Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący

:

SSA Bogusław Suter

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2021 r. w Białymstoku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko P. D. (1)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Ostrołęce

z dnia 23 września 2020 r. sygn. akt I C 780/19

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 8.100 zł tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej.

(...)

UZASADNIENIE

Powód, (...) S.A. w W., wniósł o zasądzenie od pozwanego, P. D. (2), 334.300 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Podniósł, że pozwany spowodował, będąc w stanie nietrzeźwości, wypadek komunikacyjny, w wyniku którego śmierć poniósł Z. S.. Powód, jako ubezpieczyciel, wypłacił odszkodowania żonie, córkom, synowi oraz wnukom powyższej osoby. W związku z tym dochodzi od pozwanego, z tytułu regresu, zwrotu tych świadczeń.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

Wyrokiem z 23 września 2020 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo (pkt 1) i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

Powód dokonał wypłat świadczeń pieniężnych na rzecz (...) S.A. w dniach: 7 kwietnia 2017 r. (8.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) P. A.”; 8.000 zł, tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) P. B.”; 8.000 zł, tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) W. B.”; 8.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) O. K.”; 8.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) O. E.”; 8.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) S. T.”; 25.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) S. G.”), 27 kwietnia 2017 r. (33.500 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) S. G.”), 10 maja 2017 r. (10.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) A. T.”), 17 maja 2017 r. (10.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) A. T.”). Wykonał również przelewy na rzecz Kancelarii (...) - S. i partnerzy w dniach: 6 grudnia 2017 r. (29.850 zł tytułem: „ (...) ugoda IC423/17 (...) O. E.”), 22 grudnia 2017 r. (8.150 zł tytułem: „ (...) O. G. realizacja ugody sadowej I C 720/”), 25 stycznia 2018 r. (5.631,38 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku IC504/17 (...) S. K. (1)”), 9 lutego 2018 r. (10.842,43 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku IC417/17 (...) S. M.”; 10.842,43 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku IC417/17 (...) S. P.”), 15 lutego 2018 r. (5.739,32 zł tytułem: „ (...) S. K. (2)”), 22 marca 2018 r. (2.709.52 zł, tytułem: „ (...) realizacja wyroku IC521/17, (...) S. D.”; 2.659,66 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku sygn. akt I C 505/17, (...) S. A.”), 25 marca 2018 r. (5.573,15 zł tytułem: „ (...) P. S.”), 26 marca 2018 r. (2.711,44 zł tytułem: „ (...)”; 5.575,77 zł tytułem: „ (...) IC 506/17 (...) D. I.”), 27 marca 2018 r. (18.441,04 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku sygn. IC388/17 (...) S. B. (1)”; 13.014,90 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku sygn. IC387/17 A. P. (...)”), 28 marca 2018 r. (13.019,51 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku sygn. IC386/17 (...) W. B.”), 29 maja 2018 r. (6.642,75 zł tytułem: „ (...) S. B. (2)”), 12 czerwca 2018 r. (4.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) O. R.”; 4.000 zł tytułem: „ (...) Odszkodowanie za szkodę (...) S. K. (3)”), 7 lipca 2018 r. (5.685,34 zł tytułem: „ (...) C 79/18 (...) W. S.”), 30 lipca 2018 r. (5.416,16 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku IC501/17 P. P. (...)”), 11 września 2018 r. (12.032,86 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku sygn. (...) S. B. (1)”; 19.860,79 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku ICa 227/18 (...) A. P. (...)”), 17 września 2018 r. (1.000 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku I Ca 227/18 (...) dopłata kosztów procesu A. P. (...)”), 2 października 2018 r. (3.327,67 zł tytułem: „ (...) realizacja wyroku sygn. akt I Ca 232/18; apelacja od wyroku I C 505/17. Odszkodowanie za szkodę (...)”), 8 listopada 2018 r. (400 zł tytułem: „ (...) P. P. (3)”).

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd Okręgowy zważył, że żądanie i podstawy powództwa były niedookreślone. Rolą pozwanego nie było ustalanie stanu faktycznego na podstawie nieskonkretyzowanych dowodów z załącznika w postaci akt szkodowych, które liczyły kilkaset stron. Z tych względów zarządzeniem z 22 października 2019 r. powód został wezwany, żeby wskazał jakie osoby i w jakim stosunku pokrewieństwa do Z. S. otrzymały kwoty pieniężne i z jakiego tytułu. Nie uzupełnił tych braków w sposób dostateczny. W konsekwencji zarządzeniem z 25 listopada 2019 r. ponownie wezwano go do przedstawienia m.in. dowodów w taki sposób, żeby możliwe było powiązanie ich z konkretnymi okolicznościami faktycznymi. Powodowi wyznaczono termin tygodniowy i rygor pominięcia zgłoszonych dotychczas wniosków dowodowych. Nie spełnił nałożonego na niego obowiązku w tym czasie. Z tych przyczyn, postanowieniem z 2 stycznia 2020 r., Sąd Okręgowy pominął wszystkie twierdzenia faktyczne i wnioski dowodowe przedstawione w pozwie. Powód złożył następnie pismo procesowe, do którego załączył potwierdzenia wykonanych operacji bankowych. Z uwagi na wydane wcześniej postanowienie o pominięciu, był to jedyny materiał dowodowy, który wprowadzono do procesu. Nie był on wystarczający. Co prawda w sprawie nie negowano źródła roszczenia regresowego, to jednak nie było wiadomo czy wykazane przez powoda przelewy nastąpiły w związku z wypadkiem komunikacyjnym, za spowodowanie którego pozwany został prawomocnie skazany. Nie udowodniono istnienia pokrewieństwa beneficjentów wypłat z osobą, która zmarła w wyniku powyższego zdarzenia drogowego. Nie potwierdzono istnienia decyzji, ugód i wyroków, które miałyby stanowić podstawę wypłat świadczeń. Nie udowodniono nawet, że kwoty te przekazano osobom wymienionym w tytułach przelewów. Bezpośrednio bowiem przelano je na rzecz dwóch Kancelarii. Zarówno przed jak i po wydaniu postanowienia o pominięciu dowodów w materiale procesowym nie było też prawomocnych wyroków sądów, na które powołano się w przelewach. Skutecznie zakwestionowano zatem, że powód dokonał wypłat świadczeń w związku z wypadkiem, jaki spowodował pozwany. Roszczenie nie zostało więc wykazane co do zasady i co do wysokości.

Z tych przyczyn Sąd Okręgowy oddalił powództwo i zasądził koszty procesu w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód. Zaskarżył go w całości i zarzucił naruszenie:

1.  art. 6 k.c., poprzez niezgodną ze stanem faktycznym i niepełną oceną materiału dowodowego;

2.  art. 227 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c., poprzez dokonanie wybiórczej oceny materiału dowodowego oraz jego dowolnej, a nie swobodnej oceny, sprzecznej z zasadami logiki, doświadczenia życiowego oraz całością zgromadzonego materiału dowodowego, i wadliwe uznanie, iż nie wykazała pokrewieństwa poszkodowanych osób ze zmarłym oraz nie udowodnił, że wypłacone kwoty zostały przekazane na rzecz osób poszkodowanych, gdyż adresatami wszystkich przelewów były kancelarie odszkodowawcze i prawne;

3.  art. 232 zd. pierwsze k.p.c., poprzez błędne uznanie, że nie zaprezentował materiału dowodowego na potwierdzenie swych twierdzeń, co doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego, błędnej subsumpcji oraz naruszenie zasady da mihi factum, dabo tibi ius.

Z uwagi na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania za I i II instancję. Ewentualnie zażądał zmiany zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Apelacja nie była zasadna.

Na wstępie należy wskazać, że strony nie zgłosiły w drugiej instancji wniosków o przeprowadzenie dowodów. Nie było też podstaw do podjęcia przez Sąd Apelacyjny inicjatywy dowodowej z urzędu w oparciu o art. 232 zd. 2 k.p.c. W takiej sytuacji rozprawa nie była konieczna. Także pozwany, pouczony o treści art. 374 k.p.c. (k. 520, 521) i powód nie zażądali jej przeprowadzenia. Z tych przyczyn apelacja została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym.

Na aprobatę zasługiwały również ustalenia faktyczne, które poczynił Sąd Okręgowy, co nie wymagało dalszego uzasadnienia (art. 387 § 21 pkt 1 k.p.c.). Także powód ich nie kwestionował .

Przechodząc do oceny zarzutów procesowych, jakie zgłosił, należy wskazać, że Sąd Okręgowy pominął wszystkie twierdzenia i wnioski dowodowe, jakie inicjator postępowania przedstawił w pozwie (postanowienie k. 426). Powód nie złożył, w trybie art. 380 k.p.c., żądania o rozpoznanie postanowienia z 2 stycznia 2020 r., w którym zawarto powyższe rozstrzygnięcie. Istnienia takiego wniosku nie dało się też wyprowadzić z interpretacji treści apelacji, w której w istocie pominął fakt wydania omawianego orzeczenia. Skoro tak, to brak było również podstaw, aby w drodze wykładni wywodzić, że zgłosił zarzut naruszenia normy, w oparciu o którą je wydano, to jest art. 235 ² § 1 pkt 6 i § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny nie był władny badać prawidłowości zastosowania powyższego przepisu z urzędu, bowiem choć powinien poczynić własną ocenę w odniesieniu do materialnej zasadności zaskarżonego wyroku, to jednak uchybienia procesowe – poza nieważnością postępowania - może brać pod uwagę tylko w granicach apelacji (art. 378 § 1 k.p.c.; patrz np.: postanowienie SN z 9 marca 2021 r. V CSK 453/20).

Jedynie na marginesie należy dodać, że nawet gdyby zarzut naruszenia art. 235 ² § 1 pkt 6 i § 2 k.p.c. został skutecznie zgłoszony, to nie byłby zasadny. Choć pozwany załączył do pozwu szereg dokumentów, to jednak - poza wyrokiem Sądu Rejonowego, listą wypłat odszkodowania oraz wezwaniami do zapłaty - nie sprecyzował, pomimo wymogu z art. 235 ¹ k.p.c., jakie okoliczności miał wykazać każdy z tych dowodów (pozew k. 4 – 5). Powinności tej nie spełnił poprzez ogólnikowe powołanie się na „akta szkody” (k. 4 v). Do niego bowiem, nie do Sądu należało określenie co poszczególne złożone przez niego materiały miały udowodnić (art. 235 ¹ k.p.c.). Zasadnie zatem został wezwany do uzupełnienia tego braku. Zażądano od niego m.in., żeby wyszczególnił fakty, które miały być wykazane poszczególnymi, załączonymi do pozwu dowodami, w terminie tygodniowym pod rygorem pominięcia wniosków dowodowych (wezwanie k. 423). Wezwanie to doręczono jego pełnomocnikowi w dniu 9 grudnia 2019 r.(potwierdzenie odbioru). Skoro nie uzupełnił braku w wyznaczonym mu terminie, Sąd Okręgowy zasadnie zastosował sankcję unormowaną w art. 235 ² § 1 pkt 6 k.p.c.

W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku prawidłowo zatem wskazano, że w postępowaniu pozostał tylko ten materiał dowodowy, który powód zgłosił w piśmie z 31 marca 2020 r., to jest już po wydaniu powyższego rozstrzygnięcia. Składały się na niego wydruki: potwierdzeń przelewów na rzecz kancelarii odszkodowawczych oraz list wypłat odszkodowań. Powód powtórnie powołał się nadto na „akta szkody”, które wcześniej pominięto, niemniej nie zgłosił wniosku o ponowne przeprowadzenie dowodu z zawartych w nich dokumentów (w tym nie wyjaśnił, jakie fakty miał wykazać każdy z nich).

Wbrew temu co podniesiono w zarzutach apelacji, materiał skutecznie włączony do postępowania nie był wystarczający, aby wykazać, że inicjator postępowania wypłacił uprawnionym świadczenia z tytułu szkody wywołanej śmiercią, którą pozwany spowodował w wypadku komunikacyjnym. Złożone dokumenty świadczyły jedynie o tym, że dokonał wpłat na rachunki bankowe dwóch kancelarii odszkodowawczych, zaś w tytułach zamieścił imiona i nazwiska osób trzecich. Nie wynikało z tego, czy przelewów dokonał ze skutkiem względem podmiotów, dla których były przeznaczone. Brak było bowiem choćby pełnomocnictw, które mocowałyby kancelarie do, skutecznego względem osób trzecich, obierania środków. Nie można też było ustalić, czy wpłaty, jakie skierowano do podmiotów wymienionych w treści przelewów, były związane ze zdarzeniem szkodowym z 20 kwietnia 2004 r., którego sprawcą był pozwany. Także ten ostatni konsekwentnie zaprzeczał powyższym okolicznościom (pisma procesowe pozwanego, k. 40, 411 – 412, 476 – 476, 530). Jeżeli więc powód nie wykazał, że spełnił świadczenia z tytułu roszczeń, których zwrotu domagał się od przeciwnika procesowego, to nie udowodnił podstaw swego żądania wywodzonego z art. 43 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152, ze zm.).

Z tych względów powództwo zasadnie zostało oddalone.

Mając to na względzie orzeczono jak w pkt I sentencji w oparciu o art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego rozstrzygnięto zgodne z zasadą odpowiedzialności za wynik sporu. Jeżeli więc apelacja powoda nie była zasadna, to powinien zwrócić całość wydatków, jakie pozwany poniósł do celowej obrony (8.100 zł - § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.).

Z tych względów rozstrzygnięto jak w pkt II sentencji w oparciu o art. 108 § 1 k.p.c.

(...)