Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 czerwca 2014r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Maryla Pannert (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka

SO del. Marzanna Rogowska

Protokolant: Barbara Chilimoniuk

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 czerwca 2014 r. w B.

sprawy z odwołania E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o rentę rodzinną

na skutek apelacji wnioskodawczyni E. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 listopada 2013 r. sygn. akt V U 807/12

I.  oddala apelację;

II.  zasądzić od Skarbu Państwa (kasa Sądu Apelacyjnego w Białymstoku) na rzecz pełnomocnika wnioskodawczyni radcy prawnego M. D. kwotę 147,60 złotych (sto czterdzieści siedem 60/100), w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt III AUa 60/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z dnia
16 kwietnia 2012 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku,
Nr 153, poz. 1227 ze zm.), odmówił E. K. ponownego rozpoznania sprawy
w przedmiocie przyznania prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu J. K.. Organ rentowy wskazał, że po uprawomocnieniu się decyzji z dnia 29 kwietnia 2010 roku,
na podstawie której odmówiono wnioskodawczyni prawa do w/w świadczenia, nie zostały przedłożone nowe dowody, ani nie ujawniono okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczenia, uzasadniające zastosowanie instytucji wznowienia postępowania rentowego określonej w art. 114 ust. 1 w/w ustawy.

E. K. odwołała się od powyższej decyzji domagając się jej zmiany
i przyznania prawa do dochodzonego świadczenia. Wnioskodawczyni przedłożyła nową dokumentację medyczną i podniosła, że spełnia przesłanki do przyznania prawa do renty rodzinnej, ponieważ jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. W jej ocenie całkowita niezdolność do pracy istnieje od 1995 roku, kiedy zachorowała na cukrzycę typu 1, która
to choroba spowodowała utratę wzroku. Podnosiła również, że na schorzenie stóp cierpi
od dzieciństwa.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych,
po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 26 listopada 2013 roku odwołanie oddalił (pkt I) oraz zasądził od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Białymstoku) na rzecz pełnomocnika wnioskodawczyni kwotę 73,80 złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (pkt II). Sąd I instancji wskazał, że przesłanki do przyznania prawa do renty rodzinnej określa przepis art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Instytucja wznowienia postępowania przed organem rentowym uregulowana została zaś w przepisie art. 114 ust. 1 w/w ustawy. Z ustaleń Sądu I instancji wynikało,
że E. K. urodziła się w dniu (...). Do ukończenia nauki
w szkole policealnej, tj. do 2006 roku wnioskodawczyni pobierała rentę rodzinną po zmarłym w dniu 28 lipca 1989 roku ojcu - J. K.. W dniu 26 kwietnia 2010 roku zgłosiła w organie rentowym wniosek o rentę rodzinną w związku z całkowitą niezdolnością do pracy. Prawomocną decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. z dnia
29 kwietnia 2010 roku odmówiono E. K. prawa do renty rodzinnej w związku
z orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z dnia 11 stycznia 2010 roku, którym stwierdzono,
że całkowita niezdolność do pracy powstała u niej w dniu 2 września 2009 roku, a zatem nie powstała w okresach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2 w/w ustawy. W dniu 19 marca 2012 roku wnioskodawczyni, powołując się na nową dokumentację medyczną, złożyła
w organie rentowym kolejny wniosek o przyznanie prawa do renty rodzinnej. Sąd Okręgowy w celu ustalenia, czy wnioskodawczyni jest osobą częściowo lub całkowicie niezdolną
do pracy, ewentualnie od kiedy i czy na stałe bądź okresowo, zaś w szczególności w celu ustalenia, czy całkowita niezdolność do pracy powstała u wnioskodawczyni do ukończenia 16-roku życia lub do dnia 28 maja 2006 roku, dopuścił dowód z opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu ortopedii, diabetologii i okulistyki. Biegli lekarze sądowi powyższych specjalności po zapoznaniu się z aktami sprawy, dokumentacją lekarską oraz po zbadaniu E. K. rozpoznali u niej: stan po trakcyjnym odwarstwieniu siatkówki obu oczu
w przebiegu retinopatii proliferacyjnej cukrzycowej, stan po witrektomii pars plana obu oczu z endotamponadą olejem silikonowym, pseudosoczewkowość obu oczu – wszczepienie sztucznych soczewek wewnątrzgałkowych, cukrzycę typu 1 niewyrównaną metabolicznie, ślepotę oka prawego, obniżenie ostrości wzroku oka lewego do ruchów ręki przed okiem. Biegli wskazali, że wnioskodawczyni jest osobą praktycznie niewidomą. Zdaniem biegłych, wnioskodawczyni jest osobą okresowo całkowicie niezdolną do pracy od dnia 2 września 2009 roku do dnia 30 czerwca 2015 roku z powodu schorzeń okulistycznych. Biegli wyjaśnili, że E. K. choruje na cukrzycę insulinozależną od 1995 roku, czyli od 9 roku życia. Od 2009 roku nastąpiło u niej znaczne pogorszenie widzenia spowodowane retinopatią cukrzycową profileracyjną i krwotokami do ciała szklistego, co skutkowało operacją witrektomii w obu oczach. Mimo wykonanych operacji nie uzyskano poprawy ostrości wzroku. Według opinii biegłych, pogorszenie stanu wzroku nastąpiło po 16-tym roku życia
i po dniu 28 maja 2006 roku, a zatem po okresach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2 w/w ustawy. Wnioskodawczyni zgłosiła zarzuty do powyższej opinii biegłych lekarzy sądowych, domagając się dopuszczenia dowodu z opinii uzupełniającej. Podniosła, że biegli nie wypowiedzieli się w kwestii tego, czy rozpoznana w 2005 roku cukrzyca mogła powodować całkowitą niezdolność do pracy już w tamtym czasie. Zarzuciła również, iż biegli nie odnieśli się w wystarczający sposób do schorzeń, na które cierpi od urodzenia oraz
do kwestii orzeczonego u niej znacznego stopnia niepełnosprawności. Sąd I instancji uwzględnił powyższy wniosek dowodowy i dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłych, zobowiązując ich do wypowiedzenia się odnośnie zastrzeżeń zgłoszonych przez wnioskodawczynię, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz dokumentacji lekarskiej pobytu w szpitalu w latach 1995-2012 i wskazania, czy - zdaniem biegłych - mają one wpływ na treść opinii podstawowej i w jakim zakresie. Biegli lekarze sądowi z zakresu ortopedii, diabetologii i okulistyki w opinii uzupełniającej stwierdzili, że nie wszystkie schorzenia istniejące od urodzenia kwalifikują osobę jako niepełnosprawną lub dyskwalifikują zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. Wyjaśnili, że sporządzili opinię uwzględniając przebieg chorób i oceniając stan zdrowia wnioskodawczyni, po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach sprawy. Nadto biegli wskazali, że rozpoznana
u wnioskodawczyni cukrzyca doprowadziła do zaburzeń narządowych, w tym do powikłań cukrzycowych okulistycznych. Wyjaśnili, że wykonane liczne zabiegi okulistyczne
w klinikach w Polsce i w Niemczech nie przyniosły diametralnej poprawy stanu narządu wzroku i nie poprawiły widzenia u wnioskodawczyni, która obecnie jest osobą praktycznie niewidomą. Owe liczne zabiegi operacyjne – jak wyjaśnili biegli – stanowią wykładnik ciężkiego przebiegu cukrzycy. Biegli wydając opinię o całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni brali pod uwagę w szczególności schorzenia okulistyczne, które spowodowały, iż jest ona osobą niewidomą. Wyjaśnili przy tym, iż początkowe okresy trwania cukrzycy nie powodowały powikłań okulistycznych. W maju 2008 roku ostrość wzroku była oceniana na pełną w korelacji okularowej. W styczniu 2009 roku nie stwierdzano jeszcze zmian na dnie oka, nie było powikłań siatkówkowych istniejącej cukrzycy. Stopniowe, a następnie znaczne pogorszenie stanu narządu wzroku nastąpiło zaś od kwietnia 2009 roku. Stąd też, zdaniem biegłych, nie można u wnioskodawczyni stwierdzić istnienia niezdolności do pracy od urodzenia. Dopiero istniejąca cukrzyca i jej przebieg spowodowały bardzo znaczne uszkodzenie narządu wzroku i retinopatię poliferacyjną ze wszystkim jej następstwami. Odnosząc się do kwestii niepełnosprawności, biegli wskazali, że w związku
z pogarszaniem się stanu zdrowia wnioskodawczyni uzyskiwała kolejne stopnie niepełnosprawności. W ich ocenie, umiarkowany stopień niepełnosprawności, który istniał
od dnia 17 czerwca 2003 roku do dnia 30 września 2006 roku nie powodował jednocześnie całkowitej niezdolności do pracy. Znaczne pogorszenie widzenia nastąpiło od 2009 roku – widzenie zostało ograniczone do ruchów ręki przed każdym okiem i z tego powodu uznano
u wnioskodawczyni znaczny stopień niepełnosprawności od września 2009 roku. Nadto, biegli wyjaśnili, że wskazane w treści zarzutów liczne powikłania narządowe wynikają
z niewyrównanej metabolicznie cukrzycy. W ich ocenie, istniejące u wnioskodawczyni schorzenia ortopedyczne nie powodują niezdolności do pracy zarobkowej. Wnioskodawczyni nie zgodziła się również z powyższą opinią uzupełniającą, zarzucając, iż biegli nie udzielili odpowiedzi na zgłaszane przez nią zarzuty. Domagała się przesłuchania biegłych
na rozprawie, bądź powołania innych biegłych lekarzy sądowych dotychczasowych specjalności. Biegli lekarze sądowi z zakresu diabetologii i okulistyki w kolejnej opinii uzupełniającej podtrzymali swoje stanowisko, iż przebieg cukrzycy w latach 1995 - 2009, mimo licznych powikłań i hospitalizacji nie daje podstaw do stwierdzenia,
że wnioskodawczyni w tym okresie była osobą niezdolną do pracy w stopniu całkowitym (była niezdolna do pracy jedynie w stopniu częściowym). Konsekwentnie twierdzili,
że całkowita niezdolność do pracy powstała u E. K. w dniu 2 września 2009 roku, czyli od momentu znacznego pogorszenia się widzenia spowodowanego retiopatią cukrzycową profileracyjną i krwotokami do ciała szklistego z następową ślepota oka prawego i obniżenia ostrości wzroku oka lewego do ruchów ręki przed okiem, pomimo operacji okulistycznych. Tym samym całkowita niezdolność do pracy powstała u wnioskodawczyni zarówno po ukończeniu przez nią 16-tego roku życia oraz po dniu 28 maja 2006 roku. Biegły lekarz sądowy z zakresu ortopedii w sporządzonej przez siebie opinii uzupełniającej podtrzymał swoje stanowisko, iż schorzenia narządu ruchu, leczone we wczesnym dzieciństwie nie powodują istotnego upośledzenia funkcji lokomocyjnej badanej, wobec czego schorzenie ortopedyczne w postaci wrodzonej wady stopy nie powoduje niezdolności do pracy. Z powyższymi opiniami ponownie nie zgodziła się wnioskodawczyni, wnosząc
o przesłuchanie biegłych na rozprawie. W ocenie Sądu Okręgowego, sporządzone w sprawie opinie biegłych lekarzy sądowych są pełne, spójne i wyczerpujące. Sąd I instancji uznał,
że na ich podstawie stan zdrowia wnioskodawczyni został w dostatecznym stopniu wyjaśniony. Wobec powyższego nie uwzględnił wniosku E. K. o przesłuchanie biegłych na rozprawie. Ze wskazanych wyżej opinii jednoznacznie wynikało, że datą powstania całkowitej niezdolności do pracy jest dzień 2 września 2009 roku. W dacie tej wnioskodawczyni miała ukończone 24 lata i nie kontynuowała nauki, wobec czego nie spełniała przesłanek do nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu, określonych
w art. 68 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak
w sentencji wyroku.

E. K. zaskarżyła powyższy wyrok w części pkt I, zarzucając mu:

I. istotne naruszenie prawa materialnego, tj. art. 65 ust. 1 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez nieprzyznanie wnioskodawczyni E. K. renty rodzinnej w sytuacji, gdy spełniła ona wszelkie ustawowe przesłanki do jej otrzymania,

II. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej
w miejsce swobodnej oceny dowodów przejawiającej się w jednostronnej, korzystnej jedynie dla organu rentowego interpretacji materiału dowodowego, w szczególności poprzez uznanie, że wydane opinie biegłych są pełne, spójne i wyczerpujące, podczas, gdy biegli wydający opinie w sprawie zaniechali dokładnej analizy dokumentacji medycznej wnioskodawczyni zgromadzonej w toku postępowania i w aktach organu rentowego, w tym orzeczeń lekarzy orzeczników ZUS o niezdolności wnioskodawczyni do pracy w latach 2003-2006,
co doprowadziło do nieuzasadnionego przekonania, iż w wymaganych okresach wnioskodawczyni nie spełnia przesłanki całkowitej niezdolności do pracy,

III. niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynika sprawy,
a mianowicie:

- art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. i art. 286 k.p.c. przez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii uzupełniającej biegłych i o wezwanie ich na rozprawę, mimo, iż okoliczności, na które dowód ten został zgłoszony (niezdolność do pracy wnioskodawczyni w okresie nauki w szkole), nie zostały dostatecznie wyjaśnione w pisemnej opinii biegłych,

- art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sporządzenie uzasadnienia orzeczenia nieodpowiadającego wymaganiom stawianym w przepisach prawa, w szczególności poprzez niedostateczne wyjaśnienie podstawy prawnej rozstrzygnięcia oraz nieodniesienie się do całości materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, tj. dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach organu rentowego dotyczącej stwierdzenia przez organ rentowy całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni na przestrzeni lat ze szczególnym uwzględnieniem lat 2003-2006.

Wskazując na powyższe zarzuty wnioskodawczyni domagała się zmiany wyroku
w zaskarżonej części i przyznania prawa do renty rodzinnej oraz zasądzenia na rzecz pełnomocnika ustanowionego z urzędu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej
w maksymalnej przewidzianej prawem wysokości, wywołanych postępowaniem apelacyjnym, ewentualnie uchylenia wyroku w zaskarżonej części.

Nadto wnioskodawczyni domagała się dopuszczenia dowodu z uzupełniającej opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu ortopedii, diabetologii i okulistyki celem odniesienia się do dokumentacji medycznej wnioskodawczyni oraz orzeczeń lekarzy orzeczników ZUS
o niezdolności do pracy w okresie do ukończenia przez nią nauki, ewentualnie dopuszczenia dowodu z opinii innych biegłych lekarzy sądowych powyższych specjalności na okoliczność ustalenia, czy całkowita niezdolność do pracy wnioskodawczyni powstała do ukończenia przez nią 16-tego roku życia lub do dnia 28 maja 2006 roku.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Apelacyjny
w całości podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

Jak wynika z treści art. 68 ust. 1 w/w ustawy dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)do ukończenia 16 lat;

2)do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż
do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było to, czy całkowita niezdolność do pracy
u E. K. powstała w okresach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2 w/w ustawy, a zatem do ukończenia 16-tego roku życia, tj. do dnia 10 października 2001 roku, bądź do ukończenia nauki w szkole, tj. do dnia 28 maja 2006 roku, zaś w konsekwencji, czy należne jest prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu J. K..

Z przeprowadzonych przez Sąd Okręgowy dowodów w postaci opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu ortopedii, diabetologii i okulistyki (podstawowej k. 275-277 oraz dwóch opinii uzupełniających k. 315, 333, 334) wynika, że całkowita niezdolność do pracy powstała u wnioskodawczyni od dnia 2 września 2009 roku z przyczyn okulistycznych, a zatem
po upływie okresów wskazanych w art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2 w/w ustawy. W uzasadnieniu opinii podstawowej biegli wyjaśnili, że od 2009 roku nastąpiło znaczne pogorszenie widzenia spowodowane retinopatią cukrzycową profileracyjną i krwotokami do ciała szklistego,
co skutkowało operacją witrektomii w obu oczach (k. 275-277). Odnosząc się do zarzutów wnioskodawczyni pod adresem powyższej opinii (k. 290-293) w pierwszej opinii uzupełniającej biegli wyjaśnili, że nie wszystkie schorzenia istniejące od urodzenia kwalifikują osobę jako niepełnosprawną lub dyskwalifikują zdolność do wykonywania pracy zarobkowej. Wskazali, że sporządzona przez nich opinia uwzględnia zarówno przebieg chorób oraz obecny stan zdrowia wnioskodawczyni. Biegli wyjaśnili, że cukrzyca doprowadziła do zaburzeń narządowych, w tym do powikłań cukrzycowych okulistycznych. Powikłania te okazały się przy tym na tyle poważne, że wykonane liczne zabiegi okulistyczne w klinikach w Polsce i w Niemczech nie przyniosły diametralnej poprawy stanu narządu wzroku i nie poprawiły widzenia. Aktualnie wnioskodawczyni jest osobą praktycznie niewidomą. Biegli wyjaśnili, iż cukrzyca w swoim początkowym stadium nie powodowała powikłań okulistycznych. W maju 2008 roku ostrość wzroku wnioskodawczyni była jeszcze oceniana na pełną w korelacji okularowej. W styczniu 2009 roku nie były jeszcze stwierdzone zmiany na dnie oka, brak było też powikłań siatkówkowych. Stopniowe, a następnie znaczne pogorszenie stanu narządu wzroku miało miejsce od kwietnia 2009 roku. Dlatego też biegli stwierdzili, iż dopiero przebieg cukrzycy spowodował bardzo znaczne uszkodzenie narządu wzroku i retinopatię poliferacyjną ze wszystkim jej następstwami. Zdaniem biegłych,
w okresie w którym wnioskodawczyni legitymowała się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności (tj. od dnia 17 czerwca 2003 roku do dnia 30 września 2006 roku) nie była jeszcze całkowicie niezdolna do pracy. Znaczny stopień niepełnosprawności został jej przyznany dopiero od września 2009 roku. W ocenie biegłych, istniejące u wnioskodawczyni schorzenia ortopedyczne nie powodują niezdolności do pracy zarobkowej (k. 315). Wskutek dalszych zastrzeżeń wnioskodawczyni pod adresem powyższej opinii uzupełniającej (k. 330-331), dążąc do dogłębnego ustalenia stanu jej zdrowia, Sąd Okręgowy dopuścił dowód
z kolejnej, drugiej opinii uzupełniającej dotychczasowego zespołu biegłych. Biegli lekarze sądowi z zakresu diabetologii i okulistyki ponownie stwierdzili, że początkowy przebieg cukrzycy nie dawał powikłań narządowych. W 2008 roku ostrość wzroku oceniana była
na pełną w korelacji okularowej, zaś w styczniu 2009 roku nie było jeszcze zmian na dnie oczu. Tym samym cukrzyca do ukończenia przez wnioskodawczynię 16-tego roku życia, oraz do zakończenia nauki w szkole, tj. do dnia 28 maja 2006 roku, a nawet później, bo do stycznia 2009 roku dawała podstawę do orzeczenia jedynie częściowej niezdolności do pracy. Stopniowe, a następnie znaczne pogorszenie widzenia nastąpiło od kwietnia 2009 roku, kiedy po raz pierwszy rozpoznano retiopatię cukrzycową profileracyjną. W jej skutek doszło
do krwotoków do ciała szklistego z następową ślepota oka prawego i obniżenia ostrości wzroku oka lewego do ruchów ręki przed okiem, pomimo przeprowadzonych operacji okulistycznych (k. 333). Równie biegły lekarz sądowy z zakresu ortopedii podtrzymał swoje stanowisko w sprawie, wyrażone zarówno w opinii podstawowej, jak również w pierwszej opinii uzupełniającej (k. 334). Wnioskodawczyni ponownie nie zgodziła się z opiniami, domagając się dalszego prowadzenia postępowania dowodowego celem ustalenia daty powstania u niej całkowitej niezdolności do pracy (k. 245).

Zdaniem Sądu II instancji, powyższe opinie biegłych lekarzy sądowych
z zakresu ortopedii, diabetologii i okulistyki w sposób fachowy i spójny opisują stan zdrowia wnioskodawczyni oraz wyczerpująco wyjaśniają, z jakich względów biegli określili datę powstania u niej całkowitej niezdolności do pracy na dzień 2 września 2009 roku. Wskutek zgłaszania przez E. K. kolejnych zastrzeżeń do opinii biegłych specjalistów Sąd Okręgowy dwukrotnie dopuścił dowód z opinii uzupełniających dotychczasowego zespołu biegłych. Opinie zostały sporządzone przez lekarzy specjalistów, posiadających gruntowną wiedzę z zakresu swojej specjalności oraz długoletnie doświadczenie zawodowe. Podstawą ich wydania były dowody obiektywne, dokumentacja lekarska oraz badanie wnioskodawczyni. Wynikające z nich wnioski są tożsame. Nadto biegli lekarze sądowi, wypowiadając się w kwestii daty powstania niezdolności do pracy w stopniu całkowitym – wbrew stanowisku skarżącej – uwzględnili zarówno przebieg przewlekłego schorzenia (cukrzycy), wskutek którego doszło do powikłań powodujących całkowitą niezdolność
do pracy, jak też wzięli pod uwagę schorzenia ortopedyczne, na które wnioskodawczyni cierpi od urodzenia. Nadto, uwzględnili również orzeczenia zaliczające wnioskodawczynię najpierw do umiarkowanego, zaś następnie znacznego stopnia niepełnosprawności. Biegli dysponowali przy tym całokształtem materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, zatem również tego znajdującego się w aktach rentowych wnioskodawczyni, w tym dotyczących renty socjalnej, w których znajdują się orzeczenia lekarzy orzeczników ZUS ustalające inną (niż biegli) datę powstania u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności
do pracy. Opinie te zostały wydane przez lekarzy (z zakresu ortopedii, diabetologii
i okulistyki), a zatem o specjalnościach odpowiadających schorzeniom zgłaszanym przez wnioskodawczynię.

Reasumując, Sąd Apelacyjny podziela stanowisko Sądu I instancji uznającego,
że powyższe opinie biegłych lekarzy sądowych są wiarygodne i w sposób prawidłowy określają datę powstania u wnioskodawczyni niezdolności do pracy w stopniu całkowitym,
a co za tym idzie są miarodajne do czynienia ustaleń w sprawie. Ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i Sąd nie może - wbrew opinii biegłego (biegłych) - opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lutego 2010 roku w sprawie o sygn. akt II UK 191/09, lex numer 590238). Mając powyższe na względzie Sąd Okręgowy ustalenia dotyczące daty powstania całkowitej niezdolności do pracy poczynił opierając się na wnioskach wynikających
ze sporządzonych w sprawie opinii biegłych lekarzy sądowych, przy czym dokonana ocena zgromadzonego przed tym Sądem materiału dowodowego nie narusza art. 233 § 1 k.p.c.

Za nieuzasadniony należało również uznać zarzut apelacyjny dotyczący niesłusznego – zdaniem skarżącej – nieuwzględnienia przez Sąd I instancji wniosku dowodowego
o przesłuchanie biegłych na rozprawie. Jak wyżej wskazano, biegli specjaliści
w sporządzonych opiniach jasno określili, z jakich względów uznają, że całkowita niezdolność do pracy nie powstała u wnioskodawczyni w okresach, o których mowa w 68 ust. 1 pkt 1 i 2 w/w ustawy, przy czym opinie uzupełniające biegłych specjalistów (k. 315, 333, 334) zawierają odniesienie się do zarzutów zgłoszonych przez organ rentowy
do wcześniejszych opinii (k. 290-293, 330-331). Kolejne zarzuty wnioskodawczyni zgłoszone pod adresem drugiej opinii uzupełniającej biegłych (k. 345) stanowiły jedynie powtórzenie tych zgłoszonych do uprzednio wydanych opinii. Sąd II instancji w pełni podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażone w wyroku z dnia 23 września 2010 roku
w sprawie o sygn. akt VI ACa 36/10 (lex numer 785497), iż sam fakt niezadowolenia jednej ze stron z treści sporządzonej w toku sprawy opinii biegłego, tudzież podtrzymywania zarzutów pod adresem tej opinii, nie obliguje sądu do dopuszczenia dowodu z kolejnej opinii biegłego. W konsekwencji zaś, w ocenie Sądu Apelacyjnego, brak było podstaw
do uzupełnienia postępowania dowodowego przeprowadzonego przed Sądem I instancji, gdyż okoliczność istotna dla rozstrzygnięcia sprawy – data powstania u wnioskodawczyni całkowitej niezdolności do pracy została już w dostatecznym stopniu wyjaśniona. Tym samym nie zasługują na uwzględnienie także zarzuty apelacyjne naruszenia art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 278 § 1 k.p.c. i art. 286 k.p.c.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego brak było również podstaw do uwzględnienia wniosków dowodowych zgłoszonych w apelacji, tj. o dopuszczenie dowodu z kolejnej uzupełniającej opinii biegłych lekarzy sądowych z zakresu ortopedii, diabetologii i okulistyki, jak również dowodu z opinii innych biegłych lekarzy sądowych powyższych specjalności i podlegały one oddaleniu na podstawie art. 217 § 3 k.p.c.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy nie dopuścił się także naruszenia
art. 328 § 2 k.p.c. Naruszenie przepisu określającego wymagania, jakim winno odpowiadać uzasadnienie wyroku sądu (art. 328 § 2 k.p.c.), może być ocenione jako mogące mieć istotny wpływ na wynik sprawy w sytuacjach tylko wyjątkowych, do których zaliczyć można takie, w których braki w zakresie poczynionych ustaleń faktycznych i oceny prawnej są tak znaczne, że sfera motywacyjna orzeczenia pozostaje nieujawniona bądź ujawniona w sposób uniemożliwiający poddanie jej ocenie instancyjnej (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 24 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 1075/12, lex numer 1267341). Taka sytuacja nie miała miejsca w przedmiotowej sprawie. Z uzasadnienia sporządzonego przez Sąd I instancji jasno wynika, iż Sąd ten uznał, że całkowita niezdolność do pracy nie powstała u wnioskodawczyni w okresach uprawniających do przyznania jej prawa do renty rodzinnej, co przesądziło o odmowie przyznania prawa do dochodzonego świadczenia.

W konsekwencji dokonania prawidłowych ustaleń, iż wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy od dnia 2 września 2009 roku, a zatem niezdolność ta nie powstała w okresach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2 w/w ustawy, Sąd I instancji prawidłowo zastosował przepisy prawa materialnego, tj. art. 65 ust. 1 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odmawiając prawa do dochodzonego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku
na podstawie art. 385 k.p.c.

A.K.