Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 czerwca 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

Przewodniczący	SSA Nadzieja Surowiec (spr.)
Sędziowie	SSA Leszek Kulik SSO del. Krystyna Szczechowicz
Protokolant	Barbara Mosiej

przy udziale Małgorzaty Gasińskiej-Werpachowskiej - Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Białymstoku

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2014 r.

sprawy :

1. T. K. s. R. oskarżonego z art. 158§3 k.k., art. 158§1 k.k., art. 157§2 k.k.

2. Ł. R. s. E. oskarżonego z art. 158§3 k.k w zw. z art. 64§1 k.k., art. 158§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

z powodu apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 17 stycznia 2014 r. sygn. akt III K 169/13

I.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelacje za oczywiście bezzasadne.

II.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz obrońców - oskarżonego T. K. – adw. M. S. i oskarżonego Ł. R. - adw. J. O. kwoty 738 złotych, w tym 138 złotych podatku VAT, tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu przed sądem odwoławczym.

III.  Zwalnia oskarżonych od kosztów sądowych za drugą instancję.

UZASADNIENIE

T. K. i Ł. R. zostali oskarżeni o to, że:

I.  w nocy z 12 na 13 lipca 2013 roku w B. działając wspólnie i w porozumieniu wzięli udział w pobiciu J. Ł., którego kopali obutymi nogami po całym ciele, w tym w głowę, powodując liczne otarcia naskórka na głowie i twarzy, klatce piersiowej, nogach i prawej ręce, wylewy krwawe w oczach i dolnej powiece prawego oka, podbiegnięcia krwawe oczodołów, na lewym podudziu, prawym śródręczu i w powłokach miękkich czaszki z niewielkim obrzękiem mózgu oraz złamanie kości nosa, złamanie żeber w linii pachowej od II do VII po prawej stronie i od II do IX po prawej oraz złamanie żeber od VI do VIII w linii łopatkowej po lewej stronie, co sprowadziło wstrząs urazowy a w konsekwencji ostrą niewydolność krążeniowo – oddechową i śmierć pokrzywdzonego,

tj. o czyn z art. 158 § 3 k.k.

II.  w nocy z 12 na 13 lipca 2013 roku w B. działając wspólnie i w porozumieniu wzięli udział w pobiciu D. M., którego bili pięściami i wiadrem po całym ciele, narażając przez to na bezpośrednie niebezpieczeństwo doznania urazów ciała naruszających czynności narządu ciała na czas powyżej 7 dni, tj. o czyn z art. 158 § 1 k.k.

a ponadto T. K. został oskarżony o to, że:

III.  w nocy z 12 na 13 lipca 2013 roku w B. uderzając dwukrotnie I. K. sztachetą spowodował podbiegnięcia krwawe w okolicy prawej łopatki, lewego podudzia i pośladka oraz na prawym łokciu, co naruszyło czynności narządów ciała na czas poniżej 7 dni,

tj. o czyn z art. 157 § 2 k.k.

Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2014 roku w sprawie o sygn. akt III K 169/13 Sąd Okręgowy w Białymstoku:

I.  W ramach czynu opisanego w pkt I oskarżonych T. K. i Ł. R. uznał za winnych tego że, w nocy z 12 na 13 lipca 2013 roku w B. działając wspólnie i w porozumieniu wzięli udział w pobiciu J. Ł., którego kopali obutymi nogami po całym ciele, w tym w głowę, powodując liczne otarcia naskórka na głowie i twarzy, klatce piersiowej, nogach i prawej ręce, wylewy krwawe w oczach i dolnej powiece prawego oka, podbiegnięcia krwawe oczodołów, na lewym podudziu, prawym śródręczu i w powłokach miękkich czaszki z niewielkim obrzękiem mózgu oraz złamanie kości nosa, złamanie żeber w linii pachowej od II do VII po prawej stronie i od II do IX po lewej stronie oraz złamanie żeber od VI do VIII w linii łopatkowej po lewej stronie, co sprowadziło wstrząs urazowy a w konsekwencji ostrą niewydolność krążeniowo – oddechową i śmierć pokrzywdzonego, przy czym Ł. R. popełnił zarzucany mu czyn w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, tj. czynu z art. 158 § 3 k.k. wobec T. K. i czynu z art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. wobec Ł. R. i za to:

- oskarżonego T. K. na podstawie art. 158 § 3 k.k. skazał i wymierzył mu karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności,

- oskarżonego Ł. R. na podstawie art. 158 § 3 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał i wymierzył mu karę 7 (siedmiu) lat pozbawienia wolności.

II.  W ramach czynu opisanego w pkt II oskarżonych T. K. i Ł. R. uznał za winnych tego, że w nocy z 12 na 13 lipca 2013 roku w B. działając wspólnie i w porozumieniu wzięli udział w pobiciu D. M., którego bili pięściami i wiadrem po całym ciele, narażając go przez to na bezpośrednie niebezpieczeństwo doznania urazów ciała naruszających czynności narządu ciała na czas powyżej 7 dni, przy czym Ł. R. popełnił zarzucany mu czyn w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne, tj. czynu z art. 158 § 1 k.k. wobec T. K. i czynu z art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. wobec Ł. R. i za to:

- oskarżonego T. K. na podstawie art. 158 § 1 k.k. skazał i wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności,

- oskarżonego Ł. R. na podstawie art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał i wymierzył mu karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności.

III.  Oskarżonego T. K. uznał za winnego popełnienia czynu opisanego w pkt. III i za to na postawie art. 157 § 2 k.k. skazał go i wymierzył mu karę 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności.

IV.  Na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył oskarżonym kary łączne:

- oskarżonemu T. K. karę łączną 8 (ośmiu) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

- oskarżonemu Ł. R. karę łączną 7 (siedmiu) lat i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

V.  Na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył oskarżonym na poczet orzeczonych kar pozbawienia wolności okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie:

- oskarżonemu T. K. w dniach od 26 lipca 2013 r. do 17 stycznia 2014 r.,

- oskarżonemu Ł. R. w dniach od 31 lipca 2013 r. do 17 stycznia 2014r.

VI.  Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata M. S. kwotę 1033,20 zł w tym kwotę 193,20 zł podatku VAT tytułem zwrotu nieopłaconych kosztów obrony z urzędu oskarżonego T. K..

VII.  Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata J. O. kwotę 1402,20 zł w tym kwotę 262,20 zł podatku VAT tytułem zwrotu nieopłaconych kosztów obrony z urzędu oskarżonego Ł. R..

VIII.  Zwolnił oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wywiedli obrońcy obu oskarżonych.

Wniosek o uzasadnienie wyroku złożył obrońca oskarżonego Ł. R.. Zatem na mocy art. 423 § 1 a w zw. z art. 457 § 2 k.p.k. Sąd ograniczy zakres uzasadnienia do tej części wyroku, którą kwestionował obrońca tego oskarżonego.

Na podstawie art. 425 § 1, 2 i 3 k.p.k. i art. 444 k.p.k. obrońca oskarżonego Ł. R. zaskarżył powyższy wyrok w części dotyczącej tego oskarżonego– w całości co do punktu 1 wyroku oraz w części co do punktu 2 wyroku, to jest w zakresie rozstrzygnięcia o karze.

Na mocy art. 427 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

I.  obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie:

a)  art. 366 § 1 k.p.k. w zw. z art. 167 k.p.k. polegającą na:

- zaniechaniu bezpośredniego przesłuchania co do wszystkich okoliczności sprawy świadka I. K. i w konsekwencji zastosowanie art. 391 § 1 k.p.k., a następnie oparcie rozstrzygnięcia na protokołach przesłuchań wskazanego świadka z postępowania przygotowawczego, pomimo iż zeznania świadka złożone na rozprawie w dniu 22 listopada 2013 r. w sposób znaczny różniły się od zeznań złożonych na etapie postępowania prowadzonego przez prokuratora;

- braku wezwania na rozprawę i przesłuchania biegłych z Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w B. którzy sporządzili opinię po dokonaniu oględzin i sekcji zwłok J. Ł. na okoliczność wpływu stwierdzonych przez biegłych obrażeń ciała starszej daty na rozwinięcie się wstrząsu urazowego, który spowodował ostrą niewydolność krążeniowo – oddechową;

b)  art. 4 k.p.k., art. 5 § 2 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. polegającą na dowolnej ocenie zebranego w sprawie materiału dowodowego, wbrew zasadzie in dubio pro reo, a w szczególności na bezkrytycznym uwzględnieniu zeznań świadka I. K. złożonych w postępowaniu przygotowawczym pomimo, iż depozycje te nie znalazły pełnego potwierdzenia przed Sądem, a przez to uwzględnienie wyłącznie okoliczności obciążających oskarżonego Ł. R. z jednoczesnym pominięciem wersji przemawiających na jego korzyść, a więc wydanie rozstrzygnięcia wbrew wskazanym wyżej przepisom;

II. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na jego treść, a polegający na przyjęciu, że Ł. R. miał znaczny udział w pobiciu D. M. i bił go również pięściami i wiadrem, w sytuacji gdy brak jest bezpośrednich dowodów potwierdzających tę okoliczność, a w konsekwencji wymierzenie oskarżonemu za ten czyn niewspółmiernie wysokiej kary w stosunku do stopnia zawinienia oskarżonego w pobiciu pokrzywdzonego.

Powołując się na powyższe, obrońca oskarżonego wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku:

- w punkcie 1 – poprzez uniewinnienie oskarżonego Ł. R. od popełnienia czynu przypisanego mu w punkcie 1 wyroku;

- w punkcie 2 poprzez:

a)  wyeliminowanie z opisu czynu przypisanego oskarżonemu zwrotu „ którego bili pięściami i wiadrem po całym ciele”;

b)  wymierzenie oskarżonemu kary w dolnych granicach zagrożenia ustawowego;

ewentualnie o:

- uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego Ł. R. okazała się niezasadna w stopniu oczywistym.

Nie sposób bowiem zgodzić się z zarzutami skarżącego, jakoby zaskarżone orzeczenie naruszało, którykolwiek ze wskazanych przepisów postępowania karnego, a także by było obarczone błędem co do faktów.

Obrońca zasadniczym argumentem swych wywodów uczynił zarzut dowolnej oceny materiału dowodowego, a w szczególności bezkrytycznego uwzględnienia zeznań I. K. złożonych w postępowaniu przygotowawczym, a także zarzut zaniechania bezpośredniego przesłuchania tego świadka co do wszystkich okoliczności sprawy i zastosowania art. 391 § 1 k.p.k., co doprowadziło do oparcia rozstrzygnięcia na wyżej wymienionych zeznaniach. Wskazywał przy tym na istotne różnice pomiędzy zeznaniami złożonymi przez I. K. w toku postępowania przygotowawczego, które obciążały oskarżonego Ł. R. i zeznaniami złożonymi przez nią podczas rozprawy, których treść przemawiała na korzyść oskarżonego. Podkreślał przy tym, że Sąd uwzględnił jedynie niekorzystną wersję wydarzeń przedstawioną przez świadka, czym naruszył zasadę in dubio pro reo.

Tymczasem kontrola odwoławcza tej części wyroku uprawnia do wniosku, że Sąd orzekający swoje ustalenia oparł na tych – prawidłowo przeprowadzonych na rozprawie głównej i należycie ocenionych – dowodach, które uznał za miarodajne do ich poczynienia.

Wskazać należy, że aby stało się możliwym zaakceptowanie przekonania sędziowskiego o wiarygodności jednych i niewiarygodności innych dowodów niezbędne jest ujawnienie w toku rozprawy całokształtu okoliczności sprawy, w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia do prawdy (art. 2 § 2 k.p.k. i 410 k.p.k.), rozważenie wszystkich ujawnionych okoliczności przemawiających tak na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.) oraz przedstawienie w uzasadnieniu wyroku wyczerpującej i logicznej argumentacji uwzględniającej zasady prawidłowego rozumowania, wskazania wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 k.p.k.).

I. K. istotnie przedstawiła odmienne w pewnych szczegółach wersje wydarzeń w toku postępowania przygotowawczego i w toku rozprawy. Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom złożonym podczas pierwszego przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym w dniu 16 lipca 2013 roku i rzeczowo uzasadnił ten wybór wskazując, że nie dokonywała wtedy głębszej analizy konsekwencji przedstawionego przebiegu zdarzeń. Po przemyśleniu zrodziła się obawa odwetu ze strony oskarżonych, co zresztą stwierdziła wprost składając kolejne zeznania prosząc, aby zaniechano wzywania jej na rozprawę i ograniczono się do odczytania jej zeznań (k. 151 – 152). W toku rozprawy świadek zmuszona była składać zeznania w obecności oskarżonych, co z pewnością wpłynęło na treści jej wypowiedzi.

Należy też podkreślić, że zeznania I. K. nie były jedynym dowodem pozwalającym stwierdzić sprawstwo oskarżonego Ł. R.. Z jej zeznań wynika, że prosiła oskarżonych, aby zaprzestali bicia J. Ł.. Uciekła jednak z miejsca zdarzenia zanim oskarżeni zakończyli bicie tego mężczyzny, gdy sprawcy równie jej zagrozili pobiciem. Podstawę do przypisania sprawstwa Ł. R. stanowiły też zeznania jego siostry U. G. złożone w toku postępowania przygotowawczego (k. 47), czego skarżący nie chce zauważyć U. G. była obecna przez cały czas zdarzenia i usiłowała powstrzymać oskarżonych.

Złożone w postępowaniu przygotowawczym zeznania obu kobiet odnośnie występku z art. 158 § 3 k.k. pozwalają na ustalenie spójnej wersji wydarzeń, które miały miejsce nocą z 12 na 13 lipca 2013 roku.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego Sąd I instancji prawidłowo zastosował art. 391 § 1 k.p.k. w stosunku do zeznań I. K.. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że odczytanie zeznań na podstawie art. 391 § 1 k.p.k., w sytuacji, gdy nie można świadkowi doręczyć wezwania, dopuszczalne jest jedynie wówczas, gdy uprzednio podjęte zostały wszelkie próby doręczenia wezwania, które jednak nie odniosły pozytywnych rezultatów (wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 9 czerwca 2008 r. II AKa 204/07 Lex 491915). Sytuacja taka wystąpiła w przedmiotowym wypadku. I. K. jest osobą bezdomną. W toku rozprawy w dniu 22 listopada 2013 roku (k. 253), na którą się stawiła odczytano jej zeznania złożone w postępowaniu przygotowawczym w dniu 16 lipca 2013 roku (k. 18 – 19). W toku odpowiadania na pytania dotyczące rozbieżności w zeznaniach zasłabła i konieczne było wezwanie karetki (k. 254). Sąd wezwał pokrzywdzoną na kolejny termin rozprawy wysyłając jej wezwanie za pośrednictwem Policji z wywiadem środowiskowym na podany przez nią adres do korespondencji oraz na adresy noclegowni, w których przebywają kobiety bezdomne (k. 289). Czynności te nie doprowadziły jednak do doręczenia wezwania (k. 303 – 305, 309 – 310, 313). Wobec powyższego na rozprawie w dniu 13 stycznia 2014 roku (k. 315) postanowił odczytać zeznania pokrzywdzonej złożone w toku postępowania przygotowawczego w dniu 02 października 2013 roku (k. 151 – 152). Należy zatem uznać, że Sąd I instancji wykorzystał wszelkie możliwości doręczenia wezwania I. K..

Sąd Apelacyjny przychylając się do zarzutu apelacji uzupełnił przewód sądowy poprzez wysłuchanie biegłych lekarzy M. F. i I. S. opiniujących w sprawie na okoliczność możliwego wpływu stwierdzonych u J. Ł. obrażeń ciała starszej daty na rozwiniecie się wstrząsu urazowego, który spowodował ostrą niewydolność krążeniowo – oddechową skutkującą śmiercią pokrzywdzonego. Biegli wymienili obrażenia starszej daty i stwierdzili, że są one nieliczne i o lekkim stopniu ciężkości w stosunku do obrażeń świeżych. Orzekli jednoznacznie, że nie miały one wpływu na rozwinięcie się niewydolności krążeniowo – oddechowej. Przyczyną zgonu był wstrząs urazowy o przebiegu urazu wielonarządowego, który powstał na tle dość licznych świeżych obrażeń zewnętrznych i wewnętrznych (k. 483 – 484).

Sąd Apelacyjny nie miał podstaw, aby zakwestionować powyższą opinię, a co za tym idzie dokonanych z jej uwzględnieniem ustaleń.

Niezasadny okazał się również zarzut poczynienia błędnych ustaleń faktycznych odnośnie używania przez Ł. R. pięści i wiadra przy pobiciu D. M. oraz roli i udziału oskarżonego w pobiciu. Okoliczności dotyczące sposobu zadawania ciosów pokrzywdzonemu zostały ustalone w oparciu o zeznania I. K. złożone w postępowaniu przygotowawczym. Dokonana przez Sąd I instancji ocena wiarygodności tych zeznań została omówiona powyżej. Rozważania te znajdują zastosowanie również do czynu określonego w pkt II wyroku.

Fakt zaskarżenia wyroku w całości w zakresie czynu przypisanego oskarżonemu Ł. R. w pkt I obligował Sąd Apelacyjny również do jego kontroli w zakresie wymierzonej oskarżonemu kary (art. 447 § 1 k.p.k.), której wysokość nie zawiera – zdaniem Sądu Apelacyjnego – znamion rażącej niewspółmierności w kierunku nieuzasadnionej surowości. Wymierzając karę Sąd Okręgowy słusznie uwzględnił znaczną wagę naruszonego dobra prawnego, jakim jest życie człowieka, brutalny sposób działania sprawcy, brak jakiegokolwiek uzasadnienia dla agresywnego zachowania, a także dokonał prawidłowej oceny warunków i właściwości osobistych oskarżonego. Podkreślenia wymaga, że wzięta pod uwagę została również okoliczność łagodząca w postaci pozostawienia pokrzywdzonego w miejscu widocznym dla innych osób, co miało zapewnić udzielenie mu pomocy, a także fakt, że Ł. R. zachowywał się w sposób mniej agresywny niż T. K.. Zarzutu nadmiernej surowości nie sposób uwzględnić również wobec kary wymierzonej oskarżonemu za czyn określony w pkt II. Sąd Okręgowy słusznie uznał, że choć czyn ten nie miał tak poważnych skutków, jak w przestępstwo określone w pkt I, to jego społeczna szkodliwość jest wysoka. Oparta na zasadzie asperacji kara łączna uwzględnia wszelkie czynniki stanowiące o związku przedmiotowo – podmiotowym, jaki istniał pomiędzy oboma przestępstwami.

Biorąc powyższe pod uwagę orzeczono jak w dyspozytywnej części wyroku.

Wysokość wynagrodzenia obrońców oskarżonych ustalono na podstawie § 14 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu

W oparciu o art. 624 § 1 k.p.k. oskarżonych zwolniono od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

N.