Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 września 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Bagiński

Protokolant: Aneta Rogowska

po rozpoznaniu na rozprawie 11 września 2024 r. w B.

sprawy z odwołania D. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o rentę rodzinną

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 grudnia 2023 r. sygn. akt III U 528/23

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

II.  odstępuje od obciążania odwołującej kosztami procesu.

UZASADNIENIE

Decyzją z 9.08.2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O., powołując się na art. 134 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 101 pkt 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251), wstrzymał z urzędu od 1.09.2023r. dalszą wypłatę D. K. (1) renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku po zmarłym ojcu D. K. (2).

W odwołaniu od powyższej decyzji, D. K. (1) domagała się jej zmiany podnosząc, że w przypadku renty rodzinnej może podjąć pracę zarobkową.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Suwałkach wyrokiem z 28 grudnia 2023 r. zmienił zaskarżoną decyzję i nakazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w O. dalszą wypłatę renty rodzinnej D. K. (1) od 1 września 2023 r.

Sąd pierwszej instancji ustalił, że D. K. (1) (ur. (...)) jest córką D. K. (2), który zmarł 8.02.2000 r..

Sąd Okręgowy stwierdził, że 16.02.2000 r. E. K. – matka odwołującej się, wystąpiła w imieniu syna – S. K. (ur. (...)) z wnioskiem o rentę rodzinną po zmarłym D. K. (2). Decyzją z 21.02.2000 r. organ rentowy odmówił przyznania prawa do renty rodzinnej na rzecz S. K., ponieważ zgon D. K. (2) nastąpił po upływie 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia. Organ rentowy dodatkowo pouczył E. K., że może wystąpić o przyznanie prawa do renty rodzinnej w drodze wyjątku.

Sąd Okręgowy wskazał, że 25.02.2000 r. E. K. wystąpiła z wnioskiem przyznanie prawa do renty rodzinnej w drodze wyjątku. Prezes ZUS decyzją z 5.06.2000 r. przyznał w drodze wyjątku rentę rodzinną S. K., do ukończenia przez niego 16 roku życia, a w przypadku kontynuowania nauki – do osiągnięcia 25 roku życia. 21.08.2001 r. E. K. wystąpiła w imieniu córki – D. K. (1) - przyznanie prawa do renty rodzinnej. Prezes ZUS decyzją z 29.10.2001 r. przyznał w drodze wyjątku rentę rodzinną dla D. K. (1), do ukończenia przez nią 16 roku życia, a w przypadku kontynuowania nauki – do osiągnięcia 25 roku życia. D. K. (1) wystąpiła z wnioskiem o przekazywanie renty rodzinnej na podane przez nią konto bankowe. Decyzją z 11.09.2018 r. organ rentowy od 1.10.2018 r. tj. od miesiąca, w którym prezes ZUS przyznał rentę rodzinną w drodze wyjątku, podjął jej wypłatę. Decyzja zawierała pouczenie, które w punkcie VII ppkt 1 zawierało informację, że D. K. (1) jest zobowiązana powiadomić organ rentowy m.in. „o osiąganiu przychodu– w przypadku pobierania świadczenia w drodze wyjątku”. D. K. (1) w październiku 2019 r. podjęła studia na Uniwersytecie (...) w O., Wydziale Nauk Społecznych, kierunek – pedagogika. Planowany termin ukończenia studiów – 30.09.2024 r.

Sąd Okręgowy wskazał, że pismem z 7.07.2023 r. organ rentowy poinformował odwołującą się, że świadczenie przyznane w drodze wyjątku przez Prezesa ZUS nie przysługuje w razie osiągania przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej albo prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Niezależnie od daty, od której przyznano świadczenie w drodze wyjątku, osiąganie przychodów powoduje wstrzymane przez organ rentowy renty przyznanej w drodze wyjątku. Poinformował, że w związku z informacjami o wysokości przychodów odwołującej się z zakładu pracy oraz z zapisów w Kompleksowym Systemie Informatycznym, że osiągnęła ona przychód w 2022 r., zwrócił się o przedłożenie przez D. K. (1) aktualnego zaświadczenia o stanie rodzinnym i o sytuacji majątkowej. 14.07.2023 r. odwołująca złożyła zaświadczenie o stanie rodzinnym i o sytuacji materialnej. Wskazała w nim, że jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w (...) S.A. od 1.08.2022 r. do 31.03.2025 r. za wynagrodzeniem 1.745 zł brutto (1.370,24 zł netto). Dodatkowo wskazała, że jest studentką studiów dziennych i dzięki rencie rodzinnej mogła podjąć studia. Wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej uniemożliwi jej zakończenie nauki. Nie otrzymuje wsparcia finansowego ze strony rodziny, a renta rodzinna nie pokrywała jej kosztów utrzymania. Dołączyła zaświadczenie o osiągniętym przychodzie w ramach umowy o pracę wiążącej ją z (...) investment (...) S.A. od 1.08.2022 r., w wymiarze ½ etatu. Odwołująca została zatrudniona na czas określony – od 1.08.2022 r. do 31.03.2025 r. jako doradca klienta w (...) Style. Wysokość wynagrodzenia brutto wyniosła: wrzesień 2022 r. – 2.761,88 zł, października 2022 r. – 2.565 zł; listopad 2022 r. – 1.860,60 zł, grudzień 2022 r. – 2.241,42 zł.

Decyzją z 14.10.2022 r. wysokość renty rodzinnej w drodze wyjątku od 01.11.2022 r. wyniosła 1.217,98 zł.

D. K. (1) wyjaśniła, że mieszka w O.. Do września 2023 r. wynajmowała mieszkanie, ponosząc z tego tytułu koszty 1.500zł miesięcznie. Od października 2023 r. wynajmuje pokój za kwotę 750 zł miesięcznie, na co złożyła stosowne umowy najmu.

Sąd Okręgowy w motywach rozstrzygnięcia odwołał się do art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i zwrócił uwagę, że według literalnej treści tego przepisu istnieją trzy kumulatywne przesłanki nabycia prawa do świadczenia w drodze wyjątku, tj. 1) bycie ubezpieczonym lub członkiem jego rodziny, 2) niespełnianie ustawowych wymagań nabycia prawa do emerytury lub renty i 3) brak możliwości podjęcia działalności objętej ubezpieczeniem ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek i brak niezbędnych środków utrzymania. W ocenie Sądu, odwołująca się w spornym okresie spełniała dwie pierwsze przesłanki. Jednocześnie ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że pomimo podjęcia w tym czasie pracy zarobkowej odwołująca się nie uzyskiwała z tego tytułu niezbędnych środków utrzymania.

Rozważając zasadność odwołania Sąd Okręgowy wskazał, że miał na uwadze stanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia 1.10.2019 r., I UK 223/18, oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w wyroku z 20.10.2017r., I OSK 941/17. Mając to na uwadze Sąd Okręgowy wskazał, że art. 83 ust. 1 ustawy nie definiuje pojęcia braku niezbędnych środków utrzymania i podobnie nie można tego pojęcia zdefiniować w oparciu o inne przepisy tej ustawy. W tej sytuacji Sąd uznał, że chodzi tu o brak środków pozwalających na zapewnienie sobie najbardziej nawet podstawowej egzystencji i w związku z tym opierać się należy co najmniej na uznawanym za dolną granicę ubóstwa minimum egzystencji, stanowiącym normatywny model zaspokajania potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie, wyznaczającym najniższy standard życia. Z danych Instytutu Pracy i (...) wynikało, że minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa pracowniczego w 2022r. wyniosło 1.487,63 zł, w I kwartale 2023 r. – 1.681,64 zł, w II kwartale 2023 r. - 1.741,01 zł. W ocenie Sądu Okręgowego odwołująca zarabiając od 1.08.2022r. połowę minimalnego wynagrodzenia, podwyższonego o ewentualne wynagrodzenie z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych, nie była w stanie zapewnić sobie niezbędnych środków utrzymania. Sąd podkreślił przy tym, że odwołująca się nie została pouczona, że świadczenie przyznane w drodze wyjątku nie przysługuje w razie osiągania jakiegokolwiek przychodu z tytułu wykonywania pracy zarobkowej. W kolejnych decyzjach zawarte było pouczenie, o obowiązku informowania organu rentowego przez odwołującą się o osiąganiu przychodu, nie została nim zawarta informacja, że osiąganie przychodu powoduje wstrzymanie wypłaty renty rodzinnej w drodze wyjątku. Prawo odwołującej się do renty rodzinnej w drodze wyjątku po 16 roku życia, zdaniem Sądu, zależało przede wszystkim od kontynuowania nauki, co wprost wynika z decyzji Prezesa ZUS z 29.10.2001 r. przyznającej to świadczenie. Decyzja wstrzymująca D. K. (1) dalszą wypłatę renty rodzinnej w drodze wyjątku od 01.09.2023 r. nie odwołuje się do ustania uprawnienia ze względu na brak nauki w szkole (por. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy). Wskazuje jedynie ogólnie na przepisy ustawy emerytalnej, a jako przyczynę podaje osiąganie przychodu. Na podstawie zaś art. 83 ustawy emerytalnej, nie można w ocenie Sądu stwierdzić, że osiągnięcie jakiegokolwiek przychodu jest równoznaczne z ustaniem prawa do renty.

Wysokość osiąganych przez D. K. (3) dochodów z umowy o pracę, zdaniem Sądu Okręgowego, nie pokrywała minimum socjalnego wskazanego w informacji (...) za 2022 r. i dwa pierwsze kwartały 2023 r. Odwołująca, będąc studentką ostatniego roku studiów, z uwagi na trudną sytuację finansową i brak możliwości pokrycia podstawnych kosztów utrzymania w O. z otrzymywanej renty rodzinnej podjęła zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy. W ocenie Sądu Okręgowego, odwołująca się z uwagi na wiek, kiedy ma prawo do kontynuowania nauki, nie może podjąć takiej pracy, aby zapewnić sobie w pełni środki utrzymania. Nie pozwala jej bowiem na to czas poświęcony na naukę.

Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję o czym orzekł w wyroku.

Organ rentowy wniósł apelację od powyższego wyroku. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1.  naruszenie prawa procesowego:

- art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. poprzez nie właściwe zastosowanie polegające na zmianie zaskarżonej decyzji i nakazania pozwanemu dalszej wypłaty wstrzymanej renty rodzinnej podczas gdy ze zgromadzonego materiału dowodowego bezspornie wynika , iż odwołująca osiągała dochód co powoduje brak prawa do świadczenia czym Sąd Okręgowy naruszył ustawowe kompetencje Prezesa ZUS,

- art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. poprzez nie prawidłowe zastosowanie i uznanie że odwołująca ma prawo do wypłaty renty rodzinnej mimo że ze złożonych sprawie zeznań ś oraz faktów przyznanych wynika iż odwołująca osiągała dochód ze stosunku pracy,

- art. 233 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zebranego materiału dowodowego poprzez uznanie że odwołująca udowodniła prawo do wypłaty świadczenia czemu przeczy materiał dowodowy w szczególności przyznana okoliczność osiągania dochodu z tytułu zatrudnienia, a także poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w sposób sprzeczny z zasadami logicznego rozumowania przyjmując że spór sprowadza się do przyznania świadczenia a nie rozstrzygnięcia odmowy prawa do świadczeń w myśl ustawowych regulacji wyrażonej w dyspozycji art. 83 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - co z pewnością miało wpływ na rozstrzygnięcie.

2.  naruszenie prawa materialnego:

-

art. 83 w zw. z art. 134 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez zaniechanie zastosowania i nie stwierdzenie przyczyny powodującej wstrzymanie wypłaty świadczenia, a także poprzez błędną subsumcje polegające na uznaniu, iż wnioskodawczyni nadal ma prawo do świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w w/w ustawie czemu przeczy zgromadzony materiał dowodowy albowiem bezspornie D. K. (1) osiągnęła dochód ze stosunku pracy przez to nie spełnia przesłanek do przyznania świadczenia - renty rodzinnej w drodze wyjątku przyznawanej przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,

- art. 83 ust. 1 w zw. z art. 134 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez błędną wykładnie i subsumcję polegającą na uznaniu, że w świetle obowiązujących przepisów jest możliwe osiąganie przez odwołującą dochodu oraz renty rodzinnej w drodze wyjątku z FUS podczas gdy zarówno organy administracji publicznej, jak i Sądy powszechne i winne dokonać wykładni ww. przepisów zgodnie z wolą ustawodawcy i ich literalnym brzmieniem zwłaszcza, że odwołująca była prawidłowa pouczona o braku możliwości osiągania dochodów co wynika z pouczenia doręczonych decyzji.

W oparciu o powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania, zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych za obie instancje, ewentualnie uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd pierwszej instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Na wstępie rozważań należy zaznaczyć, że na podstawie art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej ustawa emerytalna) prezes ZUS w trybie szczególnym może przyznawać emeryturę bądź rentę w przypadku braku spełniania określonych ustawą warunków do uzyskania tych świadczeń i według art. 83 ust. 4 tej ustawy od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmownej odwołanie nie przysługuje. dopuszczalna jest natomiast droga sądowa przed sądem powszechnym w sprawach zainicjowanych odwołaniem od decyzji wstrzymującej wypłatę świadczenia z art. 83 ust. 1 (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r., III UK 36/11, LEX nr 1163962).

Zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, (1) nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i (2) nie mają niezbędnych środków utrzymania, prezes Zakładu może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie. Podkreślić należy, iż powyższe okoliczności, muszą występować łącznie w chwili wydawania decyzji przez organ, aby możliwym było przyznanie świadczenia wyjątkowego. Brak występowania którejkolwiek z powyższych przesłanek uniemożliwia zaś pozytywne rozpatrzenie wniosku o przyznanie omawianego świadczenia.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, w stanie faktycznym niniejszej sprawy, odwołująca D. K. (1) nie spełnia jednej z podstawowych przesłanek do otrzymywania w dalszym ciągu świadczenia w drodze wyjątku, gdyż nie jest ona osobą, która nie może podjąć pracy ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub ze względu na wiek w rozumieniu art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej. Należy zwrócić uwagę, że w myśl przywołanego przepisu wyłączona ma być możliwość podjęcia nie tylko pracy (w rozumieniu zatrudnienia), ale także innej działalności zarobkowej objętej ubezpieczeniem społecznym. Całkowita niezdolność do pracy, oznaczająca niemożność wykonywania jakiejkolwiek pracy w normalnych warunkach, musi być potwierdzona stosownym orzeczeniem.

Zasadniczo wiek uniemożliwiający podjęcie pracy (działalności) obejmuje okres poniżej 18. roku życia oraz okres po przekroczeniu wieku emerytalnego. Nie ma przeszkód (abstrahując od pozaprawnej okoliczności popytu na rynku pracy), aby osoba pełnoletnia i zdolna do zatrudnienia wykonywała je, w związku z czym odpada przesłanka niemożności podjęcia pracy ze względu na wiek. Kontynuowanie nauki, choćby w systemie dziennym, jest konsekwencją osobistego wyboru danej osoby i nie może skutkować przedłużaniem wypłaty świadczenia wyjątkowego. Stosowanie zaś art. 68 ust. 1 pkt 1 w kontekście uprawnień do renty wyjątkowej jest o tyle nieprawidłowe, że tworzy stan sprzeczny z obowiązującymi przepisami. Osoba małoletnia nie może być bowiem uznana za zdolną do podjęcia pracy bez ograniczeń (por. art. 22 § 2 k.p.). W powyższej kwestii orzecznictwo uległo ewolucji, na co wskazuje wyrok NSA w W. z dnia 24 stycznia 2001 r., (...) SA (...), LEX nr 54535. Zgodnie z cytowanym orzeczeniem, przy ocenie przesłanki wieku w rozumieniu art. 83 ust. 1 nie ma możliwości wyodrębnienia grupy osób uczących się (zob. R. Babińska-Górecka, M. Bartnicki [w:] Komentarz do ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych [w:] Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz do trzech ustaw emerytalnych, wyd. I, red. K. Antonów, LEX/el. 2019, art. 83).

Powyższe stanowisko stoi w opozycji do poglądu wyrażonego przez Sąd Najwyższy w wyroku z 1.10.2019 r., I UK 223/18, OSNP 2020, nr 9, poz. 96). Art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej wyraźnie jednak stanowi, że każdy rodzaj świadczenia w drodze wyjątku może być przyznany tylko osobom niezdolnym do aktywności zawodowej z powodu wieku lub całkowitej niezdolności do pracy, oczywiście po spełnieniu wszystkich pozostałych przesłanek. W art. 83 ustawy emerytalnej, wiek oznacza pełnoletność do osiągnięcia wieku emerytalnego. Odwołująca była wówczas studentką i nie legitymowała się orzeczeniem o niezdolności do pracy. Jako osoba pełnoletnia bez uprawnień emerytalnych i zdolna do pracy miała obiektywną możliwość podjęcia zatrudnienia i już wyłącznie na tej podstawie można by uznać, że ustała jedna z przesłanek warunkujących przyznanie prawa do renty w drodze wyjątku.

Nie bez znaczenia jest jednak okoliczność, że kolejnymi decyzjami przyznawano D. K. (1) prawo do wypłaty świadczenia po ukończeniu przez nią 18 roku życia, po udokumentowaniu nauki w szkole średniej, a następnie w szkole wyższej. Innymi słowy pośrednio organ rentowy uznawał, że osoba ucząca się po ukończeniu 18 roku życia nie może podjąć pracy.

Ta okoliczność nie ma jednak znaczenia w sytuacji kiedy D. K. (1) podjęła pracę objętą ubezpieczeniem społecznym. W ocenie Sądu Apelacyjnego prowadzi to jednoznacznego stwierdzenia, że odpadła przesłanka przyznania prawa do renty rodzinnej w drodze wyjątku. W okresie zatrudnienia nie można przecież stwierdzić, że D. K. (1) należy do osób, które „ nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym”

Wobec wysokości osiąganych przychodów, trudno jest także uznać, aby odwołująca nie posiadała ,,niezbędnych środków utrzymania’’. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego jednolicie przyjmuje się, że przywołana przesłanka zart. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej „nie została sprecyzowana przez ustawodawcę. Jednakże w judykaturze wypracowane zostało stanowisko, że metodą wyjaśnienia tego pojęcia może być odniesienie się do najniższej kwoty świadczenia przyznawanego w trybie zwykłym (por. wyroki NSA: z 15 czerwca 2023 r., III OSK 126/22; z 7 października 2021 r., I OSK (...); z 15 listopada 2012 r., I OSK (...); z 19 maja 2011 r., I OSK 292/11, z 27 września 2006 r., I OSK (...) - publik. (...)). Za uzasadnione należy uznać odniesienie się do najniższej kwoty świadczenia przyznawanego w trybie zwykłym, bowiem takie, co do zasady, umożliwia zabezpieczenie podstawowych potrzeb uprawnionej osoby. Przy czym chodzi tu o potrzeby natury podstawowej, które swym zakresem mogą odbiegać od potrzeb w szerszym znaczeniu. Ponadto przedstawione wyżej odniesienie się do kwoty najniższego świadczenia stanowi możliwie najbardziej zobiektywizowany, jednakowy dla wszystkich wnioskodawców, miernik spełnienia przesłanki ustawowej. Nie można bowiem zapominać, że w większości przypadków osoby ubiegające się o świadczenia w drodze wyjątku znajdują się w szczególnej sytuacji. W związku z tym warunki, na jakich przyznawane są tego rodzaju świadczenia, muszą opierać się na w miarę przejrzystych i jednakowych dla wszystkich zasadach, a odniesienie się do kwoty najniższego świadczenia wydaje się spełniać takie kryteria. Natomiast takiego obiektywizmu przy ocenie kryterium niezbędnych środków utrzymania nie zapewnia np. kryterium wydatków. Gdyby bowiem przyjąć inaczej, to organ w tego typu sprawach byłby obowiązany do analizowania każdego wydatku rodziny i oceniania go pod kątem niezbędności, co w istocie byłoby analogiczne do oceny "usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego", o których mowa w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, która to ocena z założenia jest subiektywna (wyrok NSA z 3.04.2024 r., III OSK (...), LEX nr 3718768).

Wynagrodzenie brutto odwołującej w 2022 r. wyniosło: wrzesień 2022 r. – 2.761,88 zł, października 2022 r. – 2.565 zł; listopad 2022 r. – 1.860,60 zł, grudzień 2022 r. – 2.241,42 zł. Natomiast w czerwcu 2023 r. (...),06 brutto oraz 1678,93 zł netto (k. 142 akt ZUS). Wskazane kwoty, przekraczały zatem kwotę minimalnej emerytury, renty rodzinnej i renty dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy. Od marca 2023 r. kwota ta wynosiła 1588,44 zł brutto. Jednocześnie wskazać należy, że minimum socjalne w gospodarstwie jednoosobowym w III kwartale 2023 r. wynosiło 1728,17 zł netto (https://www.ipiss.com.pl/wp-content/uploads/ (...)-3Q-2023.pdf).

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu szeroko odwołał się do sytuacji życiowej D. K. (1). Nie ma to jednak decydującego znaczenia. Rozstrzygnięcie zależało bowiem od istnienia przesłanki określonej w art. 83 ust. 1 ustawy emerytalnej, a nie od tego czy względy społeczne uzasadniają dalsze wypłacanie renty rodzinnej przyznanej w drodze wyjątku (zob. wyroki Sądu Najwyższego z: 4 kwietnia 2008 r., sygn. akt I UK 294/07, z 19 czerwca 1986 r., II URN 96/86, Służba (...) 1987, nr 3; z 29 października 1997 r., II UKN 311/97, OSNP 1998, nr 15, poz. 465; z 26 maja 1999 r., II UKN 669/98, OSNP 2000, nr 15, poz. 597; z 12 stycznia 2000 r., II UKN 293/99, OSNP 2001, nr 9, poz. 321; z 26 maja 1999 r., II UKN 670/98, niepub.).

W konsekwencji należało uznać, że organ rentowy prawidłowo, na podstawie art. 134 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. w zw. z art. 101 pkt ustawy emerytalnej wstrzymał prawo do wypłaty świadczenia.

D. K. (1) wskazywała na błędne pouczenia pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych co tego, prawo do renty ulega zawieszeniu lub zmniejszeniu na zasadach określonych w art. 104-106 ustawy emerytalnej, czyli w zależności od wysokości osiąganego przychodu. Okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Inaczej mogłoby być gdyby decyzja organu rentowego dotyczyła zwrotu nienależnie pobranego świadczenia. Jednak w niniejszej sprawie decyzja odnosi się do okresu po jej wydaniu.

Wobec powyższego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie - pkt I wyroku.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania odwołującej kosztami zastępstwa prawnego należnymi pełnomocnikowi organu rentowego z uwagi na sytuację materialną D. K. (1) - pkt II wyroku.