Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 sierpnia 2015 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SA Maria Jolanta Kazberuk

SA Alicja Sołowińska

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 sierpnia 2015 r. w B.

sprawy z odwołania L. Z.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o rentę rodzinną

na skutek apelacji Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 17 listopada 2014 r. sygn. akt V U 1218/14

I.  zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie;

II.  odstępuje od obciążania wnioskodawczyni kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego za obie instancje.

Sygn. akt III AUa 40/15

UZASADNIENIE

Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 10 czerwca 2014 r. powołując się na przepisy ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2013 r. poz.1403 ze zm.) odmówił przyznania L. Z. renty rodzinnej po mężu, ponieważ 50 lat ukończyła po upływie 8 lat od osiągnięcia wieku 18 lat przez uczące się dziecko, a nie w ciągu 5 lat.

W odwołaniu od tej decyzji wnioskodawczyni zarzuciła organowi rentowemu: 1) wydanie dwóch wzajemnie sprzecznych decyzji załatwiających ten sam wniosek z dnia 16.04.2014 r. w różny sposób, 2) nierzetelne działanie polegające na przyznaniu renty rodzinnej, a następnie wydaniu decyzji odmownej, co spowodowało pozbawienie wnioskodawczyni środków do życia, 3) niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, w tym dotyczących stanu zdrowia wnioskodawczyni, co w przypadku zaistnienia szczególnych okoliczności (wydzierżawienia gospodarstwa rolnego i zaprzestania prowadzenia działalności rolniczej) dawało możliwość zastosowania art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 20.12.1990 r. o u.s.r. i przyznanie jej renty rodzinnej, albowiem na skutek nierzetelnego działania organu rentowego została pozbawiona niezbędnych środków utrzymania. Mając na uwadze powyższe zarzuty wnioskodawczyni domagała się zmiany zaskarżonej decyzji i ustalenia, że przysługuje jej renta rodzinna.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy w Białymstoku V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, wyrokiem z dnia 17 listopada 2014 r. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał L. Z. rentę rodzinną od 1 kwietnia 2014 r. oraz zasądził od Prezesa (...) Rolniczego (...) na rzecz L. Z. kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że mąż wnioskodawczyni S. Z. zmarł w dniu 29.05.1994 r. Osierocił trzy córki: M. (ur. (...)), K. (ur. (...)) i E. (ur. (...)). Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 30.06.1994 r. przyznał wnioskodawczyni od 29.05.1994 r. rentę rodzinną po zmarłym mężu. Decyzją z dnia 1.12.2003 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego przyznał rentę rodzinną wdowie i córkom. Wnioskodawczyni pobierała to świadczenie do 31.08.2005 r. Kolejną decyzją z 6.12.2005 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wznowił córce E. wypłatę renty od 1.12.2005 r. W dniu 16.04.2014 r. odwołująca L. Z. złożyła wniosek o przyznanie jej renty rodzinnej po mężu. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego decyzją z dnia 23.04.2014r. przyznał jej prawo do tego świadczenia na stałe od 1.04.2014 r. Następnie decyzją z 10.06.2014 r. – zaskarżoną w niniejszym postępowaniu- organ rentowy odmówił jej przyznania tego świadczenia.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że zgodnie z treścią art. 36 ust. 1 ustawy z 20.12.1990 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego wydaje decyzje między innymi w sprawach ustalenia prawa do świadczenia. Prawo do świadczenia ustala się na wniosek osoby zainteresowanej, albo innej osoby mającej interes prawny w ustaleniu tego prawa (art. 44 ust. 1). Nie ulega wątpliwości, że załatwienie wniosku powinno nastąpić w formie jednej decyzji. Prawo do świadczenia ustala się ponownie z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności, mające wpływ na prawo do świadczenia.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni ukończyła 50 lat w dniu 1.02.2013 r., a córka E. ukończyła 18 lat w dniu 27.06.2004 r.

Stosownie do brzmienia art. 29 ust. 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wdowa jest uprawniona do renty rodzinnej jeżeli spełnia warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych. Za takie przepisy należy obecnie uznawać ustawę z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z treścią art. 70 tej ustawy wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania dziecka, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że w przypadku L. Z. ten okres gwarancyjny upłynął w dniu 27.06.2009 r. W tej dacie liczyła ona 46 lat. Nie ulega więc wątpliwości, że Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego powinien był odmówić przyznania jej renty. W ocenie Sądu powołanie się w odpowiedzi na odwołanie na decyzję z 28.07.2014 r. (odmawiającą przyznania renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy) jest niezrozumiałe. We wniosku z 16.04.2014 r. wnioskodawczyni nie podała, że chce otrzymać rentę rodzinną z tego tytułu. Wniosek o rentę rolniczą złożyła w dniu 16.06.2014 r. W ocenie Sądu I instancji zawarty w odwołaniu zarzut dotyczący niewyjaśnienia stanu jej zdrowia był chybiony. Niewątpliwie został on wskazany pod wpływem zdarzeń, które nastąpiły przed wniesieniem odwołania. Jednak w kwietniu 2014r. stan zdrowia odwołującej nie miał żadnego znaczenia prawnego.

Sąd pierwszej instancji podał, że treść przepisu art. 44 ust. 2 cytowanej ustawy jest identyczna jak treść art. 114 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd Okręgowy wskazał, że organ rentowy pominął, że nie obowiązuje już art. 114 ust. 1a, który dawał prawo do ponownego ustalenia prawa do świadczenia, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji okazało się, że przedłożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do renty. Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 28.02.2012 r. ( w sprawie K 5/11) uznał ten przepis za niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikające z art. 2 oraz art. 67 ust. 1 Konstytucji RP (Dz. U. 2012.251). Niewątpliwie wpływ na stanowisko Trybunału Konstytucyjnego miało orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a przede wszystkim wyrok z dnia 15.09.2009 r. wydany w sprawie M. przeciwko Polsce (skarga nr (...)).

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

I. naruszenie przepisów postępowania, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyznanie renty rodzinnej L. Z. od 1 kwietnia 2014 r. mimo że nie spełnia ona warunków do przyznania renty rodzinnej, co przyznaje Sąd I instancji na stronie 3 uzasadnienia wyroku, stwierdzając, że nie ukończyła ona do 27 czerwca 2009 r. 50 lat, stąd renta rodzinna nie powinna być jej przyznana, a więc rozstrzygnięcie Sądu zawarte w punkcie I wyroku jest sprzeczne z ustaleniami Sądu o niespełnieniu warunków do nabycia prawa do renty rodzinnej po zmarłym mężu;

II. naruszenie prawa materialnego, a w szczególności:

- naruszenie art. 100 ustęp 1 w związku z art. 134 ustęp 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mającego zastosowanie na mocy art. 52 ustęp 1 pkt 2 3 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.) oraz artykułu 29 ustęp 2 pkt 3 oraz artykułu 36 ustęp 1 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez:

1.błędne niezastosowanie w/w przepisów, chociaż w przedmiotowej sprawie bezsporne jest to, że odwołująca nie spełnia warunków do przyznania jej prawa do renty rodzinnej, a więc prawo do renty rodzinnej nie powstało, bowiem decyzje organu rentowego mają jedynie deklaratoryjny, a nie konstytutywny charakter, stąd zaskarżoną decyzją stwierdzono niespełnienie przez odwołującą warunku ,do powstania prawa do renty rodzinnej i odmówiono prawa do tego świadczenia, wstrzymując jego wypłatę;

2.błędne niezastosowanie art. 70 ustęp 2 w/w ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z którego to przepisu wynika, że warunkiem koniecznym do przyznania prawa do renty rodzinnej dla wdowy jest osiągnięcie wieku 50 lat lub stałej niezdolności do pracy w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w art. 70 ustęp 1 pkt 2 w/w ustawy o emeryturach i rentach z FUS,

3.błędną wykładnię art. 114 ustęp 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 44 ustęp 2 w/w ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, polegającą na błędnym przyjęciu, że przepisy te nie mają zastosowania w niniejszej sprawie, gdy tymczasem przepisy te mają zastosowanie, bo skoro nie została uwzględniona przez organ rentowy okoliczność nieosiągnięcia przez odwołującą wieku 50 lat lub stałej niezdolności do pracy w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania osób wymienionych w art. 70 ustęp 1 pkt 2 w/w ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to ujawnienie tej okoliczności mającej materialny wpływ na powstanie prawa do tego świadczenia po uprawomocnieniu się decyzji uprawnia organ rentowy do wszczęcia postępowania o ponowne ustalenie prawa do świadczeń na podstawie tych przepisów, bowiem ujawniono nieistnienie jednego z warunków uprawniającego do w/w świadczenia. Skoro prawo nie istniało, to nie można powoływać się na wyrażoną w art. 2 Konstytucji RP zasadę zaufania do państwa, bowiem ochrona praw nabytych nie obejmuje praw, które zostały nabyte niesłusznie, a więc Sąd I instancji błędnie nie zastosował w/w art. 114 ustęp 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 44 ustęp 2 w/w ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie w całości odwołania odwołującej.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja organu rentowego okazała się uzasadniona i doprowadziła do wydania wyroku reformatoryjnego w sprawie.

Kwestią bezsporną w niniejszej sprawie była okoliczność, że wnioskodawczyni L. Z. nie spełnia wszystkich warunków przewidzianych przepisami ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 1403 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz.1440 ze zm.), niezbędnych do uzyskania praw do renty rodzinnej. Stosownie do brzmienia art. 29 ust. 2 ustawy z 20.12.1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników wdowa jest uprawniona do renty rodzinnej, jeżeli spełnia warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych. Zgodnie z treścią art. 70 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wdowa ma prawo do renty rodzinnej jeżeli osiągnęła wiek 50 lat lub stała się niezdolna do pracy po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od zaprzestania wychowywania dziecka, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole – 18 lat życia.

Sąd pierwszej instancji trafnie wskazał, że w przypadku L. Z. okres 5 lat od zaprzestania wychowania córki E. upłynął w dniu 27.06.2009 r. W tej dacie wnioskodawczyni miała jednak tylko 46 lat, a nie wymagane 50 lat. Nie ulega więc wątpliwości, że Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego powinien był odmówić przyznania jej renty rodzinnej.

Przypomnieć należy, że Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w decyzją z dnia 23 kwietnia 2014 r. przyznał L. Z. prawo do renty rodzinnej od dnia 1 kwietnia 2014 r. Następnie w dniu 10 czerwca 2014 r. organ rentowy wydał decyzję zamienną odmawiająca L. Z. prawa do renty rodzinnej, z powodu braku spełniania wszystkich warunków.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie było ustalenie, czy po stronie organu rentowego doszło do błędu, który można było skorygować przez wydanie nowej decyzji odmawiającej zgodnie z przepisami prawa wnioskodawczyni do wnioskowanego świadczenia.

Na wstępie wskazać należy, że aktualnie nie obowiązuje już przepis art. 114 ust. 1a, który dawał organowi rentowemu uprawnienie do ponownego ustalania prawa do świadczenia, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji okazało, ze przełożone dowody nie dawały podstaw do ustalenia prawa do renty. Prawidłowo Sąd Okręgowy powołał się w tym zakresie na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28.02.2012 r., (K 5/11), który uznał, że art. 114 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych jest niezgodny z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 oraz z art. 67 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Należy wskazać, że zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeniu społecznym rolników prawo do świadczeń z ubezpieczenia lub ich wysokość ustala się ponownie, na wniosek osoby zainteresowanej albo z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedstawione nowe dowody lub ujawnione nowe okoliczności, mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Odpowiednikiem tej normy prawnej na kanwie ustawy o emeryturach i rentach z FUS jest art. 114 ust. 1. W myśl tego przepisu prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Podkreślić należy, że art. 114 ust. 1 cytowanej nie daje możliwości weryfikacji każdej błędnej decyzji przyznającej pierwotnie prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Oceniając każdorazowo taką możliwość należy mieć na względzie stanowiska zawarte w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego

W ocenie Sądu Apelacyjnego istotne znaczenie ma wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 września 2009 r., Nr (...) w sprawie M. przeciwko Polsce. W wyroku tym Trybunał stwierdził, że jeśli błąd przy wydaniu prawomocnej decyzji ustalającej prawo do świadczenia emerytalnego lub rentowego został spowodowany przez organy władzy publicznej, bez przyczynienia się jakiejkolwiek osoby trzeciej, należy zastanowić się, czy uchylenie takiej decyzji w trybie art 114 o emeryturach i rentach z FUS nie nakłada na ubezpieczonego nieproporcjonalnego ciężaru. W uzasadnieniu orzeczenia Trybunał podkreślił, że art. 1 Protokołu nr (...) do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka nie ogranicza państw - stron w zakresie tworzenia określania rodzajów czy typów świadczeń socjalnych. Jeśli jednak państwo zdecyduje się na utworzenie takiego systemu (co może implikować obowiązek wypłaty świadczeń), takie świadczenia są uznawane za prawa majątkowe w rozumieniu powołanego przepisu, co sprawia, że mają doń zastosowanie wynikające z tejże normy ograniczenia w zakresie pozbawienia uprawnionych owych praw. Decyzja uchylająca wcześniej przyznane świadczenie stanowi ingerencję w prawo własności chronione na podstawie tegoż przepisu. W takich przypadkach Europejski Trybunał Praw Człowieka bada z reguły legalność naruszenia, to czy ingerencja realizowała uzasadniony cel oraz jej proporcjonalność (tj. czy środki przyjęte do realizacji uzasadnionego celu były względem niego proporcjonalne). Ponadto Trybunał stwierdził, że w wypadku, gdy prawo do świadczenia zostało ustalone niezasadnie, wyłącznie z przyczyn leżących po stronie organu rentowego lub innych podmiotów wykonujących funkcję publiczne, należałoby uznać, że nowe dowody lub okoliczności nie miały wpływu na prawo do świadczeń i odmówić uchylenia wcześniejszej decyzji, gdy ingerencja w to prawo wiązałaby się z istotnymi, negatywnymi skutkami dla ubezpieczonego, w szczególności gdy jest wysoce prawdopodobne, iż ubezpieczony nie mógłby przystosować się do zmienionych okoliczności ze względu na wiek, stan zdrowia lub sytuację rodzinną.

Warto podkreślić, że Europejski Trybunał Praw Człowieka w dalszym ciągu stwierdzając naruszenie przez Polskę art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonego w P. dnia 20 marca 1952 r. (Dz. U. z 1995 r. Nr 36, poz. 175/1 ze. zm.) systematycznie uznaje - w sprawach, w których decyzje wydawane były na podstawie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej - że wykorzystanie trybu ponownego ustalenia prawa do emerytur i rent w celu pozbawienia świadczenia ustalonego niezasadnie z powodu błędu organu rentowego jest nadmiernie uciążliwe dla osoby nabywającej świadczenie w dobrej wierze i nieproporcjonalne z punktu widzenia ochrony interesu publicznego (Kamil Antonów, Komentarz do art. 114 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, LEX 2014).

W orzecznictwie krajowym prezentowany jest również pogląd, przemawiający za ograniczeniem takich możliwości weryfikacji, przy czym ograniczenie to również nie może mieć charakteru bezwzględnego i każdorazowo powinno uwzględniać proporcje pomiędzy interesami stron. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 października 2012 r., III UK 146/11 (OSNP 2013 nr 15-16, poz. 191) przyjął, że po utracie mocy art. 114 ust. 1a ustawy emerytalnej weryfikacji legalności ponownego ustalenia prawa do świadczenia dokonanego z powołaniem się na ten przepis, sąd powinien dokonać na podstawie art. 114 ust. 1 tej ustawy, z uwzględnieniem zasady proporcjonalności wynikającej z wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 15 września 2009 r., skarga nr (...), w sprawie M. przeciwko Polsce (tak też wyrok z dnia 9 stycznia 2012 r., III UK 223/10, OSNP 2012 nr 21-22, poz. 272; z dnia 24 maja 2012 r., II UK 264/11; LEX nr 12279689).

W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 marca 2011 r. w sprawie sygn. akt I UK 317/10 OSNP 2012 r. Nr 7-8 poz. 101 wskazując, że w przypadku pozbawienia praw emerytalno-rentowych, należy uwzględniać zasadę proporcjonalności tak, aby realizacja ważnych celów publicznych nie przeważała nad interesem jednostki, dla której pozbawienie świadczenia może okazać się nadmiernie uciążliwe (art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 1 Protokołu nr (...) do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzonej w R. dnia 04.11.1950 r.). Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie I UK 253/14, LEX Nr 1677795.

W świetle powyższego zdaniem Sądu Apelacyjnego w realiach niniejszej sprawy istniała możliwość weryfikacji prawidłowości wydanej decyzji poprzez zastosowanie instytucji zawartej w art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. W tym zakresie należało przyznać organowi rentowemu rację, że przepis ten miał zastosowanie do sytuacji prawnej odwołującej L. Z..

Mając powyższe rozważania na uwadze należało ocenić czy został naruszony interes prawny ubezpieczonej L. Z., której prawo do renty rodzinnej zostało przyznane, a następnie odebrane przez organ rentowy, w tym również ocenić proporcjonalność skutków ewentualnej ingerencji w świadczenie. W szczególności należało zbadać, czy ze względu na wiek, stan zdrowia, sytuację osobistą i materialną odebranie prawa do tego świadczenia spowodowałoby dla niej tego typu nieodwracalne konsekwencje, że nie mogłaby spełnić warunków, umożliwiających jej uzyskanie innych świadczeń zgodnie z obowiązującymi przepisami, a tym samym zostałaby naruszona zasada proporcjonalności. Powołane powyżej orzecznictwo wskazuje jednoznacznie, że nie można odebrać przyznanego uprzednio świadczenia, kiedy osoba ubezpieczona ze względu na stan zdrowia, wiek sytuację rodzinną nie mogłaby przystosować się do innych warunków.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w sytuacji, kiedy wnioskodawczyni L. Z. jest osobą młodą ( 52 lata), zdolną do pracy, właścicielką gospodarstwa rolnego o powierzchni ponad 21 ha, jest ona w stanie w przyszłości spełnić warunki do przyznania jej własnego świadczenia rentowego lub emerytalnego. Skoro bowiem wnioskodawczyni jest zdolna do wykonywania pracy zarobkowej, może w dalszym ciągu prowadzić gospodarstwo rolne i bez większego uszczerbku dla swojej sytuacji życiowej osiągnąć niezbędne okresy ubezpieczenia, a w konsekwencji uzyskać prawo do innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zatem konsekwencje wydania przedmiotowej decyzji, a następnie odebranie jej prawa do renty rodzinnej nie były dla ubezpieczonej zbyt dotkliwe. Przy ocenie skutków odebrania świadczenia odwołującej należało mieć również na względzie czas, w jakim nastąpiła weryfikacja błędnej decyzji przez organ rentowy a następnie wydanie nowej decyzji. W gruncie niniejszej sprawy był to okres krótki wynoszący niespełna 3 miesiące (otrzymała tylko dwie wypłaty świadczenia). Inaczej bowiem przedstawia się sytuacja, gdy osoba otrzymuje świadczenie przez kilka lub kilkanaście lat, która w wyniku weryfikacji zostaje z dnia na dzień jej odebrane i osoba ta pozostaje bez żadnych środków utrzymania. W ocenie Sądu II instancji takie okoliczności w niniejszej sprawie nie wystąpiły.

Przedstawione powyżej okoliczności faktyczne prowadzą do wniosku, że w przypadku odwołującej L. Z. korekta decyzji przyznającej jej prawo do renty rodzinnej w świetle jej sytuacji osobistej, rodzinnej i majątkowej nie stanowiła dla niej nadmiernego i nieproporcjonalnego ciężaru. W konsekwencji postępowanie Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odbierające błędnie przyznane wnioskodawczyni prawa do świadczenia – renty rodzinnej nie narusza zasady proporcjonalności. Zatem mając na względzie interes publiczny oraz zasadę równości i sprawiedliwości w sytuacji wykrycia błędu przez Prezesa KRUS, wydanie zaskarżonej decyzji było zasadne. Z tych względów Sąd Apelacyjny uznał wyrok Sądu Okręgowego za wadliwy.

Mając powyższe na uwadze zaskarżone orzeczenie podlega zmianie na podstawie art. 386 § 1 k.p.c..

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na zasadzie
art. 102 k.p.c. mając na względzie aktualną sytuację materialną wnioskodawczyni L. Z., ale również charakter sprawy, w szczególności okoliczności w jakich nastąpiło przyznanie wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej, a następnie odebranie jej tego świadczenia.