Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 listopada 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący	:	SSA Krzysztof Chojnowski
Sędziowie	:	SO del. Małgorzata Szostak – Szydłowska SA Bogusław Dobrowolski (spr.)
Protokolant	:	Iwona Zakrzewska

po rozpoznaniu w dniu 3 listopada 2017 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa T. P.

przeciwko M. B.

o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 22 marca 2017 r. sygn. akt I C 1210/16

I.  oddala apelację;

II.  odstępuje od obciążania powódki kosztami procesu w instancji odwoławczej.

K. M. S. B. D.

Sygn. akt I ACa 427/17

UZASADNIENIE

Postanowieniem zawartym w pkt. II wyroku z dnia 3 listopada 2017r. Sąd Apelacyjny w Białymstoku odstąpił od obciążania powódki kosztami procesu w instancji odwoławczej.

W ocenie Sądu II instancji w niniejszej sprawie istnieją podstawy do zastosowania art. 102 k.p.c. w odniesieniu do kosztów postępowania apelacyjnego.

Zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Ustawodawca w treści art. 102 k.p.c. nie określił kryteriów, którymi Sąd winien się kierować dokonując oceny czy zachodzi "wypadek szczególnie uzasadniony". W orzecznictwie sądowym i doktrynie ugruntowane jest jednak stanowisko, że do kręgu "wypadków szczególnie uzasadnionych" należą zarówno okoliczności związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz. Jako przykłady okoliczności związanych z samym przebiegiem procesu wskazuje się sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu, jego znaczenia dla strony, subiektywne przekonanie strony o zasadności roszczeń, przedawnienie roszczenia, prekluzję. Natomiast przyczyny leżące na zewnątrz są determinowane przez sytuację majątkową i życiową strony, z tym zastrzeżeniem, że niewystarczające jest powoływanie się jedynie na trudną sytuację finansową, nawet jeśli była podstawą zwolnienia od kosztów sądowych. Podkreśla się przy tym, że zastosowanie art. 102 k.p.c. powinno być oceniane przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy. Ocena stanów faktycznych pod kątem dopuszczalności zastosowania zasady słuszności odnośnie do obowiązku zwrotu kosztów procesu pozostawiona została sądowi, który powinien kierować się w tym zakresie własnym poczuciem sprawiedliwości z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 27 kwietnia 2012 r., sygn. akt V CZ 2/12, LEX nr 1214621; z dnia 1 grudnia 2011 r., sygn. akt I CZ 26/11). Trzeba zaznaczyć, że ocena sądu, czy zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, o którym mowa w art. 102 k.p.c., ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem sądu oraz oceną okoliczności rozpoznawanej sprawy. Zdaniem Sądu Apelacyjnego w niniejszej sprawie zachodzi taki szczególnie uzasadniony przypadek.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że powódka znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Utrzymuje się z emerytury w wysokości około 1.500 zł miesięcznie, którą przeznacza na spłatę rat kredytu zaciągniętego na remont mieszkania (700 zł), koszty wyżywienia, leczenia oraz inne niezbędne wydatki. Nie posiada żadnych nieruchomości ani oszczędności. Ponadto jest osobą w podeszłym wieku - 68 lat, która ma poważne problemy zdrowotne i cierpi na nadciśnienie tętnicze, miażdżycę oraz chorobę zwyrodnieniowa stawów ( zaświadczenie lekarskie k. 6). Nie bez znaczenia jest również charakter i okoliczności niniejszej sprawy, która toczy się między osobami bliskim (matka i córka), które wynikają z braku wzajemnego zrozumienia. Podkreślić również należy, że pozwana uzyskała w drodze darowizny od powódki nieruchomość, dlatego też obciążenie darczyńcy, która de facto proces przegrała, zwrotem kosztów procesu mogłoby uniemożliwić lub też znacznie utrudnić złagodzenie istniejącego miedzy stronami konfliktu oraz poprawę istniejących między nimi relacji. Powódka miała w niniejszej sprawie poczucie krzywdy, co zostało ustalone na podstawie zgromadzonego w aktach sprawy materiału dowodowego. Ponadto poniosła znaczne koszty procesu za pierwszą instancję. Zdaniem Sądu Apelacyjnego trudna sytuacja materialna powódki w powiązaniu z subiektywnym poczuciem krzywdy, które nie dawało jednak podstaw do uwzględnienia jej apelacji, uzasadniały nieobciążanie jej kosztami postępowania apelacyjnego na mocy art. 102 k.p.c. z uwagi na względy słuszności.

Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie drugim wyroku.

(...)