Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 października 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Barbara Orechwa-Zawadzka (spr.)

Sędziowie: SO del. Marzanna Rogowska

SA Marek Szymanowski

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 października 2014 r. w B.

sprawy z odwołania J. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o ustalenie zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, ustalenie podstawy wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i ustalenie wysokości zaległych składek na obowiązkowe ubezpieczenie społeczne i ustalenie wysokości zaległych składek na Fundusz Pracy

na skutek apelacji J. L.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 grudnia 2013 r. sygn. akt IV U 3495/13

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 633/14

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 28 sierpnia 2013 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 205, poz. 1585 ze zm.), ustalił J. L. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej za miesiące: maj, czerwiec, wrzesień, październik i listopad 2012 roku oraz luty 2013 roku.

Kolejną decyzją z dnia 28 sierpnia 2013 roku, wydaną na podstawie przepisów w/w ustawy oraz ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008 roku, Nr 69, poz. 415 ze zm.), w/w organ rentowy stwierdził kwotę należnych od J. L. składek na Fundusz Pracy za w/w miesiące.

Na podstawie decyzji z dnia 14 sierpnia 2013 roku, wydanej na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, w/w organ rentowy ustalił wnioskodawcy wysokość zadłużenia wraz z odsetkami z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od stycznia 2009 roku do marca 2012 roku, z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2009 roku do listopada 2011 roku oraz z tytułu składek na Fundusz Pracy za okres od stycznia 2009 roku do marca 2012 roku.

J. L. w odwołaniach od powyższych decyzji kwestionował podleganie ubezpieczeniom społecznym w ZUS. Podniósł, że od 1983 roku jest rolnikiem, zatem - w jego ocenie - podlega on ubezpieczeniu społecznemu rolników, pomimo tego, że zarejestrował działalność gospodarczą. Wskazał również, że nie zgadza się z decyzjami Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego oraz wyrokami Sądu Okręgowego w Olsztynie i Sądu Apelacyjnego w Białymstoku na podstawie których uznano, iż nie podlega on ubezpieczeniu społecznemu rolników.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższych odwołań, wyrokiem z dnia 13 grudnia 2013 roku odwołania oddalił. Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że J. L. prowadzi działalność gospodarczą wpisaną do ewidencji działalności gospodarczej Urzędu Gminy w G.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych na podstawie prawomocnej decyzji z dnia 2 stycznia 2012 roku stwierdził, że wnioskodawca podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od dnia 1 lipca 2008 roku do dnia 21 lipca 2008 roku, od dnia 1 stycznia 2009 roku do dnia 26 stycznia 2011 roku, od dnia 15 maja 2011 roku do dnia 28 czerwca 2011 roku oraz od dnia 1 września 2011 roku do dnia 15 grudnia 2011 roku. Wnioskodawca zaś w okresach od dnia 16 grudnia 2011 roku do dnia 31 stycznia 2012 roku, od dnia 1 kwietnia 2012 roku do dnia 30 kwietnia 2012 roku, od dnia 30 czerwca 2012 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku, do dnia 30 listopada 2012 roku do dnia 31 stycznia 2012 roku oraz od dnia 15 lutego 2013 roku podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników. Na podstawie kolejnych decyzji ZUS ustalał podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz kwoty należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń za okresy, w których wnioskodawca podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. I tak, na podstawie dwóch decyzji z dnia 24 maja 2012 roku ustalono wobec J. L. podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne za miesiące: lipiec 2008 roku, od stycznia do lutego 2009 roku, od marca do grudnia 2009 roku, od stycznia do grudnia 2010 roku, styczeń, maj, czerwiec oraz od września do grudnia 2011 roku oraz kwotę należnych składek na Fundusz Pracy za miesiące od stycznia 2009 roku do stycznia 2011 roku, maj i czerwiec 2011 roku oraz od września do grudnia 2011 roku. Na podstawie dwóch decyzji ZUS z dnia 1 czerwca 2012 roku ustalono wobec wnioskodawcy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz ubezpieczenie zdrowotne oraz kwotę zaległych składek na Fundusz Pracy za miesiąc marzec 2012 roku. Wnioskodawca odwołał się od decyzji z dnia 1 czerwca 2012 roku dotyczącej ustalenia kwoty należnych składek na Fundusz Pracy za miesiąc marzec 2012 roku oraz od decyzji z dnia 24 maja 2012 roku dotyczącej ustalenia podstawy wymiaru składek. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 7 września 2012 roku w sprawie o sygn. akt IV U 1720/12 oddalono odwołania wnioskodawcy od powyższych decyzji, zaś wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 14 maja 2013 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 1150/12 oddalono jego apelację od wyroku Sądu I instancji. Sąd Okręgowy wskazał, że wszystkie zaskarżone aktualnie decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zostały wydane w oparciu o wcześniej wydane, prawomocne decyzje. I tak, zaskarżoną decyzją z dnia 14 sierpnia 2013 roku organ rentowy ustalił wobec wnioskodawcy istniejącą na dzień wydania decyzji zaległość z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz na Fundusz Pracy. Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia oraz wysokość składek na Fundusz Pracy zostały natomiast ustalone w/w decyzjami z dnia 24 maja 2012 roku oraz z dnia 1 czerwca 2012 roku. Wszystkie te decyzje są prawomocne. Ponieważ wnioskodawca nie opłacił w całości tak ustalonych składek, w ocenie Sądu I instancji, decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 sierpnia 2013 roku, stwierdzającą wysokość zadłużenia składkowego, należało uznać za prawidłową. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że organ rentowy przedstawił szczegółowe wyliczenie należnych składek wraz z odsetkami, jak również zestawienie dokonywanych przez wnioskodawcę wpłat. J. L. nie przedstawił natomiast żadnych argumentów zmierzających do wykazania, iż dokonywane przez niego wpłaty były wyższe, niż wskazane przez ZUS, bądź też, że wyliczenia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych są błędne. Wnioskodawca kwestionował natomiast zasadność objęcia go ubezpieczeniami społecznymi w spornych okresach, a zatem – jak stwierdził Sąd Okręgowy – ustalenie dokonane na podstawie prawomocnej decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 2 stycznia 2012 roku, która nie może zostać wzruszona w niniejszym postępowaniu. W ocenie Sądu I instancji za prawidłowe należało również uznać obie zaskarżone decyzje z dnia 28 sierpnia 2013 roku, stwierdzające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz wysokość składek na Fundusz Pracy za miesiące: maj, czerwiec, wrzesień, październik i listopad 2012 roku oraz luty 2013 roku. Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie potwierdził, aby w okresach wymienionych w zaskarżonych decyzjach wnioskodawca podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników, ani też, aby zgłaszał przerwy w prowadzeniu działalności gospodarczej, zatem zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w ZUS. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe została właściwie ustalona w oparciu o art. 18 ust. 8 w/w ustawy, zaś podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe - na podstawie art. 20 w/w ustawy. Sąd Okręgowy zaznaczył przy tym, iż nie znajduje zastosowania wobec wnioskodawcy przepis art. 18a w/w ustawy przewidujący obniżoną podstawę wymiaru składek. Przywilej ten dotyczy bowiem pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. J. L. działalność prowadzi od 2008 roku. Wysokość składek na Fundusz Pracy została prawidłowo określona zgodnie z art. 104 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

J. L. wniósł apelację od powyższego wyroku, nie formułując w niej konkretnych zarzutów apelacyjnych. Skarżący podniósł, że w jego ocenie winien korzystać z preferencyjnej wysokości składek. Wskazał również na okoliczność wystawienia przez ZUS zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek na dzień 30 listopada 2012 roku. Z treści apelacji wynikało, że skarżący kwestionuje zarówno podleganie ubezpieczeniom społecznym w ZUS, jak też przyjętą przez ZUS podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne oraz istnienie zaległości składkowych i domaga się zmiany wyroku Sądu I instancji i uwzględnienia odwołań.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów.

Jak prawidłowo wskazał Sąd Okręgowy, J. L. podlegał ubezpieczeniu społecznemu rolników. Wobec niedopełnienia wymogów wynikających z przepisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 roku, Nr 50, poz. 291 ze zm.) w stosunku do osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, wnioskodawca został wyłączony z ubezpieczenia społecznego rolników w okresach, gdy prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą. W konsekwencji spowodowało to objęcie go obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

U. dokonane przez Sąd Okręgowy ustalenia dotyczące historii prowadzenia przez wnioskodawcę pozarolniczej działalności gospodarczej, wskazać należy, iż J. L. figurował w ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Burmistrza Miasta G. pod numerem ewidencyjnym (...) od dnia 20 stycznia 2008 roku (data dokonania wpisu i data rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej). Wpis ten został wykreślony z dniem 22 lipca 2008 roku. Kolejny wpis do ewidencji zarejestrowany pod numerem (...) został przez wnioskodawcę dokonany w dniu 1 października 2008 roku, przy czym jako datę rozpoczęcia prowadzenia działalności wnioskodawca wskazał dzień 3 listopada 2008 roku.

Wnioskodawca zgłaszał do ewidencji działalności gospodarczej przerwy w prowadzeniu działalności. W okresach tych przerw był obejmowany ubezpieczeniem społecznym rolników.

Stwierdzić należy, iż wszystkie zaskarżone decyzje dotyczą okresów, w których wnioskodawca nie zgłaszał przerw w prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej.

Skarżący podnosi, że niesłusznie został wyłączony z ubezpieczenia społecznego rolników, tłumacząc, że jego działalność gospodarcza miała charakter „epizodyczny”. Jak prawidłowo wskazał Sąd Okręgowy, zaskarżone w niniejszym postępowaniu decyzje ZUS dotyczą ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wysokości składek na Fundusz Pracy oraz ustalenia wysokości zaległości składkowych wnioskodawcy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Nie dotyczą one natomiast kwestii podlegania ubezpieczeniom z tytułu prowadzenia tejże działalności. Jak wynika z ugruntowanego stanowiska Sądu Najwyższego, w sprawach z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 roku w sprawie o sygn. akt II UZ 52/99, OSNP 2000/15/601, lex numer 40789, z dnia 2 marca 2011 roku w sprawie o sygn. akt II UZ 1/11, lex numer 844747, z dnia 22 lutego 2012 roku w sprawie o sygn. akt II UK 275/11, lex numer 1215286 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 stycznia 2013 roku w sprawie o sygn. akt III AUa 940/12, lex numer 1280259). Tym samym kwestia podlegania przez wnioskodawcę obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym nie stanowi przedmiotu rozpoznania i rozstrzygnięcia Sądu w niniejszej sprawie.

Jak prawidłowo uznał Sąd Okręgowy wnioskodawca nie wskazał żadnych argumentów mogących podważyć prawidłowość zarówno ustalonej przez organ rentowy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, wysokości składek na Fundusz Pracy, jak również wysokości zaległości składkowych. Sąd I instancji właściwie w powyższym zakresie wskazał na przepisy art. 18 ust. 8 oraz art. 20 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, jak też art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zgodnie z treścią art. 18 ust. 8 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek, ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 w/w ustawy na dany rok kalendarzowy. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku. Stosownie natomiast do treści art. 20 ust. 1 w/w ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem art. 20 ust. 2 i ust. 3 w/w ustawy. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 w/w ustawy (art. 20 ust. 2 w/w ustawy). Zgodnie natomiast z art. 104 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy podstawę ustalenia wysokości składek na Fundusz Pracy stanowią kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych, przy czym wysokość składki na Fundusz Pracy określa ustawa budżetowa.

W dalszej kolejności należało odnieść się do twierdzenia skarżącego, iż – w jego ocenie – winien on korzystać z preferencyjnej wysokości składek na ubezpieczenia społeczne. Stwierdzić należy, iż w okresach objętych zaskarżonymi decyzjami J. L. nie był uprawniony do opłacania składek w preferencyjnej wysokości, o których mowa w art. 18a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do powyższego przepisu podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 w/w ustawy, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (art. 18a ust. 1 w/w ustawy). Zgodnie zaś z ust. 2 pkt 1 przepisu art. 18a w/w ustawy, art. 18a ust. 1 w/w ustawy nie ma zastosowania do osób, które prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność. Tym samym wnioskodawca rozpoczynając wykonywanie działalności gospodarczej w dniu 3 listopada 2008 roku po raz drugi, nie korzystał z uprawnienia określonego w art. 18a ust. 1 w/w ustawy, gdyż w okresie ostatnich 60 miesięcy poprzedzających ten dzień (tj. w okresie od dnia 20 stycznia 2008 roku do dnia 22 lipca 2008 roku) prowadził działalność gospodarczą. Ze składek w preferencyjnej wysokości mógł korzystać jedynie do dnia 22 lipca 2008 roku.

Odnośnie zaś zaświadczenia wystawionego przez ZUS – Inspektorat w G. o niezaleganiu w opłacaniu składek na dzień 30 listopada 2012 roku, na które powołuje się wnioskodawca, należy stwierdzić, że w dniu wydania tego zaświadczenia organ rentowy pisemnie poinformował wnioskodawcę, iż są w toku postępowania odwoławcze od decyzji ustalających podleganie przez wnioskodawcę ubezpieczeniom społecznym, po zakończeniu których może nastąpić zmiana stanu rozliczeń na koncie wnioskodawcy.

Końcowo stwierdzić należy, iż opisana w apelacji sytuacja materialna, osobista i zdrowotna wnioskodawcy jest niewątpliwie trudna, jednakże nie ma ona wpływu na rozstrzygnięcie Sądu w przedmiotowej sprawie. Okoliczności te wnioskodawca może powołać ubiegając się o umorzenie zaległości składkowych.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c.