Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 października 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	:	SSA Jarosław Marek Kamiński
Protokolant	:	Łukasz Patejuk

po rozpoznaniu w dniu 8 września 2021 r. w Białymstoku na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko M. D.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 29 stycznia 2020 r. sygn. akt V GC 155/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

a)  w punkcie I w ten sposób, że zasądza od pozwanego M. D. na rzecz (...)w N. w likwidacji kwotę 50.520,92 (pięćdziesiąt tysięcy pięćset dwadzieścia 92/100) złotych z ustawowymi odsetkami od 21 lipca 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. i odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, zastrzegając pozwanemu prawo do powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności do stanu czynnego spadku po E. D. (1) oraz oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b)  w punkcie III w ten sposób, że zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.640 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu;

c)  w punkcie IV w ten sposób, że nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Olsztynie od powoda kwotę 1.871 zł, a od pozwanego 3.185 zł tytułem zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.673 zł tytułem zwrotu części kosztów procesu instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód M. S. wniósł o zasądzenie od E. D. (1), którego spadkobiercą jest obecny pozwany M. D., kwoty 80.000 zł na rzecz (...) w N. w likwidacji wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu podał, że działając na rzecz (...)w N., na podstawie art. 295 § 1 w związku z artykułem 293 § 1 k.s.h., domaga się naprawienia szkody wyrządzonej spółce przez E. D. (1), w związku z pobraniem przez niego należącego do spółki towaru w postaci tarcicy modrzewiowej, którą następnie wykorzystał do budowy zespołu budynkowego, położonego na jego prywatnej działce w K. i brakiem zapłaty na rzecz spółki ceny za ten towar.

E. D. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zaprzeczył, aby budując zespół budynkowy korzystał nieodpłatnie z tarcicy iglastej stanowiącej własność spółki lub z pracy pracowników tej spółki, świadczonej w godzinach, w których pozostawali do jej dyspozycji jako pracownicy.

Sąd Okręgowy w Olsztynie wyrokiem z dnia 29 stycznia 2020r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 76.230,89 wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 21 lipca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. i ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty; w pozostałej części powództwo oddalił; zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu; nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa –Sądu Okręgowego w Olsztynie kwotę 5.055,98 zł tytułem zwrotu wydatków, tymczasowo sfinansowanych przez Skarb Państwa.

Z ustaleń tego Sądu wynika, że dnia 21 czerwca 2002 r. zarejestrowano w (...) spółka z o.o. Wspólnikami tej spółki byli E. D. (1) i M. S., którzy byli jednocześnie członkami zarządu spółki. Każdy ze wspólników posiadał po 300 udziałów w kapitale zakładowym o łącznej wartości 150 000zł. E. D. (1) pełnił funkcję prezesa zarządu w latach 2010-2013, a więc w okresie objętym żądaniem pozwu. Był też zatrudniony przez spółkę w oparciu o umowę o pracę. W tym okresie faktycznie zarządzał spółką w odróżnieniu od powoda, którego aktywność w tym zakresie nie była duża.

Poczynając od roku 2013 między stronami doszło do konfliktu, a jego podstawą stały się podejrzenia powoda wobec wspólnika o nadużywanie udzielonych mu uprawnień w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. W rezultacie powód dnia 13.11.2013 roku złożył w Prokuraturze Okręgowej w Olsztynie zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa na szkodę(...) Postanowieniem Prokuratora Rejonowego w Nidzicy z dnia 08.12.2014 r. zawieszono E. D. (1) w wykonywaniu czynności służbowych prezesa zarządu spółki w ramach środka zapobiegawczego.

W latach 2010-2013 E. D. (1) budował w miejscowości K. zespół budynkowy, w którego skład wchodził budynek mieszkalny, wiaty na samochody, budynek z tarasem oraz budynek gospodarczy. W trakcie tej budowy z (...)przywożona była tarcica modrzewiowa. Transporty tej tarcicy nie były ewidencjonowane i opłacane przez E. D. (1).

W ocenie Sądu, przedstawiony w sprawie materiał dowodowy w znacznej części potwierdził stanowisko powoda, w którym starał się on dowieść, że E. D. (1) wyrządził szkodę spółce poprzez działanie, polegająca na pozaewidencyjnym wywozie z terenu spółki tarcicy modrzewiowej bez zapłaty. Powód zawnioskowanymi przez siebie dowodami w postaci zeznań świadków wykazał, iż w latach 2010-2013 była wywożona tarcica modrzewiowa na teren budowy zespół budynkowego w K.. Te okoliczności w sposób jednoznaczny i zdecydowany potwierdzili świadkowie A. J., H. K., A. S., S. W., M. O., K. M., J. Z., W. C., P. S., R. Z. (1) i K. S.. Zeznania wymienionych świadków wzajemnie się uzupełniały, a ich wspólną cechą było potwierdzenie faktu wywożenia z terenu spółki przez E. D. (1) tarcicy modrzewiowej na budowę zespołu budynkowego. Zdaniem Sądu, zeznania te w całości zasługiwały na uwzględnienie, albowiem Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności, które poddawałyby w wątpliwość ich wiarygodność. Ponadto dają one obraz działalności pozwanego jako członka zarządu spółki.

Oprócz faktu wywozu drewna modrzewiowego z terenu zakładu spółki, część świadków wskazywała także na inne istotne okoliczności.

Tak więc świadek A. S., który był kierowcą, zeznał, że nie były wystawiane specyfikacje na transport tarcicy na plac budowy w K.. Świadek ten w związku z tym miał problem z rozpisaniem tych wyjazdów, musiał je ,,dopisywać’’ do innych wyjazdów, z uwagi na brak specyfikacji. W przypadku innych towarów niż tarcica taką specyfikację otrzymywał jako kierowca.

Z zeznań świadka M. O. wynika z kolei, że fakt wywozu tarcicy z terenu spółki ,,nie był widoczny w dokumentach’’. Były co prawda na pozwanego wystawiane faktury sprzedażowe, ale było to na małe ilości drewna i nie można powiedzieć, że towar objęty tymi fakturami przeznaczony był na budowę. Ponadto najprawdopodobniej faktury dotyczyły zakupu drewna sosnowego.

K. M., pełniący funkcje kierownika składów surowca, potwierdził fakt wywozu tarcicy oraz stwierdził, że nie widział dokumentacji drewna przewożonego na budowę. Także świadek R. Z. (2), kierownik składu tarcicy, nie widział dokumentacji wywożonego drewna.

W ocenie Sądu, trudno wyobrazić sobie aby te dwie ostatnie osoby pełniące funkcje kierownicze, a tym samym odpowiedzialne za wydawane towaru nie miały dostępu do dokumentacji wywożonego surowca z terenu spółki, gdyby dokumentacja taka faktycznie istniała. Zdaniem Sądu, nie ma żadnych powodów aby zeznaniom tych świadków nie dać wiary. Zatem fakt wywozu tarcicy modrzewiowej z terenu zakładu spółki na budowę E. D. (1) nie budził wątpliwości Sądu. Nie budził wątpliwości także fakt, że wywóz ten nie był ewidencjonowany, bowiem nie przedstawiono na tę okoliczność dokumentacji, a tego typu operacje musiały mieć odzwierciedlenie w postaci specyfikacji i faktur. Spółka prowadziła bowiem pełną księgowość.

Sąd Okręgowy uwzględnił także pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci dokumentów, dowodów zakupu przez pozwanego drewna i tarcicy, nie kwestionowanych przez strony postępowania.

Najbardziej jednak istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu Sąd nadał przeprowadzonemu w sprawie dowodowi z opinii biegłego sądowego z zakresu technologii drewna. Zgodnie z tezą dowodową biegły miał dokonać wyliczenia, w oparciu o oględziny i pomiary, ilości wbudowanej tarcicy modrzewiowej w zespole budynkowym oraz porównania tej ilości z ilością tarcicy zakupionej przez pozwanego w oparciu o przedstawione przez niego faktury.

Sporządzona przez biegłego opinia w sposób bardzo szczegółowy przedstawiła wyliczenia ilości użytego do budowy drewna w postaci tarcicy modrzewiowej, wyliczenie ilości zakupionej tarcicy przez E. D. (1), która mogła być zużyta do budowy zespołu budynkowego oraz jej wartości. W ocenie Sądu, opinia ta została wykonana ze szczególną starannością, wnikliwością oraz rzetelnością. Zarówno jej treść, jaki i wnioski końcowe są bardzo przejrzyste i poparte konkretnymi wyliczeniami. Z tych względów została ona w całości uwzględniona przez Sąd w procesie wyrokowania.

Sąd zwrócił przy tym uwagę, że pozwany w ramach swojej strategii procesowej twierdził, że całość surowca niezbędnego do budowy zakupił. Starał się wykazać że zakupu materiału drzewnego na budowę dokonywał częściowo tj. kilka lat wcześniej, w ramach przygotowania do budowy. Część surowca miał kupić bezpośrednio od Lasów Państwowych, a część od spółki. W ramach własnej inicjatywy dowodowej przedstawił szereg faktów na zakup surowca drzewnego niezbędnego do budowy domu. Dokumentacja ta zawarta została na stronie 43 - 82 akt sprawy.

Ponieważ przedmiotem sporu jest wyłącznie tarcica modrzewiowa, Sąd dokonał analizy przedstawionej dokumentacji pod kątem odpowiedzi na pytanie, czy z powyższych dokumentów wynika, iż pozwany dokonał zakupu tarcicy modrzewiowej w ilości wystarczającej na wybudowanie zespół budynkowego. Odpowiedź na to pytanie wymagała wiedzy specjalnej i z tych względów na wniosek powoda dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu technologii drewna. Przedmiotem jego oceny był zespół budynkowy, składających się z :

- budynku głównego mieszkalnego, do budowy którego użyto łącznie 56,056 m ³ tarcicy modrzewiowej,

- wiaty – garażu, do budowy którego użyto 21,546 m ³ tarczycy modrzewiowej,

- budynku z tarasem, do budowy którego użyto 10,023 m ³ tarcicy modrzewiowej,

- piwnicy ziemnej, do budowy której użytą 0,841 m ³ tarcicy modrzewiowej,

- ogrodzenia, do którego użyto 5,231 m ³ tarcicy modrzewiowej.

Łącznie według wyliczeń biegłego do budowy pozwany zużył 93,697 m ³ tarcicy modrzewiowej.

W drugiej części opinii biegły, w drodze analizy przedstawionych przez pozwanego dokumentacji głównie w postaci faktur zakupowych, wyliczył ilości tarcicy modrzewiowej zakupionej przez pozwanego. W świetle tej opinii, pozwany wykazał zakup 65,78 m ³ drewna modrzewiowego tzw. dłużycy, która podlega obróbce mechanicznej, to jest przetarciu oraz struganiu i dopiero po tej obróbce otrzymuje się tarcicę. Biegły wyliczył zatem, że z 65,78 m ³ surowca ( dłużycy modrzewiowej ) uzyskać można przy wskaźniku wydajności materiałowej o wysokości 0,615,co jest bardzo wysokim wskaźnikiem, 33,578 m3 tarcicy.

W oparciu o wnioski opinii, Sąd przyjął, że:

1.  do budowy zespołu budynkowego pozwany wykorzystał 93,697 m ³ tarcicy modrzewiowej,

2.  pozwany udowodnił zakup 33,578 m ³ tarcicy,

3.  pozwany nie udowodnił zakupu 60,119 m ³ tarcicy modrzewiowej, która to ilość faktycznie została wykorzystana do budowy .

Według biegłego średnia cena 1 metra tarcicy wynosi 1268 zł (k. 384 i następne ).

W toku postępowania pozwany starał się wykazać, że na części faktur wystawianych przez spółkę, a dotyczących zakupu tarcicy, nie wpisywano rodzaju drewna, posługując się jedynie ogólnym zapisem ,, tarcica iglasta’’, mimo że pod tym zapisem faktycznie kryje się tarcica modrzewiowa. Zdaniem Sądu, pomijając już fakt, że faktury te dotyczyły zakupu nieznacznej ilości surowca, to nie ma żadnych podstaw, aby przyjąć, że faktury te dotyczą tarcicy modrzewiowej. Należało zatem przyjąć że dokumenty te nie dotyczą zakupu tarcicy modrzewiowej. W tym kontekście dodał, że w przypadku jakichkolwiek zakupów (przez osoby z zarządu spółki) mienia, które należy do spółki, winni oni posługiwać się wyższym miernikiem staranności, poprzez dbanie o jak najwyższe standardy i przejrzystość dokumentacji, potwierdzającej te zakupy.

Reasumując, stwierdził, że pozwany nie potrafił wykazać, w jaki sposób wszedł w posiadanie 60,119 m ³ tarcicy modrzewiowej, a to w świetle zebranych dowodów potwierdza stanowisko powoda, że taka ilość została wywieziona przez niego poza ewidencją z zakładu spółki i na jej szkodę.

Uwzględniając cenę 1 m ³ w tarcicy wysokości 1268 zł daje to równowartość 76 230,80 gr. Ta kwota - w ocenie Sądu - odzwierciedla wysokość poniesionej przez spółkę szkody na skutek działalności prezesa zarządu tej spółki, polegającej na przywłaszczeniu jej mienia. Między zawinionym – umyślnym działaniem pozwanego a szkodą istnieje bezpośredni związek przyczynowy.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia podał art. 415 k.c. w zw. art. 295 § 1 k.s.h.

Zaznaczył przy tym, że spółka na skutek swojej bezczynności nie wytoczyła powództwa o naprawienie szkody, a u podstaw tej bierności niewątpliwie leżał fakt, że E. D. (1) był prezesem zarządu spółki oraz jedynie podejrzenia przy braku pewności powoda co do ewentualnego zakresu szkody. Istotnym z punktu widzenia art. 295 k.s.h. jest fakt niewytoczenia przez spółkę powództwa o naprawienie wyrządzonej szkody w terminie 1 roku od dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę. Ponieważ trudno jest w ustalonym stanie faktycznym dokonać precyzyjnego wskazania dnia ujawnienia czynu wyrządzającego szkodę, Sąd dla potrzeb niniejszego postępowania przyjął, że najbardziej wiarygodnym dniem zdaje się data złożenia zawiadomienia do prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa, to jest 13.11.2013 roku. W ciągu roku od tej daty spółka nie wytoczyła powództwa o naprawienie szkody, co czyni uzasadnioną legitymację powoda, jako wspólnika do wszczęcia i prowadzenia niniejszego procesu .

Wobec faktu, że powód uległ jedynie co do nieznacznej części swego żądania sąd obciążył pozwanego całością kosztów procesu (art. 98 k.p.c.)

Pozwany zaskarżył powyższy wyrok w części zasądzającej od niego na rzecz powoda kwotę 76.230,89 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 21 lipca 2015 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz w części, w której sąd pierwszej instancji zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 12.117 zł tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 5.055,98 zł tytułem zwrotu części kosztów sądowych, tj. objętej pkt I, III i IV. Wyrokowi zarzucił:

I. Naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, tj.:

1. przepisu art. 293 § 1 k.s.h. poprzez przyjęcie, że były Prezes Zarządu (...) w N. E. D. (1) działał sprzecznie z prawem łub postanowieniami umowy spółki przez co wyrządził spółce szkodę na kwotę 76.230,89 zł, podczas kiedy działania E. D. nie nosiły znamion sprzecznych ani z prawem, ani z postanowieniami umowy spółki, a powód nie udowodnił ani zakresu tej szkody, ani tym bardziej jej wartości,

2. przepisu art. 295 § 1 k.s.h. poprzez zasądzenie kwoty 76.230,89 zł wraz z odsetkami na rzecz powoda, wspólnika spółki (...) który działał w ramach instytucji actio pro socio, a nie na rzecz spółki, w której majątku rzekoma szkoda powstała, tj. wyrokowanie niezgodnie z istotą działania wspólnika na rzecz spółki, a nawet z żądaniem pozwu,

II. naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

1. przepisu art. 233 k.p.c. poprzez:

a) przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych w sprawie, dokonanej wybiórczo, a polegającej na częściowym tylko przyjęciu wniosków powołanego w sprawie biegłego zawartych w opinii z lipca 2016 r. tj. nieuwzględnieniu w całości wyliczonej przez biegłego ilości drewna zakupionego przez E. D. (1), pomimo że sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku stwierdził, że „opinia ta została w całości uwzględniona przez sąd w procesie wyrokowania",

b) dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, tj. ustaleń dokonanych przez powołanego w sprawie biegłego sądowego z zakresu technologii drewna poczynionych w opinii uzupełniającej z listopada 2016 r. i tym samym nieuwzględnienie przez sąd w zaskarżonym wyroku poprawek, jakich biegły dokonał w swych obliczeniach,

c) błędne dokonanie oceny materiału dowodowego w postaci dwóch opinii powołanego w sprawie biegłego z zakresu technologii drewna i stolarki budowlanej oraz faktur VAT nr (...) z dnia 29.06.2011 r. i nr (...) z dnia 13.01.2012 r. poprzez bezkrytyczne przyjęcie wniosków opinii biegłego oraz uznanie, że pozwany nie udowodnił, że dokonał zakupu deski podłogowej modrzewiowej, podczas gdy w poczet materiału dowodowego wchodzą faktury na łączną ilość 110 m2 deski podłogowej struganej, a biegły w opinii stwierdził, że nie ma desek podłogowych innych niż modrzew, z czego logicznym wnioskiem powinno być doliczenie do zakupionego z (...) przez E. D. (1) materiału, desek opisanych na FV nr (...) i nr (...),

d) dokonanie oceny materiału dowodowego wybiórczo, z pominięciem jego istotnej części, tj. zeznań świadków: K. K., P. G. oraz A. T., którzy zeznali, że listwy oraz stolarka okienna i drzwiowa były przez nich wykonane na zlecenia E. D. (1) z ich własnego materiału, za który ten ostatni zapłacił umówiona cenę, sąd zaś nie uwzględnił tego faktu, przy ustalaniu ilości zakupionego przez E. D. (1) materiału i tym samym wyprowadził błędny wniosek co do wysokości i wartości szkody,

e) błędne dokonanie oceny materiału dowodowego w postaci dwóch opinii powołanego w sprawie biegłego z zakresu technologii drewna i stolarki budowlanej, faktury VAT nr (...) oraz załączonego do pisma z dnia 28.12.2016 r. dokumentu zatytułowanego (...) pochodzącego z Pisma Polskiej Izby Gospodarczej przemysłu (...) a zawierającego wskazanie średniej ceny 1 m3 tarcicy iglastej w III kwartale 2016 r. poprzez bezkrytyczne przyjęcie podanej przez biegłego w opinii ceny surowca ustalonej na podstawie danych z dwóch zakładów drzewnych na południu Polski, przy jednoczesnym nieuwzględnieniu cen wskazanych w obiektywnym źródle oraz cen, jakie za ten materiał pobierała spółka (...) w N.,

f) błędne dokonanie oceny materiału dowodowego w postaci dwóch opinii powołanego w sprawie biegłego z zakresu technologii drewna i stolarki budowlanej oraz wyliczeń wydajności materiałowej dokonanych przez E. D. (1) w piśmie z dnia 28.12.2016 r. poprzez bezkrytyczne przyjęcie wskazanych przez biegłego, a najistotniejszych dla dalszych wyliczeń współczynników, które to biegły uzyskał od samego powoda, co zaznaczył w przyjętych przez Sąd pierwszej instancji opiniach,

g) uchybienie zasadom logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez pominięcie w części zeznań świadków: R. Z. (2), A. H., A. D. którzy stwierdzili, że w(...) w N. nie rozróżniano w stanach magazynowych i na fakturach poszczególnych gatunków drewna, podczas kiedy sąd powinien zeznaniom tych świadków przyznać wysoki walor prawdziwości, jako że są to jedyni świadkowie nie związani finansowo ani prawnie z powodem, a jako tacy zeznawali obiektywnie, pozostali zaś świadkowie są zatrudniani przez powoda i świadkom tym powód na rozprawie sugerował odpowiedzi, na co zwrócił uwagę pełnomocnik pozwanego na posiedzeniu w dniu 22.11.2019 r.,

h) wyprowadzenie ze zgromadzonego materiału dowodowego, to jest zeznań świadków, wniosków z niego niewynikających, że drewno, które opuszczało (...)w N. było drewnem należącym do ww. spółki i nieopłaconym przez E. D. (1), podczas kiedy świadkowie A. H. i K. M. zeznali, że E. D. (1) zlecał przetarcie swojego drewna w Zakładzie,

2. przepisu art. 227 k.p.c. w zw. z art. 278 k.p.c. oraz art. 286 k.p.c. poprzez pominięcie wniosku pozwanego o dopuszczenie dowodu z ustnej uzupełniającej opinii biegłego mgr inż. M. W. mającej na celu wyjaśnienie wątpliwości zawartych w piśmie pozwanego z dnia 28.12.2016 r. oraz uzupełnienie opinii w związku ze złożonymi przez świadków zeznaniami,

3. przepisu art. 319 k.p.c. poprzez uwzględnienie powództwa bez zastrzeżenia pozwanemu prawa do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności wynikające z nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza, podczas kiedy na sądzie ciążył ustawowy obowiązek wpisania takiego zastrzeżenia na rzecz pozwanego z urzędu,

4. art. 102 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie pomimo istnienia obiektywnych przesłanek do nieobciążania pozwanego kosztami procesu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty, wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części i oddalenie powództwa w całości,

2. zmianę postanowienia sądu pierwszej instancji, którym sąd ten pominął wniosek pozwanego o dopuszczenie uzupełniającej ustnej opinii biegłego sądowego z zakresu technologii drewna poprzez dopuszczenie dowodu z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu technologii drewna celem wykazania faktu ceny tarcicy modrzewiowej w 2016 r. w oparciu o dane pochodzące z więcej niż dwóch zakładów znajdujących się na terenie województwa (...) w okolicach powiatu (...), zużycia zakupionych od (...)w N. desek podłogowych do budowy kompleksu budynkowego w K., zużycia do obróbki drzwi, okien i podłóg materiałów będących własnością usługodawców, prawidłowego ustalenia wydajności materiałowej i tym samym prawidłowego ustalenie ilości zużytego do budowy zespołu budynków w K. materiału oraz jego rzeczywistej ceny,

3. dopuszczenie dowodu z dokumentu - postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wydanego przez Sąd Rejonowy w Szczytnie w dniu 25.07.2018, sygn. akt I NS 95/17 celem wykazania faktu, że pozwany nabył spadek po zmarłym ojcu z dobrodziejstwem inwentarza,

4. zażądanie od spółki (...)w N. faktur VAT za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 30 listopada 2016 r. i dopuszczenie dowodu z ww. faktur celem wykazania faktu ceny, za jaką (...) w N. sprzedawał w 2016 r. tarcicę modrzewiową,

ewentualnie, w razie uznania przez sąd, że materiał dowodowy nie pozwala na zmianę zaskarżonego orzeczenia wnoszę o.

5. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji,

6. zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu za obie instancje,

7. z ostrożności, w razie uznania apelacji pozwanego za bezzasadną, bądź oddalenia jej w części, wnoszę o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania apelacyjnego a także zmianę postanowienia sadu pierwszej instancji dotyczącego kosztów procesu poprzez nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania przed Sądem Okręgowym w Olsztynie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie w części.

Na wstępie wypada zauważyć, że choć z mocy art. 295 k.s.h. to wspólnikowi spółki (M. S.) przysługiwała legitymacja do wystąpienia z pozwem o naprawienie szkody, niemniej dochodzone pozwem roszczenie mogło dotyczyć żądania zapłaty odszkodowania wyłącznie na rzecz spółki (tak sformułowano je w pozwie). W przypadku powództwa z art.295 k.s.h. wspólnik działa bowiem we własnym imieniu, ale na rzecz spółki, co powinno znaleźć odzwierciedlenie również w sentencji wyroku. Stąd też Sąd Apelacyjny, zmieniając wyrok, część dochodzonego pozwem przez M. S. odszkodowania zasądził na rzecz (...)w N. w likwidacji.

Przyznać należało także rację skarżącemu M. D., że złożenie przez niego oświadczenia o przyjęciu spadku po zmarłym ojcu E. D. (1) z dobrodziejstwem inwentarza kształtuje sytuację materialnoprawną spadkobiercy i decyduje o zakresie jego odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez spadkodawcę. Zgodnie z art. 1031 § 2 zd. 1 k.c. złożenie przez spadkobiercę oświadczenia o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza sprawia, że ponosi on odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Natomiast przepis art. 319 k.p.c. przewiduje możliwość zastrzeżenia pozwanemu w wyroku prawa powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie odpowiedzialności. Kierując się tą zasadą, Sąd Apelacyjny, zasądzając od pozwanego M. D. na rzecz spółki (...) w likwidacji część dochodzonego odszkodowania, ograniczył odpowiedzialność dłużnika (pozwanego) do stanu czynnego spadku po E. D. (1).

W rozpoznawanej sprawie należy podkreślić, że istotne znaczenie ma w niej okoliczność, że E. D. (1) pełnił w spółce (...) funkcję prezesa zarządu, umocowanego do jej jednoosobowej reprezentacji, a jednocześnie był kontrahentem tej spółki, jako nabywca wytwarzanych przez nią produktów drzewnych. Taka sytuacja sama przez się stwarza swego rodzaju konflikt interesów, któremu zapobiegać ma regulacja art. 210 § 1 k.s.h., zgodnie z którym w umowie między spółką a członkiem zarządu spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W niniejszej sprawie powyższe unormowanie nie było jednak przestrzegane. W rezultacie E. D. (1) w umowach sprzedaży tarcicy występował jednocześnie w charakterze sprzedawcy i kupującego, a zatem zawierał te umowy niejako „sam ze sobą”. Wydaje się oczywiste, że taka sytuacja mogła godzić nie tylko w interesy spółki, ale także pośrednio w interesy drugiego wspólnika i wierzycieli.

Z tego też względu dokumentacja spółki, mająca odzwierciedlać te transakcje, nie mogła stanowić w pełni wiarygodnego materiału dowodowego, na podstawie którego Sąd miał rozstrzygnąć sprawę poddaną jego osądowi, ponieważ można jej postawić zasadny zarzut, że została sporządzona pod nadzorem zainteresowanego i zgodnie z jego poleceniami, a inaczej mówiąc może nie odpowiadać rzeczywistemu stanowi rzeczy.

Słusznie zatem Sąd Okręgowy oparł swoje ustalenia na wynikach pracy biegłego sądowego, który do rozliczenia tych transakcji oszacował ogólną ilość wykorzystanej przez E. D. (1) tarcicy modrzewiowej, którą następnie pomniejszył o ilość tarcicy przez niego zakupionej. Wynikającą z tego różnicę pomnożył przez rynkową cenę tarcicy. W ten sposób określił wartość szkody, jaką poniosła spółka w związku z przywłaszczeniem przez prezesa zarządu na swoje potrzeby tarcicy modrzewiowej, stanowiącej jej własność.

Sąd Apelacyjny przyznaje, że w realiach rozpoznawanej sprawy jest to właściwa metoda ustalenia wysokości odszkodowania, które ma naprawić szkodę wyrządzoną spółce.

Zgodzić się jednak należy ze skarżącym, że Sąd Okręgowy nie dostrzegł, iż w opinii uzupełniającej z listopada 2016 r., ustosunkowując się do zastrzeżeń pozwanego, biegły skorygował swoje wyliczenia w ten sposób, że przyjął zużycie mniejszej ilości tarcicy, to jest 91,323 m ³ zamiast 93,697 m ³ (k.392) oraz udokumentowanie zakupu przez pozwanego większej ilości tej tarcicy, to jest 51,480 m ³ zamiast 33,578 m ³ (k. 389). Powód tych wyliczeń nie zakwestionował. W konsekwencji wypada przyjąć, że faktyczna ilość pobranej tarcicy, z której pozwany nie rozliczył się ze spółką, wyniosła 39,843 m ³, która miała wartość 50 520,92 zł.

W pozostałym zakresie Sąd Apelacyjny przyjmuje za własne ustalenia Sądu Okręgowego, odnoszące się do określenia wysokości szkody, jaką poniosła spółka (...) (art. 387 §2 ¹ k.p.c.). Wbrew stwierdzeniom pozwanego, ustaleń tych nie podważają zeznania świadków wskazanych w zarzutach apelacji, gdyż są one na tyle ogólne i mało precyzyjne, że na ich podstawie nie można poczynić istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy jednoznacznych ustaleń faktycznych, a mianowicie rodzaju i ilości drewna pobranego ze spółki przez E. D. (3) na potrzeby związane z własną inwestycją oraz właściwego rozliczenia tych transakcji.

Sąd Okręgowy przyjął też właściwą podstawę prawną rozstrzygającą, a mianowicie art. 293 § 1 k.s.h. w związku z art. 415 k.c. Należy przy tym podkreślić, że na gruncie art. 293 k.s.h. działanie sprzeczne z prawem oznacza nie tylko uchybienie przepisom Kodeksu spółek handlowych, ale także wszelkich innych aktów normatywnych. Działaniem sprzecznym z prawem jest zatem również wyrządzenie szkody osobom trzecim, a taką osobą jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w stosunku do członków jej organów i wspólników.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji na mocy art. 485 i art. 486 § 1 k.p.c.

O kosztach procesu obu instancji orzeczono stosownie do reguły art. 100 k.p.c., rozdzielając je stosunkowo między stronami, mając przy tym na uwadze, że powód wygrał sprawę w 63 %, zaś pozwany w 37 %.

(...)