Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

POSTANOWIENIE

Dnia 2 sierpnia 2018 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący	:SSA Dariusz Czajkowski
Protokolant	:Agnieszka Wądołkowska

przy udziale prokuratora Krzysztofa Olszewskiego

po rozpoznaniu w sprawie podejrzanego V. L.

zażalenia wniesionego przez obrońcę podejrzanego

na postanowienie Sądu Okręgowego w Białymstoku

z dnia 26 czerwca 2018r., sygn. akt III Kp 564/18

w przedmiocie nieuwzględnienia wniosku o wydanie listu żelaznego

na podstawie art. 437 § 1 k.p.k.

postanawia

utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2018 roku Sąd Okręgowy w Białymstoku nie uwzględnił wniosku obrońcy podejrzanego L. V. o wydanie listu żelaznego w sprawie RP I Ds. 11.2016 Prokuratury Regionalnej w Białymstoku.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożył obrońca podejrzanego, który zaskarżył je w całości, zarzucając mu obrazę:

1.  art. 7 k.p.k. – poprzez sprzeczne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ustalenie, jakoby V. L. umyślnie odmawiał współpracy z organami ścigania w ramach postępowania RP 1 Ds. 11.2016 od daty wydania względem niego orzeczenia o tymczasowym aresztowaniu lub od daty wydania europejskiego nakazu aresztowania w sytuacji, gdy podejrzany nie miał wiedzy o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu, a w konsekwencji błędne ustalenie, że zachodzi obawa obstrukcji procesowej ze strony V. L. wykluczająca wydanie listu żelaznego;

2.  art. 281 k.p.k. – poprzez błędne przyjęcie, że obiektywna okoliczność posiadania obcego obywatelstwa stanowi utrudnienie postępowania z winy podejrzanego, a w konsekwencji odmowę wydania listu żelaznego w sytuacji, gdy podejrzany złożył przewidziane tym przepisem oświadczenie, a jego postawa nie wskazuje na zamiar obstrukcji procesowej; 

3.  art. 283 k.p.k. – poprzez przyjęcie, że proponowana kwota poręczenia w wysokości 50.000 EUR jest nieadekwatna do okoliczności sprawy, podczas gdy stanowi ona znaczną część majątku podejrzanego i jako taka w sposób dostateczny zabezpiecza realizację przez V. L. jego obowiązków procesowych.

Wskazując na powyższe, obrońca podejrzanego wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości poprzez uwzględnienie wniosku i wydanie listu żelaznego wobec V. L. w toku postępowania prowadzonego przeciwko niemu przez Prokuraturę Regionalną w Białymstoku pod sygn. akt RP I Ds. 11.2016 za poręczeniem majątkowym w kwocie 50.000 EUR lub innej uznanej za odpowiednią, a w tym celu uchylenie europejskiego nakazu aresztowania wydanego przeciwko podejrzanemu przez tut. Sąd postanowieniem z dnia 5 września 2017 r., sygn. akt III Kop 35/17.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie obrońcy podejrzanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do uwzględnienia zarzutów zawartych w zażaleniu, za wyjątkiem podzielenia stanowiska obrony w zakresie możliwości zastosowania art. 281 k.p.k. po wydaniu postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania. Argument ten nie mógł jednak uzasadniać zmiany zaskarżonego postanowienia.

Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie nie podziela poglądów wyrażonych w orzecznictwie przytoczonym w uzasadnieniu Sądu I instancji, jakoby wcześniejsze zastosowanie tymczasowego aresztowania uniemożliwiało wydanie listu żelaznego, z powodu rzekomego wykluczania się obu środków (patrz m.in. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27.12.2016 r., sygn. II AKz 14/16). Wszak wydanie listu żelaznego dezaktualizuje decyzję o tymczasowym aresztowaniu i powoduje przyczynę, w świetle której izolacyjny środek winien być uchylony bądź zmieniony (art. 253 § 1 k.p.k.).

Należy zauważyć, że w ostatnim czasie w judykaturze sądów apelacyjnych pojawiła się linia orzecznicza, zgodnie z którą istniejący stan normatywny nie wyklucza możliwości zastosowania instytucji listu żelaznego, w sytuacji uprzedniego wydania postanowienia w przedmiocie zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego, o ile oczywiście środek ten nie jest wykonywany w chwili procedowania w przedmiocie wydania listu żelaznego (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 14 lutego 2018 roku w sprawie o sygn. akt II AKz 118/18, postanowienie Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 30 maja 2018 roku w sprawie o sygn. akt II AKz 321/18). U podstaw prezentowanego wyżej poglądu leży nie tylko fakt, że obowiązujące przepisy nie przewidują zakazu stosowania listu żelaznego przy obowiązywaniu postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania, ale również względy funkcjonalne. Jak słusznie zauważył w uzasadnieniu cytowanego postanowienia Sąd Apelacyjny w Katowicach, ograniczenie dopuszczalności wydania listu żelaznego jedynie do tych sytuacji, w których wobec podejrzanego (oskarżonego) nie zastosowano izolacyjnego środka zapobiegawczego, redukuje możliwość procesowego wykorzystania przedmiotowej instytucji do przypadków marginalnych. Zwrócić należy również uwagę, że kognicja w sprawie tak ważnej decyzji, jaką jest wydanie listu żelaznego została przeniesiona ma szczebel Sądu Okręgowego, niezależnie od etapu postępowania karnego, co dodatkowo – w aspekcie funkcjonalnym – powyższy pogląd wspiera.

Nie ma zatem formalnoprawnych przeszkód do wydania listu żelaznego wobec podejrzanego pomimo obowiązywania postanowienia w przedmiocie aresztu tymczasowego, ale odnosząc się do realiów sprawy niniejszej należy stwierdzić, że jej okoliczności nie uzasadniają takiego rozstrzygnięcia. Sąd I instancji słusznie przychylił się do argumentacji prokuratora, który – jako gospodarz postępowania przygotowawczego – ocenił, że w przedmiotowej sprawie powinien być stosowany izolacyjny środek zapobiegawczy. Podkreślenia wymaga, że przedmiotem postępowania są przestępstwa odznaczające się wysokim stopniem społecznej szkodliwości, o czym świadczy m. in. wartość uszczuplonych należności podatkowych. Perspektywa surowej odpowiedzialności karnej jest zatem realna. Stosowanie tymczasowego aresztowania jest również uzasadnione w kontekście obaw o zachowanie podejrzanego w razie pozostawania na wolności. V. L. przebywał na Litwie, co uniemożliwiło odebranie od niego wyjaśnień i spowodowało konieczność wszczęcia procedury europejskiego nakazu aresztowania. Okoliczności sprawy, w tym zwłaszcza fakt podjęcia przez organy ścigania działań wymierzonych w grupę przestępczą, do której miał należeć podejrzany, skłaniają do wniosku, że jego wyjazd za granicę nie był spowodowany – jak twierdzi obrona – względami służbowymi, ale mógł mieć na celu uniknięcie odpowiedzialności. Biorąc pod uwagę, że jego związki z Polską nie są ścisłe, uzasadniona wydaje się obawa ucieczki za granicę, zwłaszcza, że swoboda poruszania się w ramach strefy S. ułatwia takie działania. Z kolei fakt popełnienia przestępstw wspólnie i w porozumieniu z innymi osobami i w ramach zorganizowanej grupy przestępczej uzasadnia obawę matactwa. Tylko izolacyjny środek zapobiegawczy może skutecznie wykluczyć możliwość podjęcia takich działań.

Na marginesie podnieść należy – w kontekście złożonego na posiedzeniu Sądu odwoławczego wniosku obrońcy o wystąpienie z pytaniem prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, że w sprawie nie zachodzi jakakolwiek obawa dyskryminacji podejrzanego z uwagi na jego przynależność państwową. Fakt, że V. L. jest obywatelem obcego państwa, nie stanowi jakiegokolwiek zagrożenia dyskryminowania go w Polsce z tego powodu. Wszak (...) Nakaz Aresztowania, jako instytucja obowiązująca w Unii Europejskiej, ze swej istoty dotyczy również cudzoziemców i nie sposób z powodu samego tylko obywatelstwa podsądnego wywodzić argumentów natury dyskryminacyjnej. Przy stosowaniu środka zapobiegawczego wobec takiej osoby, ocenie podlega zarzucany jej czyn i stopień zagrożenia zakłócenia prawidłowego toku postępowania karnego, a nie status cudzoziemca, który co najwyżej może mieć dodatkowe znaczenie dla określenia realności przesłanki tymczasowego aresztowania, o której mowa w art. 258§ 1 pkt. 1 k.p.k.

Nie sposób zgodzić się też z argumentacją obrony odnośnie możliwości zastosowania poręczenia w wysokości 50.000 EUR w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania. Wskazane wyżej okoliczności wykluczają bowiem skuteczność tego środka. Odwołanie do możliwości finansowych podejrzanego również nie uzasadnia odmiennej oceny. Nie sposób obecnie zweryfikować, czy proponowany przedmiot poręczenia istotnie stanowi większą część majątku podejrzanego. Uwzględnienia wymaga bowiem fakt, że przestępczy proceder, w którym miał uczestniczyć podejrzany, przynosił korzyści znacznie wyższe, niż wskazana kwota. Nie można wykluczyć, że środki te znajdują się wciąż w dyspozycji V. L.. Perspektywa utraty przedmiotu poręczenia może nie stanowić bodźca, który powstrzymałby podejrzanego przed utrudnianiem postępowania.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Apelacyjny orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonego postanowienia.

DCz/mz/aw