Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

Przewodniczący

Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

Alina Kamińska

Jerzy Szczurewski

Protokolant

Marek Bychowski

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 101/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 28 marca 2024 roku, sygn. akt II K 171/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

I

II

Apelacja obrońcy:

Obraza przepisów postępowania tj. art. 410 k.p.k. w zw. z art. 5 §2 k.p.k. oraz art. 7 k.p.k. poprzez przekroczenie zasad swobodnej i zgodnej z zasadami doświadczenia życiowego oceny zgromadzonego materiału dowodowego, dowolnej, wybiórczej i jednostronnej oceny materiału dowodowego, tylko i wyłącznie na niekorzyść oskarżonego polegające na:

a)  uznaniu, że oskarżony posługując się nożem groził pozbawieniem życia M. K. i doprowadził A. K. (2) do natychmiastowego wydania mu drobnych pieniędzy, w sytuacji gdy A. K. (2) przesłuchiwana przed Sądem zeznała, że oskarżony nie groził pozbawieniem życia, a ponadto gdy świadek zeznała, że „ syn leciał z nożem do ojca, ale na ojca noża by nie użył, bo się bał pozostałych synów. Jak A. poprosił mnie o pieniądze, to mu dałam. A. z nożem wyskakiwał do ojca i mówił „jak mnie będziesz złościł…”, ale noża nie użył,” tym samym świadek nie potwierdził, by oskarżony używał noża, aby uzyskać od świadka pieniądze.

b)  uznaniu, że oskarżony grożąc nożem doprowadził A. K. (2) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w sytuacji gdy świadek A. K. (2) zeznała, że dobrowolnie dawała oskarżonemu pieniądze, a ponadto zeznała „ A. z nożem wyskakiwał do ojca i mówił jak mnie będziesz złościł” co potwierdza, że oskarżony nie groził nożem by uzyskać pieniądze, a ponadto w sytuacji gdy świadkowie W. K. (1) i A. K. (3), którzy również zeznali, że A. K. (2) dobrowolnie dawała pieniądze oskarżonemu,

c)  oskarżony stosował przemoc fizyczną w sytuacji gdy świadek A. K. (2) po odczytaniu zeznań z postępowania przygotowawczego zeznała „ potwierdzam odczytane zeznania, ale nie to, że mnie bił. Tam to przesada”.

Apelacja prokuratora:

1)  rażąca niewspółmierność kary wymierzonej oskarżonemu A. K. (1) za przypisane mu przestępstwo, wynikającą z niedostatecznego uwzględnienia bardzo wysokiego stopnia winy i społecznej szkodliwości popełnionego przez oskarżonego czynu przy jednoczesnym niemalże braku okoliczności łagodzących po stronie oskarżonego, przez co wymierzona przez Sąd kara nie spełnia celów wychowawczych i zapobiegawczych w stosunku do sprawcy ani też nie może odegrać prawidłowej roli w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa,

2)  niesłuszne niezastosowanie w stosunku do oskarżonego A. K. (1) środka karnego określonego w art. 41a §1 k.k. w postaci zakazu kontaktowania się i zbliżania na odległość mniejszą niż 50 metrów do pokrzywdzonych bez ich zgody oraz nakazu opuszczenia mieszkania wspólnie zajmowanego z pokrzywdzonym, pomimo istnienia przesłanek formalnych oraz potrzeby stosowania tego środka karnego w wymienionych postaciach ze względu na cele zapobiegawcze jakie winien tenże środek spełnić względem wymienionego oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnośnie apelacji obrońcy:

Na wstępie wskazać należy, że w apelacji nie należy formułować jednoczesnego naruszenia przez sąd pierwszej instancji art. 5 §2 k.p.k. i art. 7 k.p.k. Jeżeli bowiem obrońca kwestionuje ocenę dowodów, a tak wynika z treści apelacji, to takiej sytuacji nie dotyczy art. 5 §2 k.p.k., tylko art. 7 k.p.k. Jeżeli pewne ustalenia faktyczne zależne są od dania lub nie wiary wyjaśnieniom oskarżonego, to nie można mówić o naruszeniu zasady in dubio pro reo, a zastrzeżenia co do oceny wiarygodności konkretnego dowodu lub grupy dowodów mogą być rozstrzygane jedynie na płaszczyźnie utrzymania się przez sąd w granicach swobodnej oceny dowodów wyrażonej w art. 7 k.p.k.

Zarzut obrazy art. 5 §2 k.p.k. może być zasadnie postawiony jedynie wówczas, gdy sąd nie rozstrzygnął wątpliwości na korzyść oskarżonego albo że takich wątpliwości nie powziął, choć po dokonaniu oceny dowodów nie miał podstaw do odrzucenia wersji zdarzenia korzystnej dla oskarżonego. W niniejszej sprawie z żadną z tych dwóch sytuacji nie mamy do czynienia. W każdym razie nie można upatrywać naruszenia normy z art. 5 §2 k.p.k. w sytuacji gdy sąd daje wiarę dowodom obciążającym a odmawia jej dowodom korzystnym.

Zupełnie niezasadny jest też zarzut obrazy art. 410 k.p.k. Do naruszenia tego przepisu dochodzi wówczas, gdy sąd pierwszej instancji oparł się na dowodach nie ujawnionych na rozprawie bądź nie ujawnił wszystkich istotnych w sprawie dowodów, bądź też ujawnił je, ale przy ich ocenie pominął niektóre z nich. Nie można zaś mówić o naruszeniu art. 410 k.p.k., w sytuacji gdy sąd pewne dowody uznaje za wiarygodne, a innym odmawia wiary i na podstawie tych pierwszych dokonuje ustaleń faktycznych stanowiących podstawę wyroku. Przepisu tego nie można rozumieć w ten sposób, że każdy z przeprowadzonych dowodów ma stanowić podstawę ustaleń faktycznych. Niemożliwe jest przecież dokonywanie ustaleń na podstawie sprzecznych ze sobą dowodów. Podkreślić jednocześnie należy, że Sąd Okręgowy w sposób bardzo szczegółowy w pisemnych motywach wyjaśnił, dlaczego nie dał wiary wyjaśnieniom A. K. (1).

Żadną miarą nie można zasadnie twierdzić, że Sąd pierwszej instancji sprzecznie z dyspozycją art. 7 k.p.k. ocenił zebrane w sprawie dowody. Byłoby zaś tak, gdy dowody te ocenił w sposób postulowany w apelacji. Poza tym obrońca oskarżonego w apelacji w sposób wielce wybiórczy potraktował materiał dowodowy. Zacytował jedynie fragmenty zeznań świadków, z których, abstrahując od pozostałych dowodów, można byłoby wysnuć wniosek, że oskarżony nie groził rodzicom nożem żądając od nich wydania pieniędzy.

A. K. (2) składając zawiadomienie o przestępstwie stanowczo zeznała, że jej syn A., kiedy nie chciała mu dać pieniędzy na alkohol, brał do ręki nóż i szedł z nim w stronę ojca grożąc mu, że go zabije. Zeznała też, że gdy broniła wówczas męża, oskarżony odpychała ją, mówiąc jednocześnie do swego ojca, że jak go nie zabije, to „sam zdechnie”. Twierdziła też kategorycznie, że syn nie tylko ją odpychał, ale też bił.

Zeznania A. K. (2) korespondują z zeznaniami pokrzywdzonego M. K.. Twierdził on, że oskarżony wymuszał wydanie pieniędzy na alkohol. Tak jak pokrzywdzona zeznał, że jego syn brał do ręki nóż i groził mu, że go zabije i wówczas jego żona dawała pieniądze oskarżonemu, żeby „był spokój”. Co istotne, M. K. również na rozprawie zeznał, że oskarżony domagając się wydania mu pieniędzy demonstrowała nóż. Pokrzywdzony stwierdził też, że bał się syna, gdyż jest on „nieobliczalny”.

Również pokrzywdzona A. K. (2) potwierdziła na rozprawie swoje zeznania ze śledztwa. Stwierdziła jedynie, że syn jej nie bił i starała się przedstawić go w nieco lepszym świetle mówiąc, że syn nie jest „lichy”. Nie mniej jednak konsekwentnie zeznała, że oskarżony „wyskakiwał z nożem” do ojca.

Z kolei synowa pokrzywdzonych W. K. (2) zeznała, że była świadkiem tego, jak oskarżony trzymając nóż w ręce krzyczał do matki „ty nigdy nie masz pieniędzy”. Zeznała też, że teściowa opowiadała jej, że pewnego razu oskarżony wziął do ręki nóż i żądał od rodziców pieniędzy. W. K. (2) w całości potwierdziła treść swoich zeznań ze śledztwa na rozprawie, składając jednocześnie przed sądem zeznania niczym nie różniące się od poprzednich.

Również brat oskarżonego A. K. (3) zeznał, że matka mówiła mu, że oskarżony będąc pijany wszczął awanturę, w trakcie której odepchnął ojca, złapał za nóż i trzymając go w ręku zażądał pieniędzy.

Nie jest zatem prawdą, co podnosi obrońca w apelacji, że z zeznań tych świadków nie wynika, że oskarżony posługiwał się nożem, żeby wydać pieniądze. Cytowane przez autora apelacji wypowiedzi świadków są w gruncie rzeczy wyrwane z kontekstu. Jednocześnie, o czym wcześniej już była mowa, obrońca całkowicie pominął te fragmenty zeznań świadków, z których jednoznacznie wynika, że oskarżony dopuszczał się rozboju z użyciem noża.

To, że matka oskarżonego nieco złagodziła na rozprawie swoje wypowiedzi odnośnie zachowania syna bynajmniej nie podważa wiarygodności jej wcześniejszych zeznań. Faktem jest, że ojciec oskarżonego, jak się okazało na rozprawie, miał trudności z formułowaniem swoich myśli. Nie mniej jednak również na rozprawie wyartykułował, że syn demonstrował nóż.

To, że zeznania rodziców oskarżonego z rozprawy nieco różnią się od ich wcześniejszych relacji tylko pozornie może świadczyć o tym, że ich pierwsze zeznania rodzą wątpliwości. W gruncie rzeczy zaś przemawia to za daniem wiary ich relacjom ze śledztwa. Świadczy to bowiem jednoznacznie o tym, że pomimo nagannego zachowania syna nadal darzą go uczuciem macierzyńskim i ojcowskim. Nie chcieli bynajmniej skrzywdzić swego syna. Nie składali tendencyjnych zeznań, żeby pozbyć się go z domu. Nie są do niego źle nastawieni. Nie sposób zatem uznać, że wymyślili, że oskarżony straszył użyciem noża żądając od nich pieniędzy. Poza w tej części ich zeznania w pełni korespondują z zeznaniami A. K. (2) i A. K. (3), których wiarygodność również nie sposób zakwestionować. A. K. (3) wcale nie jest źle ustosunkowany wobec brata. Wskazywał, że jest on słaby psychicznie i jemu niepotrzebne jest więzienie tylko leczenie i wszyscy wypowiadają się o nim pozytywnie.

Relacje pokrzywdzonych potwierdzają też zeznania policjantów M. Ł., B. Ż. i A. C..

Tak więc z zebranego materiału dowodowego, wbrew wywodom obrońcy, jednoznacznie wynika, że oskarżony grożąc użyciem noża żądał od rodziców wydania mu pieniędzy. Tym samym jego zachowanie wyczerpało nie tylko znamiona przestępstwa z art. 207 §1 k.k., ale również zbrodni z art. 280 §2 k.k. Jego wina nie budzi żadnych wątpliwości.

Odnośnie apelacji prokuratora:

Nie ulega wątpliwości, że popełnione przez oskarżonego przestępstwo cechuje się znaczną szkodliwością społeczną. Na jego niekorzyść przemawia między innymi to, że był on już karany sądownie za różne przestępstwa. Należało jednakże również mieć na względzie, że oskarżony nigdy nie spowodował obrażeń u pokrzywdzonych. Stwierdzono też u niego ułomności w sferze psychicznej. Niezwykle istotne jest również to, że rodzina oskarżonego wcale nie chce, aby został on dotkliwie ukarany. Mało tego pokrzywdzona wyraziła wolę, aby syn wrócił do domu. Jego brat zaoferował nawet pomoc oskarżonemu w wyjściu z nałogu. Nikt ze świadków nie określał oskarżonego jako osoby zdemoralizowanej. Tym samym nie jest wcale potrzebna długotrwała izolacja oskarżonego. Bardzo słusznie Sąd pierwszej instancji podniósł, że oskarżony wymaga dla swojej resocjalizacji nie tyle długiego okresu izolacji w zakładzie karnym, lecz leczenia związanego z uzależnieniem od alkoholu i terapii związanej z panowaniem nad emocjami i kontrolowaniu stresu. Orzeczona przez Sąd Okręgowy kara, pomimo że w dolnych granicach ustawowego zagrożenia, jest wystarczająco długa, żeby poddać go w zakładzie karnym odpowiednim terapiom. Dlatego też względy prewencji indywidualnej wcale nie przemawiają za wydłużeniem jego pobytu w całkowitej izolacji od społeczeństwa. Mając zaś na względzie charakter popełnionego przez niego czynu, za zwiększeniem wymierzonej wobec niego kary nie przemawiają również względy ogólnoprewencyjne.

Brak jest też jakichkolwiek podstaw do orzekania wobec oskarżonego zakazu kontaktowania się i zbliżania się na odległość mniejszą niż 50 metrów do pokrzywdzonych bez ich zgody oraz nakazu opuszczenia mieszkania wspólnie zajmowanego z pokrzywdzonymi. Orzeczenie takiego środka karnego wobec oskarżonego skazywałoby go w gruncie rzeczy na bezdomność, co niewątpliwie przyczyniłoby się do jego dalszej demoralizacji i zaprzepaściłoby efekty resocjalizacji, które mogłyby być osiągnięte podczas jego pobytu w zakładzie karnym. Należy mieć na względzie, że jest osobą upośledzoną, nie potrafiącą czytać i pisać. Jest on całkowicie uzależniony od pokrzywdzonych. Sam nie byłby w ogóle w stanie egzystować. Co zaś najważniejsze, sami pokrzywdzeni chcą, aby oskarżony jak najszybciej powrócił do ich domu i pomagał im w codziennych czynnościach. Oskarżony zaś może liczyć na pomoc swoich bliskich w wyjściu z nałogu alkoholowego. Powrót oskarżonego do rodziny będzie wręcz sprzyjać w utrwaleniu efektów, które może przynieść terapia przeprowadzona w zakładzie karnym.

Wniosek

Apelacja obrońcy:

wyeliminowanie z opisu i kwalifikacji prawnej czynu art. 280 §1 k.k. i zmianę opisu czynu poprzez wyeliminowanie sformułowania „groził pozbawieniem życia”, „spaleniem zabudowań”, „stosował wobec nich przemoc fizyczną poprzez popychanie oraz bicie rękami i drewnianą laską” i wymierzenie oskarżonemu za czyn z art. 207 §1 k.k. kary w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

Apelacja prokuratora:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu kary 6 lat pozbawienia wolności oraz orzeczenie środka karnego w postaci zakazu kontaktowania się i zbliżania na odległość mniejszą niż 50 metrów do pokrzywdzonych bez ich zgody oraz nakazu opuszczenia mieszkania wspólnie zajmowanego z pokrzywdzonym – na okres 3 lat.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Odnośnie wniosku z apelacji obrońcy:

Ponieważ zebrany materiał dowodowy jednoznacznie wskazuje, że A. K. (1) swoim zachowaniem realizował również znamiona przestępstwa rozboju z użyciem noża, brak było jakichkolwiek podstaw do uwzględnienia wniosku apelacyjnego.

Odnośnie wniosku z apelacji prokuratora:

Brak było podstaw do uznania, że wymierzona oskarżonemu kara pozbawienia wolności jest rażąco łagodna. Nie było też zasadne orzeczenie wobec niego środka karnego z art. 41a §1 k.k.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II i III

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie §4 ust 1, 2 i 3 oraz §17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. 2024 r. poz. 763).

Sytuacja materialna oskarżonego uzasadniała zwolnienie go z mocy art. 624 §1 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS