Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 maja 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Maria Jolanta Kazberuk

SA Władysława Prusator-Kałużna

Protokolant: Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu w dniu 30 maja 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku D. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wznowienie wypłaty emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni D. R.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 grudnia 2011 r. sygn. akt V U 1339/11

I. oddala apelację,

II. zasądza od D. R. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia 4 października 2011 r. zawiesił wypłatę emerytury D. R. od dnia 1.10.2011r., w oparciu o art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

D. R. zaskarżyła powyższą decyzję, zarzucając jej naruszenie art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 2, 32 i 67 ust. 1 Konstytucji RP. Wskazała, że zaskarżona decyzja nie spełnia podstawowych zasad, jakim powinna odpowiadać decyzja w sprawach indywidualnych i jest ona wewnętrzne sprzeczna.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku wyrokiem z dnia 13 grudnia 2011 r. oddalił odwołanie.

Sąd I instancji ustalił, iż decyzją z dnia 25 czerwca 2009 r. ZUS przyznał skarżącej prawo do emerytury od dnia 1.05.2009 r. i podkreślił, że odwołująca jest nadal zatrudniona w Urzędzie Miejskim w B.. Wskazał również, że organ rentowy w decyzji z dnia 3.03.2011r. o waloryzacji emerytury zawarł pouczenie stwierdzające, że prawo do emerytury ulegnie zawieszeniu w przypadku nie rozwiązania stosunku pracy przed dniem 1.10.2011 r.

Sąd Okręgowy powołał się na art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wskazując, że przepis ten został dodany przez art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 257, poz.1726) z dniem 1 stycznia 2011 r.

Sąd I instancji wskazał, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą w celu kontynuowania pobierania emerytury, dotyczy osób, które przed 1 stycznia 2011 r. przeszły na emeryturę bez rozwiązania umowy o pracę. Zgodnie z ustawą z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw - osoby te miały czas na rozwiązanie takiego stosunku pracy do końca września 2011r.

Powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2006 r. (SK 45/04) Sąd I instancji wskazał, iż obecnie obowiązujący przepis art. 103a oraz wcześniej obowiązujący przepis art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie są niezgodne z Konstytucją. Odwołująca kontynuuje zatrudnienie u pracodawcy, na rzecz którego pracowała przed przyznaniem świadczenia, skutkiem czego zdaniem Sądu I instancji prawo do emerytury podlegało zawieszeniu w oparciu o art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Apelację od powyższego wyroku wniosła D. R., zarzucając naruszenie:

1.  art. 477 ¹⁴§1 k.p.c. poprzez oddalenie odwołania mimo braku ku temu podstaw;

2.  art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, poprzez jego niezastosowanie, przez co Sąd pominął fakt spełniania, w dniu składania wniosku o emeryturę, wszystkich wymaganych przepisami warunków koniecznych do nabycia prawa do emerytury;

3.  art. 134 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego błędne zastosowanie, przez przyjęcie, że w sytuacji skarżącej w trakcie pobierania emerytury wystąpiły okoliczności faktyczne uzasadniające zawieszenie prawa do tego świadczenia;

4.  art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędne jego zastosowanie w sytuacji, gdy przed wejściem w życie tego przepisu skarżąca nabyła prawo do emerytury bez konieczności rozwiązywania stosunku pracy z pracodawcą, u którego była zatrudniona w dniu nabycia prawa do emerytury oraz przez jego błędną wykładnię i uznanie, iż przepis ten nie zmienia zakresu prawa do emerytury a jedynie wprowadza dodatkowy warunek jego realizacji;

5.  art. 2 w zw. z ar. 32 Konstytucji RP, poprzez nieuwzględnienie przez Sąd obowiązującej w demokratycznym państwie prawnym zasady sprawiedliwości społecznej i wynikającej z niej zasady: niedziałania prawa wstecz, zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, ochrony praw nabytych i równości wobec prawa;

6.  art. 8 Konstytucji RP oraz art. 178 ust. 1 Konstytucji RP, poprzez brak bezpośredniego zastosowania przez Sąd norm opisanych w punkcie 5 oraz nieuwzględnienie przy wyrokowaniu wymienionych w nim zasad konstytucyjnych;

7.  art. 5 k.c. poprzez nieuwzględnienie faktu, że decyzja ZUS jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego dlatego, że przepisy na których została oparta z mocą wsteczną nakładają na mnie dodatkowe warunki realizacji prawa do emerytury; takiego postępowania organu rentowego nie można uznać za wykonywanie prawa i nie powinno ono korzystać z ochrony.

Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i uwzględnienie jej odwołania oraz odstąpienie od orzeczenia o kosztach postępowania odwoławczego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna, gdyż Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny oraz przeprowadził właściwą ocenę stanu prawnego w sprawie. Sąd Apelacyjny w pełni podziela i akceptuje te ustalenia oraz argumentację prawną przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Sporną kwestią w sprawie była zasadność wstrzymania D. R. wypłaty świadczenia emerytalnego z uwagi na kontunuowanie zatrudnienia z dotychczasowym pracodawcą, na podstawie przepisu art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227).

Zgodnie z tym przepisem prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Przepis ten został dodany przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010, Nr 257, poz. 1726). Z kolei według art. 28 w/w ustawy wobec osób, którym prawo do emerytury przyznano przed dniem 1 stycznia 2011r. i które nadal pracują na podstawie tej samej umowy o pracę u tego samego pracodawcy, u którego pracowały bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, przepis art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS będzie stosowany od dnia 1 października 2011r.

Przepis art. 103a jest analogiczny w treści do art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, który utracił moc obowiązującą z dniem 8.01.2009r. na podstawie art. 37 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U z 2008 r., Nr 228 poz. 1507). Według art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych wypłaty emerytury, do której prawo zostało zawieszone na podstawie art. 103 ust. 2a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS, o której mowa w art. 37 ustawy z dnia 21 listopada 2008r. o emeryturach kapitałowych, dokonywało się na wniosek osoby zainteresowanej, stąd od dnia 8.01.2009 r. wnioskodawcy mogli na wniosek ubiegać się o podjęcie wypłaty emerytury według zasady przywidzianej w art. 104 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z uwagi na modyfikację systemu emerytalnego i ponowne wprowadzenie regulacji zawartej w przepisie art. 103a cytowanej wyżej ustawy organ rentowy nie miał innej możliwości, niż zawiesić wypłatę świadczenia D. R., z uwagi na nieprzerwane zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy.

Poprzednio obowiązujący przepis art. 103 ust. 2a ustawy o FUS, odpowiadający obecnie funkcjonującemu art. 103a, był już przedmiotem oceny co do zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 7 lutego 2006r. (SK 45/04), na który trafnie powołał się Sąd I instancji, orzekł o zgodności powyższego przepisu z Konstytucją. W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że zawieszenie wypłacania emerytury jest instrumentem oddziaływania na zachowanie uprawnionych do tego świadczenia i zmusza do dokonania wyboru między pracą zawodową u dotychczasowego pracodawcy, a pobieraniem emerytury. Nie stanowi jednak ingerencji w wolność wykonywania zawodu i wyboru pracodawcy. Ubezpieczony zachowuje możliwość kontynuowania pracy u dotychczasowego pracodawcy. Przedmiotem ingerencji jest wyłącznie prawo do emerytury pobieranej łącznie z wynagrodzeniem za pracę u dotychczasowego pracodawcy. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego ingerencja ustawodawcy nie polega na zniesieniu nabytego prawa do emerytury ani na zmniejszeniu jego zakresu, ale na wprowadzeniu dodatkowych warunków jego realizacji. W świetle tej regulacji ubezpieczony, objęty przepisami ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych mógłby racjonalnie zakładać, że w razie zaprzestania działalności zawodowej w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, skorzysta ze swego prawa i ułoży swoje plany życiowe, uwzględniając dochody uzyskiwane z tytułu świadczenia emerytalnego. W tym kontekście możliwość pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania działalności zawodowej u dotychczasowego pracodawcy stanowi przywilej, który wykracza poza powszechnie przyjmowane pojęcie ubezpieczenia społecznego, a ubezpieczony musi liczyć się z tym, że ustawodawca, prowadząc określoną politykę społeczną, może ograniczyć zakres tego przywileju, kierując się interesem publicznym. Takie rozwiązanie prawne miało spowodować, by pobierające emeryturę osoby nie traktowały emerytury jako dodatku do pensji, przysługującego po osiągnięciu przez pracownika wieku emerytalnego, ale jako świadczenie pieniężne mające służyć zabezpieczeniu bytu na starość dla osób, które ze względu na wiek nie posiadają już zdolności do pracy zarobkowej. Sąd Apelacyjny podziela te wskazania.

Należy podkreślić, iż skarżąca nie została pozbawiona prawa do emerytury, a jedynie wstrzymano jej wypłatę tego świadczenia do czasu rozwiązania stosunku pracy, skutkiem czego nie doszło do utraty nabytego przez nią prawa do emerytury.

Prawo takie uzyskała ona na mocy decyzji ZUS z dnia 25.06. 2009 r. przy uwzględnieniu, wskazanego w apelacji art. 100 ust. 1ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), zgodnie z którym prawo do świadczeń określonych w ustawie powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do nabycia tego prawa.

Wskazany zatem w apelacji zarzuty naruszenia art. 100 ust. 1 w/w ustawy jest niezasadny, gdy zaskarżona w niniejszej sprawie decyzja nie dotyczy prawa do świadczenia, a warunków poboru tego świadczenia pod kątem regulacji z art. 103a w/w ustawy. Tym samym nie odnosi się do prawa nabytego odwołującej (prawa do emerytury) i w żadnym stopniu go nie narusza. Stąd nie można uznać zasadności zarzutu apelującej naruszenia art. 2 w zw. z art. 32, 8 i 178 Konstytucji RP.

Skarżąca nabyła prawo do emerytury, a nie prawo do pobierania emerytury bez obowiązku rozwiązywania umowy o pracę. Kształtowanie systemu emerytalnego oraz dostosowywanie go do warunków demograficznych i ekonomicznych panujących w państwie poprzez zawieszenie wypłaty świadczenia, w określonych przez ustawodawcę okolicznościach, nie jest pozbawieniem praw nabytych i nie godzi w zasady państwa prawa. Zatem zaskarżona decyzja ZUS, oparta na art. 103a w/w ustawy nie pozbawiała skarżącej prawa do emerytury i nie naruszyła zasady demokratycznego państwa prawa.

Poza tym innej kwestii, niż przedmiot zaskarżonej decyzji ZUS, dotyczy zarzut apelacji naruszenia art. 134 ust. 1 pkt 1 w/w ustawy. Przepis ten określa bowiem warunki wstrzymania świadczenia, tymczasem art. 103a w/w ustawy odnosi się do zawieszenia świadczenia.

Niezasadny był również zarzut naruszenia art. 5 k.c., gdyż jak wskazuje orzecznictwo, do złagodzenia rygorów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się ani art. 5 k.c., ani art. 8 k.p., bo przepisy prawa ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego. Tym bardziej rygorów tych nie można obostrzać z powołaniem się na wspomniane klauzule generalne (wyrok SN z dnia 16.06.2011 r., III UK 214/10, LEX nr 1095955).

Mając powyższe na uwadze, na zasadzie art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 kpc w zw. z §12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002r., nr 163 poz. 1349 ze zm.).