ocenie stopnia i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji; możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Z akt rentowych wynika, że wnioskodawczyni z uwagi na schorzenia kręgosłupa miała przyznane prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy w okresie od 1 października 2014 r. do 30 czerwca 2016 r., następnie zaś przysługiwało jej prawo do renty szkoleniowej od 1 lipca 2016 r. do 31 sierpnia 2016 r., zaś od 1 września 2016 r. do 31 marca 2017 r. – ponownie prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Okolicznością sporną w sprawie niniejszej było natomiast to, czy po 31 marca 2017 r. nadal jest ona niezdolna do pracy oraz w jakim stopniu i czy prawo do renty z tego tytułu podlega przywróceniu. Istotne znaczenie miało zatem ustalenie, czy po tej dacie nastąpiła poprawa stanu zdrowia wnioskodawczyni.

Ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i Sąd nie może opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 lutego 2010 r. w sprawie sygn. akt II UK 191/09, lex numer 590238). Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy prawidłowo ustalenia dotyczące kwestii zdolności wnioskodawczyni do pracy poczynił opierając się na wnioskach wynikających ze sporządzonych w sprawie opinii biegłego lekarza specjalisty za zakresu neurochirurgii. Biegły, w opinii podstawowej uznał wnioskodawczynię za całkowicie niezdolną do pracy po 31 marca 2017 r. do 31 marca 2018 r. ze względu na stwierdzoną chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego z dyskopatią L4-L5 leczoną operacyjnie trzy razy z wszczepieniem implantów oraz zespołu obustronnej rwy kulszowej. W uzasadnieniu biegły wyjaśnił, że u badanej utrzymują się dolegliwości bólowe z objawami korzeniowymi, pomimo trzykrotnego leczenia operacyjnego, zaś dalsze usprawnienie po zabiegu operacyjnym z czerwca 2017 r. wymaga rehabilitacji (opinia, k. 25-26). Zastrzeżenia organu rentowego do tej opinii sprowadzały się natomiast do zanegowania jej wniosków i były oparte na opinii lekarza orzecznika ZUS - specjalisty z zakresu neurologii, który stwierdził stosunkowo niewielki stopień upośledzenia sprawności organizmu ubezpieczonej (k. 36). Biegły lekarz neurochirurg, po ponownym przeanalizowaniu dostępnej w sprawie dokumentacji medycznej i zapoznaniu się z zastrzeżeniami organu rentowego, podtrzymał wcześniej wydaną opinię. Z opinii uzupełniającej wynikało, że niezdolność do pracy istnieje u wnioskodawczyni ze względów neurochirurgicznych, nie zaś neurologicznych i wiąże się z przebytymi zabiegami operacyjnymi kręgosłupa, dolegliwościami istniejącymi co najmniej od marca 2017 r. oraz potrzebą długotrwałej rehabilitacji i usprawnienia. Ocena nieurologiczna nie uwzględnia natomiast pooperacyjnych zmian w kręgosłupie i następstw przebytych operacji oraz ich wpływu na wydolność fizyczną (k. 45-46). Organ rentowy złożył zastrzeżenia również do tej opinii wskazując ponownie, że brak jest podstaw do uznania wnioskodawczyni za całkowicie niezdolną do pracy po 31 marca 2017 r., do daty trzeciej operacji kręgosłupa. Wniósł o powołanie innego biegłego z zakresu neurochirurgii (k. 61).

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sąd Okręgowy zasadnie podzielił wnioski wynikające z opinii biegłego z zakresu neurochirurgii, z których jednoznacznie wynikało, że po 31 marca 2017 r. nie ustały przyczyny, dla których wcześniej wnioskodawczyni była uznawana za niezdolną do pracy, tj. schorzenia kręgosłupa i związany z nimi zespół bólowy. Opinie biegłego są zdaniem Sądu miarodajne i wystarczające do czynienia ustaleń w sprawie, bowiem w sposób fachowy i spójny opisują schorzenia występujące u wnioskodawczyni oraz wyczerpująco wyjaśniają, z jakich względów powodują one nadal okresową całkowitą niezdolność do pracy. Biegły wziął pod uwagę nie tylko czynniki medyczne, ale również czynniki zawodowe określone w art. 12 i 13 ustawy emerytalnej, a więc zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu jak i możliwość wykonywania dotychczasowej pracy jako kucharz lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę poziom wykształcenia zawodowego, wiek (39 lat) i predyspozycje psychofizyczne wnioskodawczyni. Podstawą wydania opinii były dowody obiektywne, przedstawiona w sprawie dokumentacja lekarska (w tym dokumentacja przedstawiona w toku postępowania sądowego) oraz bezpośrednie badanie wnioskodawczyni.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wydane w sprawie opinie mogą stanowić podstawę rozstrzygnięcia. Płynące z nich wnioski są logiczne i jednoznaczne. Rację ma Sąd pierwszej instancji, iż opinia biegłego podlega, tak jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej. Zadaniem biegłego jest udzielenie sądowi, na podstawie posiadanych wiadomości fachowych i doświadczenia zawodowego, informacji i wiadomości niezbędnych do ustalenia i oceny okoliczności sprawy. Stąd też jakkolwiek opinia biegłego jest oparta na wiadomościach specjalnych, to podlega ona ocenie sądu w oparciu o cały zebrany w sprawie materiał, a zatem na tle tego materiału dowodowego koniecznym jest stwierdzenie, czy ustosunkowała się ona do wynikających z innych dowodów faktów mogących stanowić podstawę ocen w opinii zawartych oraz czy opierając się na tym materiale w sposób logiczny i jasny przedstawia tok rozumowania prowadzący do sformułowanych w niej wniosków (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 maja 2005 r., V CK 659/04, Lex nr 180821; wyrok Sądu Najwyższego z 6 lutego 2003 r., IV CKN 1763/00, Lex nr 78280). Zdaniem Sądu drugiej instancji, opinie wydane przez biegłego lekarza neurochirurga spełniają wszystkie wskazane wymogi. Opinie zostały sporządzone przez lekarza odpowiedniej specjalności, są kompleksowe, rzetelne i w pełni uzasadnione, wnikliwie odnoszą się do stanu zdrowia wnioskodawczyni i okoliczności wynikających z całokształtu dokumentacji medycznej, uwzględniając posiadane kwalifikacje zawodowe. Zastrzeżenia organu rentowego stanowiły natomiast jedynie nieuzasadnioną polemikę z tezą biegłego. Skoro wnioskodawczyni w czerwcu 2017 r. została poddana trzeciemu zabiegowi operacyjnemu kręgosłupa, to zdaniem Sądu prawidłowa jest teza biegłego, że już wcześniej jej stan zdrowia uzasadniał stwierdzenie niezdolność do pracy, zwłaszcza że organ rentowy uznawał taką niezdolność do 32 marca 2017 r. Z akt sprawy nie wynika więc, aby po 31 marca 2017 r. nastąpiła poprawa stanu zdrowia ubezpieczonej, uzasadniająca odmowę przyznania prawa do spornego świadczenia.

Zdaniem Sądu drugiej instancji, Sąd Okręgowy nie miał podstaw do dalszego prowadzenia postępowania dowodowego, bowiem sporna w sprawie okoliczność została dostatecznie wyjaśniona. Nie było również podstaw do dalszego uzupełniania materiału dowodowego na etapie postępowania apelacyjnego. Wydane w sprawie były wyczerpujące i dostarczyły niezbędnych wiadomości specjalnych, mogących stanowić podstawę do wydania wyroku. Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do podważenia płynących z nich wniosków, ani nie miał żadnych podstaw do podważania fachowości, poziomu wiedzy jak i obiektywizmu biegłego. Z powyżej wskazanych powodów nie istniały podstawy do uwzględnienia zgłoszonego przez organ rentowy w apelacji wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii kolejnego biegłego z zakresu neurochirurgii, dlatego wniosek ten podlegał oddaleniu na podstawie art. 217 § 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

Mając na uwadze przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe Sąd Okręgowy prawidłowo stwierdził, że wnioskodawczyni spełnia przesłanki niezbędne do przywrócenia prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na dalszy okres po 31 marca 2017 r. do 31 marca 2018 r., zatem zawarte w apelacji zarzuty naruszenia prawa materialnego okazały się niezasadne. Dlatego też Sąd Apelacyjny oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c.

SSA Barbara Orechwa-Zawadzka SSA Dorota Elżbieta Zarzecka SSA Marek Szymanowski