Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Jerzy Szczurewski

SSA Tomasz Uściłko

Protokolant

Elżbieta Niewińska

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 160/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Suwałkach z dnia 14 czerwca 2023 r. sygn. akt II K 16/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

^{co do winy}

^{co do kary}

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

^uchylenie

^zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

I

II

III

obraza przepisów postępowania mająca istony wpływ na treść wydanego orzeczenia, a mianowicie:

1. naruszenie art. 438 pkt. 3 k.p.k., art. 4 kpk w zw z art. 7 kpk zw z art. 92 kpk w zwz art. 410 kpk polegające na dokonaniu całkowicie dowolnej, sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego, oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, oraz oparcie orzeczenia na dowodach wyłącznie niekorzystnych oskarżonemu i całkowite pominięcie tychże korzystnych dla niego, a w konsekwencji dokonanie błędnej oceny zgromadzoneao w sprawie materiału dowodowego, która miała istotny wpływ na tresc wydanego orzeczenia, a w szczególności:

a. dokonania całkowicie dowolnej oceny zeznań pokrzywdzonego P. S. (1) oraz świadków przesłuchanych sprawie i uznanie, że nie prowokowali oskarżonego na początku zdarzenia oraz na ich podstawie można uznać winę oskarżonego, w sytuacji gdy z dokonania obiektywnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iž zachowanie pokrzywdzonego i jego kolegów od początku było prowokujące, a oskarżony wobec ich postawy i warunków fizycznych bronił siebie, a także chciał zachować się w taki sposób, aby partnerka nie odebrała, iż jest tchórzem,

b. dokonania całkowicie dowolnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i uznanie, iż oskarżony działał w zamiarze spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pokrzywdzonego, w sytuacji gdy żaden oceniony obiektywnie dowód na to nie wskazuje,

c. odmówienie wiary wyjaśnieniom oskarżonego, w sytuacji gdy są one logiczne i konsekwentne, natomiast bezgraniczne i bezkrytyczne obdarzenie wiarą zeznań pokrzywdzoneoo i jeao kolegów,

4. art. 424 kpk poprzez sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego, Il Wydział Kamy w Suwałkach w sposób sprzeczny z zasadami wskazywanymi przez prawo, w syîuacji uzasadnienie wyroku nie stanowi sprawozdania z logicznego toku rozumowania Sądu, co w zasadzie uniemożliwia w znacznej części podjęcie zasadnej polemiki z wyrokiem Sądu, jak również dokonanie jego właściwej kontroli,

4. obrazę przepisów prawa materialnego mającą istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, mianowicie rażące naruszenie przepisu art. 156 § 1 pkt. 2 kk w sytuacji, gdy w opisie czynu nie ujęto kompletu znamion czynu zabronionego, jak równiež jego zastosowanie, w sytuacji gdy nie można mówić o jakimkolwiek zamiarze oskarżonego popełnienia czynu z art. 156 § pkt 2 kk, a co najwyżej o popełnieniu przez niego czynu z art. 157 kk,

orzeczenie rażąco surowej kary w stosunku do okoliczności podmiotowo - przedmiotowych zaistniałych w sprawie

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Ad. I:

Na początku podnieść należy, iż nie można uznać, że uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie spełnia wymogów określonych w art. 424 §1 k.p.k. Wprawdzie nie jest ono obszerne, ale wynika z niego, dlaczego Sąd pierwszej instancji nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego. Przede wszystkim zaś nie można uznać, że uzasadnienie uniemożliwiało obrońcy wykazanie w apelacji błędów logicznych w rozumowaniu tego sądu. Ponadto podnieść należy, że naruszenie przepisu procesowego może stanowić skuteczną podstawę zarzutu odwoławczego tylko wtedy, gdy zostanie przez skarżącego wykazane, że uchybienie mogło mieć wpływ na treść wyroku. Tymczasem dokument w postaci uzasadnienia sporządzany jest po wydaniu wyroku, a więc nie może mieć wpływu na jego treść. Sama zatem wadliwość uzasadnienia nie spełnia warunku z art. 438 pkt 2 k.p.k.

Wyjaśnienia oskarżonego różnią się od zeznań pokrzywdzonego P. S. (1) co do przebiegu zdarzenia.

Pokrzywdzony twierdził, że oskarżony podszedł do niego i jego dwóch kolegów i zachowywał się agresywnie. Mówili mu, żeby odszedł od nich i się uspokoił. Oskarżony jednakże podszedł do niego i „machnął ręką przed jego twarzą”. Z kolei D. Z. zeznał, że oskarżony zaczepił ich bez powodu, mówiąc do nich „co wy ku… myślicie, że was się boję, że nie dam wam rady?”. Wówczas oni przystanęli i zapytali go, dlaczego tak się „rzuca”. Oskarżony zaczął wtedy wymachiwać rękoma, mówiąc jednocześnie, że się ich nie boi i może ich trzech pobić. Po tych słowach do oskarżonego podszedł P. S. (2), aby zapytać go, o co mu chodzi. Wtedy oskarżony wyjął z kieszeni nóż i „machnął” nim pokrzywdzonemu w okolicy szyi. Inną wersję zdarzenia przedstawił w swoich zeznaniach S. S.. Podał on, że gdy oskarżony wyszedł z klatki bloku, D. Z. powiedział do niego: „Szczęśliwego Nowego Roku”. Świadek nie pamiętał, co wówczas powiedział oskarżony, ale twierdził, że zaczął w stosunku do nich zachowywać się agresywnie. Dalej S. S. zeznał, że pytał oskarżonego, dlaczego ich zaczepia i w odpowiedzi usłyszał od niego wulgarne wyzwisko. Świadek podał, że wówczas powiedział oskarżonemu wulgarnie, że jest ich trzech i może przez nich zostać pobity. Po tym oskarżony zdjął z siebie kurtkę, a następnie szarpnął P. S. (1) dwukrotnie za rękę i powiedział do niego, że zaraz poderżnie mu gardło. W pewnym momencie oskarżony podszedł do pokrzywdzonego i przyłożył mu rękę do szyi, po czym odszedł w kierunku klatki, z której wyszedł.

M. Ł. (1) wyjaśnił natomiast, że to on został zaczepiony przez pokrzywdzonego i jego dwóch kolegów. Twierdził, że nie chciał, żeby doszło do jakiegoś starcia, ale był przez nich prowokowany. Ponieważ był sam, a ich było trzech, wyjął nóż, żeby ich przestraszyć. Nie miał zamiaru uderzenia kogokolwiek tym nożem. Kiedy poszedł wraz z swoją partnerką do sklepu (...) mężczyźni ci znowu podeszli do niego i dalej go prowokowali. Zaczął wtedy wymachiwać nożem, aby ich wystraszyć.

Wersję oskarżonego potwierdziła jego konkubina J. T.. Zeznała ona, że gdy trzej mężczyźni przechodzili obok nich, M. Ł. (1) nie odzywał się, a tylko na nich się patrzył. Wówczas jeden z nich powiedział do niego „czego się patrzysz?”. Oskarżony odpowiedział: „A co patrzyć się nie można?”. Po tych słowach między tymi trzema mężczyznami a oskarżonym wywiązała się utarczka słowna, w trakcie której M. Ł. (1) wyjął z kieszeni nóż i przystawił go do szyi chłopaka w czarnej kurtce i delikatnie nim przeciągnął. Po tym jednym przeciągnięciu nożem oskarżony schował nóż do kieszeni.

Na podstawie wszystkich tych zeznań świadków i wyjaśnień oskarżonego trudno jest ustalić dokładnie przebieg zdarzenia. Ze wszystkich tych dowodów wynika jednakże niedwuznacznie, że w istocie obie strony zachowywały się wobec siebie prowokująco. Wszyscy znajdowali się po wpływem alkoholu. Pokrzywdzony z kolegami mogli równie dobrze zignorować oskarżonego i odejść z miejsca, gdzie on stał, nie wdając się w żadną sprzeczkę. Istotne przede wszystkim jest to, że z żadnego z tych dowodów nie wynika, aby pokrzywdzony oraz jego koledzy użyli bądź też zamierzali użyć przemocy wobec oskarżonego. Nikt z nich nie zaatakował M. Ł. (1). Nawet przyjmując wersję oskarżonego i jego konkubiny nie sposób jest przyjąć, że któryś z trzech napotkanych przez nich mężczyzn zamierzał użyć przemocy. Wbrew zatem twierdzeniom obrońcy, żadną miarą nie można uznać, że M. Ł. (1) wyjął z kieszeni nóż, aby bronić się przed trzema napastnikami. Oskarżony również miał możliwość zignorowania pokrzywdzonego oraz jego kolegów. Użył on noża z zupełnie błahego powodu. Skaleczenia nożem pokrzywdzonego nic nie może usprawiedliwiać. Również błahym powodem byłoby to, co zasugerował w apelacji obrońca, że oskarżony chciał zachować się w taki sposób, aby jego partnerka nie odebrała, że jest tchórzem.

Zgodzić się natomiast należy w pełni z obrońcą, że nie sposób jest przyjąć, że oskarżony działał w zamiarze spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego obrażenia ciała. To, że użył on noża i skaleczył nim P. S. (3) w okolice podbródka, bynajmniej nie świadczy o zamiarze oskarżonego wyrządzenia mu poważnej krzywdy. Gdyby rzeczywiście M. Ł. (1) miał zamiar spowodowania takich obrażeń ciała, to wówczas nie skończyłoby się to na lekkim obrażeniu ciała. Oskarżony użyłby wówczas znacznie większej siły. Tymczasem sam pokrzywdzony stwierdził w swoich zeznaniach, że oskarżony delikatnie dotknął jego twarzy. Mało tego, myślał, że oskarżony jedynie zahaczył go paznokciem albo palcem. Nie było to zatem uderzenie nożem. W istocie oskarżony jedynie przystawił pokrzywdzonemu nóż do podbródka. Poza tym, gdyby oskarżony działał z zamiarem spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała, to ponowiłby atak. Tymczasem oskarżony, jak wynika również z relacji D. Z., nożem „machnął” tylko raz i zaraz schował go do kieszeni.

Ad. II.

Zarzut, że w opisie czynu przypisanego oskarżonemu nie ujęto wszystkich znamion czynu zabronionego z art. 156 §1 pkt k.p.k. należy uznać za bezprzedmiotowy. Jak wynika bowiem z powyższego brak jest podstaw faktycznych do przypisania oskarżonemu usiłowania spowodowania ciężkich obrażeń ciała. Zachowanie oskarżonego można jedynie zakwalifikować z art. 157 §2 k.k. Ponadto gdy kwalifikacja prawna czynu kwestionowana jest z punktu widzenia znamion strony podmiotowej przestępstwa, to wówczas kwestia kwalifikacji prawnej związana jest z ustaleniami faktycznymi co do strony podmiotowej czynu zabronionego. Dlatego zarzut odwoławczy powinien dotyczyć w takim przypadku błędnego ustalania faktycznego a nie obrazy prawa materialnego.

Ad. III.

Wobec tego, że brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, że oskarżony działał z zamiarem spowodowania ciężkiego obrażenia ciała, co prowadzi do zakwalifikowania działania oskarżonego jedynie z art. 157 §2 k.k., odnoszenie się do zarzutu rażącej niewspółmierności kary należy uznać za bezprzedmiotowe.

Wniosek

1. uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponowneoo rozpoznania, ewentualnie

2. zmianę zaskarżoneoo orzeczenia poprzez zmianę kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu M. Ł. (1) na czyn z art. 157 kk i wymierzenie kary w dolnych granicach, z daleko posuniętej ostrożności, w przypadku gdyby Sąd nie podzielił powyższych wniosków ewentualnie wnoszę o:

3. zmianę zaskarżoneao wyroku poprzez orzeczenie wobec M. Ł. (1) kary w najłagodniejszym wymiarze.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W sprawie nie ujawniła się żadna przesłanka z art. 437 §2 zd. 2 k.p.k. nakazująca uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Nie zaistniała bowiem żadna z tak zwanych bezwzględnych przyczyn odwoławczych, nie wydano wobec oskarżonego wyroku uniewinniającego lub umarzającego postępowanie, ani też nie zachodziła potrzeba przeprowadzenia na nowo przewodu w całości.

Ponieważ brak jest jakichkolwiek podstaw do przypisania oskarżonemu usiłowania spowodowania ciężkiego obrażenia ciała, jego zachowanie należało zakwalifikować jedynie z art. 157 §2 k.k. Nie można jednakże zgodzić się z obrońcą, że za przestępstwo zakwalifikowane z tego przepisu należy oskarżonemu wymierzyć karę w dolnych granicach zagrożenia. Przede wszystkim sprzeciwia się temu fakt, że przestępstwa tego dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa, określonych w art. 64 §2 k.k. Jego zaś zachowanie było zuchwałe, lekceważące poważnie porządek prawny i podjęte z oczywiście błahego powodu.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmieniono wyrok co do opisu czynu przypisanego oskarżonemu i w konsekwencji co do jego kwalifikacji prawnej i kary.

Zwięźle o powodach zmiany

Jak wskazano w części uzasadnienia odnoszącej się do zarzutów apelacyjnych, brak jest jakichkolwiek podstaw do przypisania oskarżonemu działania w zamiarze spowodowania ciężkich uszkodzeń ciała. Wynika to nie tylko z wyjaśnień oskarżonego, ale również z zeznań pokrzywdzonego, który stwierdził wyraźnie, że oskarżony jedynie delikatnie dotknął nożem jego twarzy.

Dodać należy, że przyjmując całkowicie teoretycznie, że oskarżony wyciągając z kieszeni nóż i kalecząc lekko pokrzywdzonego miał zamiar spowodowania u niego obrażeń, o jakich mowa w art. 156 §1 k.k., to należałoby jednocześnie uznać, że M. Ł. (1) dobrowolnie odstąpił od dokonania tego czynu. Jak wynika chociażby z zeznań D. Z., oskarżony „machnął się” nożem tylko raz i zaraz potem schował nóż do kieszeni. Gdyby dalej miał zamiar spowodowania cięższych obrażeń ciała, to z pewnością ponowiłby atak. On zaś od razu schował nóż do kieszeni. To, że nie ponowił ataku, nie wynikało zupełnie z przyczyn od niego niezależnych. Nie nastąpiło to na skutek postawy pokrzywdzonego czy też jego kolegów. Nie został też spłoszony przez inne osoby. Nie schował też noża do kieszeni, bo go od razu odciągnęła od pokrzywdzonego jego partnerka. Oskarżony najwyraźniej odstąpił od ataku całkowicie z własnej woli i inicjatywy. Zaniechał dalszych czynności wykonawczych.

Zwrócić też należy uwagę, że opis czynu przypisanego oskarżonemu jest błędny jeżeli chodzi o usiłowanie spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała. Sąd pierwszej instancji powielił błąd prokuratora z aktu oskarżenia. Z opisu czynu nie wynika bowiem, dlaczego oskarżony nie zrealizował znamion usiłowanego przestępstwa. Nie ma w nim określenia” „lecz zamierzonego skutku nie osiągnął z uwagi…”. Taki opis czynu wskazuje, że odstąpienie mogło być zarówno dobrowolne, jak i pod wpływem czynnika zewnętrznego. Wobec zaś tego, że jedynie obrońca złożył apelację, niemożliwym byłoby uzupełnienie opisu czynu o ustalenia zdecydowanie niekorzystne dla oskarżonego. Tak więc i z tego powodu, z uwagi na opis przypisanego czynu, niemożliwe byłoby utrzymanie zaskarżonego wyroku w zakresie usiłowania spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała.

Wymierzając zaś karę w granicach zagrożenia nakreślonego przepisem art. 157 §2 k.k. należało wziąć pod uwagę znaczne natężenie okoliczności obciążających oskarżonego, a w szczególności to, że przestępstwa tego oskarżony M. Ł. (1) dopuścił się w warunkach art. 64 §2 k.k. Powtórzyć należy za Sądem pierwszej instancji między innymi to, że oskarżony jest osobą wysoce niepoprawną. Dotychczas stosowane wobec niego kary nie przyniosły pożądanych wobec niego efektów. Jest on osobą skłonną do ulegania emocjom, podejmującą przestępcze działania bez powodu lub z błahego powodu. Dlatego też należało uznać, że karą adekwatną do stopnia jego zawinienia i stopnia szkodliwości społecznej popełnionego przez niego przestępstwa oraz mogącą wpłynąć na niego poprawczo będzie kara dwóch lat pozbawienia wolności. Taka kara powinna jednocześnie przyczynić się do prawidłowego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

Z uwagi na treść wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. SK 78/21 o kosztach obrony z urzędu oskarżonego na etapie postępowania odwoławczego rozstrzygnięto stosując w drodze analogii stawki wynagrodzenia za reprezentację procesową przewidziane przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz.U. z 2015 r. poz. 615 ze zm. )

Kierując się aktualną sytuacją oskarżonego wynikającą z orzeczenia długoterminowej kary pozbawienia wolności, w trybie art. 624§ 1 k.p.k. zwolniono go od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7. PODPIS