Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima

Sędziowie

SSA Halina Czaban

SSA Leszek Kulik (spr.)

Protokolant

Anna Lasota

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 44/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Ostrołęce z dnia 16.10.2019 r., sygn. akt II K 8/19

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☒

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

1Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

1STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Zarzut

W odniesieniu do apelacji obrońców oskarżonego S. G..

- Zarzut obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia;

- Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia;

- zarzut z art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.

- Zarzut rażącej niewspółmierności kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Oceny zawartych w apelacji tez i wspierającej je argumentacji dokonano przy zachowaniu chronologii przyjętej we wniesionym środku odwoławczym.

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt A – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. w zw. z art. 413 § 1 pkt 3 i 6, § 2 pkt 1 k.p.k. i art. 410 k.p.k.

Zarzut obrazy wskazanych powyżej przepisów postępowania okazał się bezskuteczny.

Na wstępie należy przypomnieć, że orzeczenie dotyczące środków kompensacyjnych z art. 46 § 1 k.k. zostało wyłączone na podstawie art. 56 k.k. spod reżimu dyrektyw wymiaru kary i środków karnych. Dodatkowo ustawodawca w art. 46 § 1 k.k. wprost odwołał się do przepisów prawa cywilnego. Tym samym obowiązek naprawienia szkody stracił swój penalny charakter oraz został wyłączony spod działania zasady indywidualizacji odpowiedzialności karnej i stał się tym samym środkiem wyłącznie kompensacyjnym. Orzekanie o tym obowiązku jest więc wyłącznie rozstrzygnięciem w zakresie odpowiedniości cywilnej sprawcy.

Zgodnie z art. 422 k.c. za szkodę odpowiedzialny jest nie tyko ten kto ją bezpośrednio wyrządził, czyli sprawca lub współsprawcy, ale też ten kto do wyrządzenia szkody nakłaniał inną osobę lub był jej pomocny lub skorzystał z wyrządzenia szkody. Przy tym osoby współdziałające tj. zarówno sprawca (współsprawcy) jak i podżegacz i pomocnik, są odpowiedzialne za całość szkody wyrządzonej poszkodowanemu. Odpowiedzialność osób współdziałających w popełnieniu przestępstw jest stosownie do art. 441 k.c., solidarna. Brak jest zatem obecnie jakichkolwiek prawnych przeszkód do stosowania, tak jak w niniejszej sprawie, solidarnej odpowiedzialności współsprawców za szkodę wyrządzoną przestępstwem.

Wbrew wywodom obrońców daty poszczególnych czynów (przy czynie ciągłym decyduje data ostatniego zachowania) wskazują, że ma do nich zastosowanie przepis art. 46 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1.07.2015 r. (Dz. U. 2015.396), choć i w poprzednio obowiązującym stanie prawnym dopuszczalne było orzeczenie solidarnego obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. W tym kontekście nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem skarżących jakoby wcześniej orzeczenie solidarnego obowiązku naprawienia szkody było niedopuszczalne. Mianowicie w judykaturze został ugruntowany pogląd, że w sytuacji, gdy ustawa pozwala na orzekanie obowiązku naprawienia szkody „w całości albo w części”, ma ona w istocie charakter uznaniowy w zakresie sposobu naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Rozstrzygnięcie w tym przedmiocie było więc zależne od oceny okoliczności konkretnej sprawy. Wybór sposobu obowiązku naprawienia szkody w wypadku współsprawstwa, należał więc do sądu, który winien mieć na względzie, aby ten środek karny w pełni zabezpieczał w postępowaniu karnym interesy pokrzywdzonego, a zarazem uwzględniał zasadę odpowiedzialności indywidualnej każdego ze współsprawców. Stanowisko to prezentował również Sąd Najwyższy (Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2000 r. (I KZP 40/00, OSNKW 2001, nr 1–2, poz. 2).

Obecnie brak jest jakichkolwiek prawnych przeszkód do stosowania solidarnej odpowiedzialności współsprawców za szkodę wyrządzoną przestępstwem (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10.07.2019 r., II AKa 41/19, LEX nr 2742041). Z uwagi na uniewinnienie B. G. od popełnienia zarzucanych jej czynów zarzut ten obecnie stał się bezprzedmiotowy.

Chybiony jest też zarzut obrońców, jakoby orzeczeniu obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem sprzeciwiała się klauzula antykumulacyjna określona w art. art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. Dotyczy ona jedynie sytuacji, gdy roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono. W takim przypadku nie jest możliwe (niejako ponowne) orzekanie o obowiązku naprawienia szkody, i to niezależnie od tego, czy zasądzone w postępowaniu cywilnym roszczenie zostało wyegzekwowane (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18.10.2018 r., II AKa 285/18, LEX nr 2635182)

Nie mają jednak racji obrońcy oskarżonego S. G. stawiając zarzut obrazy art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. w zakresie dotyczącym niesłusznego nałożenia na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody na rzecz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Obowiązek ten nie został nałożony wbrew zasadzie antykumulacyjnej przewidzianej w treści cytowanego wyżej przepisu. Skarżący nie wykazali bowiem, aby Państwowy Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych wystąpił na drogę postępowania cywilnego w związku z zaistnieniem przestępstw przypisanych oskarżonym i uzyskał tytuł wykonawczy w postaci nakazu zapłaty. O roszczeniu pokrzywdzonego funduszu nie orzeczono też prawomocnie, a w konsekwencji nie ma przeszkód, aby o tym roszczeniu orzec w postępowaniu karnym. Takiego orzeczenia nie stanowią wydane decyzje nakazujące Spółce z.o.o. G. (...) zwrot środków przekazanych na fundusz tytułem dofinansowania do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych.

Sąd Apelacyjny w całości podziela zapatrywania Sądu Najwyższego przedstawione w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2016 r. III KK 405/16: Wykładnia funkcjonalna art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. wskazuje, że ratio legis tego przepisu sprowadza się do zapobieżenia funkcjonowaniu w obrocie prawnym tytułów egzekucyjnych wynikających z dochodzenia tego samego roszczenia w postępowaniu karnym i innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, a co za tym idzie kumulowania tytułów egzekucyjnych wynikających z różnych orzeczeń. Jeżeli zatem roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono, to nie jest możliwe (niejako ponowne) orzekanie o obowiązku naprawienia szkody, i to niezależnie od tego, czy zasądzone w postępowaniu cywilnym roszczenie zostało wyegzekwowane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2010 r., III KK 305/10, OSNwSK 2010, Nr 1, poz. 2030). Reasumując, w rozpoznawanej sprawie nie zachodzi sytuacja o jakiej mowa w art. art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k.

Nie można też zgodzić się z tezą zawartą w apelacji, że złożenie w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki wyklucza możliwość nałożenia obowiązku naprawienia szkody. W świetle dyspozycji art. 46 § 1 k.k. podstawę takiego orzeczenia stanowi wyłącznie „wyrządzenie szkody wyrządzonej przestępstwem” przez sprawcę, a ten wymóg w niniejszej sprawie został spełniony.

Komparycja zaskarżonego wyroku i jego część dyspozytywna zawierają wszystkie wymagane elementy określone w art. 413 k.p.k. W szczególności określono w nim przypisane oskarżonemu czyny i wskazano ich przyjętą kwalifikacje prawną, co przeczy tezie o obrazie przepisu art. 413 § 2 pkt 3 i 6, § 2 pkt 1 k.p.k.

Wobec uwzględniania przez Sąd I instancji całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej i istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy jako bezpodstawny jawi się też podniesiony w apelacji zarzut obrazy art. 410 k.p.k.

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt B – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 434 § 1 k.p.k. w zw. z art. 413 § 1 pkt 1 k.p.k., art. 433 § 1 k.p.k., art. 410 k.p.k. i art. 440 k.p.k.

W podniesionym zarzucie obrońcy stawiają tezę jakoby opisy czynów zarzucanych oskarżonemu nie zawierały wszystkich niezbędnych ustawowych znamion przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., a mianowicie nie precyzują zamiaru oskarżonego i nie wskazują celu jego działania.

Stawiany zarzut jest niezasadny. W opisie każdego z czynów zarzucanych, a następnie przypisanych oskarżonemu został wskazany cel działania oskarżonego. Mianowicie w każdym z nich wskazano, że oskarżony działał „ w celu osiągnięcia korzyści majątkowej”.

Natomiast zamiar bezpośredni - kierunkowy wymagany dla bytu przestępstwa oszustwa określonego w art. 286 § 1 k.k. wynika z użycia w opisie czynu formuły „działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wprowadził w błąd i doprowadził do niekorzystnego rozporządzenia mieniem”. Istotą tego rodzaju zachowań jest bowiem zamiar bezpośredni - kierunkowy. Takie też znamiona występują w dyspozycji art. 286 § 1 k.k. i wszystkie zostały ujęte w opisie czynów przypisanych oskarżonemu. W takim przypadku nie zachodzi konieczność użycia w opisie czynu formuły „działając z zamiarem bezpośrednim - kierunkowym”.

W opisie czynów wbrew stanowisku skarżących został również wskazany podmiot pokrzywdzony, który został wprowadzony w błąd i doprowadzony do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Podmiotem tym jest Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, co jest zgodne z przepisami postępowania karnego, a w szczególności z treścią art. 49 § 1 k.p.k., który stanowi, że pokrzywdzonym jest nie tylko osoba fizyczna, ale również osoba prawna, instytucja państwowa lub samorządowa, inna jednostka organizacyjna, które dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Dla bytu przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. nie ma natomiast znaczenia, kto wówczas reprezentował dany pokrzywdzony podmiot i kto działał w jego imieniu.

Obrońcy zarzucają również, że w wyroku nie zostały wskazane czynności i dokumenty przy użyciu których PFRON został wprowadzony w błąd, co nie jest zgodne z treścią zaskarżonego wyroku. Wskazuje się w nim jednoznacznie, że wprowadzenie w błąd nastąpiło poprzez złożenie wniosków o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych, których treść co do terminowego poniesienia przez pracodawcę kosztów płacy, poprzez terminowe odprowadzenie składek na ubezpieczenie społeczne była niezgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, która to okoliczność miała decydujące znaczenie dla decyzji o przyznaniu dofinansowania. Reasumując, opisy czynów przypisanych oskarżonemu oraz ich przyjęta kwalifikacja prawna są prawidłowe, kompletne i jako takie nie wymagały uzupełnienia.

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt C – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k.

W realiach niniejszej sprawy nie można stwierdzić, iż Sąd I instancji naruszył zasadę wyrażoną w art. 7 k.p.k. Sąd Apelacyjny w pełni aprobuje przyjęte w judykaturze stanowisko, iż kontrola instancyjna oceny dowodów nie obejmuje sfery przekonania sędziowskiego, jaka wiąże się z bezpośredniością przesłuchania, sprowadza się natomiast do sprawdzenia, czy ocena ta nie wykazuje błędów natury faktycznej (niezgodności z treścią dowodu, pominięcia pewnych dowodów) lub logicznej (błędności rozumowania i wnioskowania) albo czy nie jest sprzeczna z doświadczeniem życiowym lub wskazaniami wiedzy. Tak więc dokonanie przez sąd odwoławczy nowej, odmiennej oceny dowodów jest uzasadnione tylko wówczas, gdy w wyniku kontroli odwoławczej stwierdzona zostanie dowolność oceny poczynionej przez Sąd I instancji (pomijając kwestię nowych dowodów). Jeżeli natomiast ocena dokonana przez sąd pierwszej instancji pozostaje pod ochroną art. 7 k.p.k., nie ma podstaw do zmieniania jej w postępowaniu odwoławczym.

W istocie apelacja obrońców stanowi jedynie polemikę z dokonaną przez Sąd Okręgowy oceną dowodów. Mianowicie skarżący domagają się ich odmiennej oceny korzystnej dla oskarżonego, jednak nie wskazują żadnych rzeczowych argumentów, które podważałyby ocenę przedstawioną w tym zakresie w części motywacyjnej wyroku. Jednak dokonanie oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w sposób odmienny od oczekiwań stron procesowych nie stanowi naruszenia przepisów art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k. (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2014 r., II KK 17/14). Dlatego też zawartej w apelacji argumentacji w tym zakresie nie sposób podzielić.

Odnosząc się bezpośrednio do argumentacji przytoczonej w uzasadnieniu stawianego zarzutu, nie można zgodzić się z zawartą w niej tezą, że wszystkie okoliczności obligujące spółkę z.o.o. (...)do zwrotu dofinansowania wynikają z przepisów ustawy z dnia 27.08.1997 r. o rehabilitacji osób niepełnosprawnych tj. art. 48a ust. 3 pkt 1, art. 26a ust.4 oraz art. 2 pkt 18 lit. A i i c rozp. Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17.06.2014, co zdaniem skarżących nie daje podstawy do orzeczenia obligatoryjnego obowiązku naprawienia szkody. Podstawę prawną orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody stanowi skazanie za przestępstwo oraz wniosek pokrzywdzonego na co expressis verbis wskazuje dyspozycja art. 46 § 1 k.k. Z akt sprawy wynika, że taki wniosek o naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem został złożony zarówno przez prokuratora i przez pełnomocnika PFRON (k. 3293).

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt D – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 424 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 413 § 2 k.p.k. w zw. z art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k. lub art. 415 § 1 zd. 2 k.p.k.

Zarzut naruszenia powołanych przepisów jest niezasadny. Stosownie do treści art. 4 § 1 k.k. jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, zaś ustawę obowiązującą poprzednio tylko wówczas, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy.

Zasadą jest zatem stosowanie ustawy nowej i wówczas w kwalifikacji prawnej czynu i podstawie skazania nie powołuje się art. 4 § 1 k.k. Z takim też przypadkiem mamy również do czynienia w niniejszej sprawie. Wszystkie czyny przypisane oskarżonemu obejmują okres do 1 lipca 2015 r., kiedy obowiązywał już przepis art. 46 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym od dnia 1.07.2015 r. (Dz. U. 2015.396). W przypadku czynów rozciągniętych w czasie o dacie czynu decyduje data ostatniego zachowania, zaś wszystkie czyny przypisane oskarżonemu obejmują dzień 1 lipca 2015 r. W tym przypadku nie zachodzi zatem sytuacja określona w art. 4 § 1 k.k., która obligowałaby Sąd I instancji do rozważenia, który stan prawny w aspekcie regulacji określonej w art. 46 § 1 k.k. należałoby zastosować jako względniejszy dla sprawcy.

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt E – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 410 k.p.k.

Obrońcy kwestionowali w tym zarzucie uznanie za udowodnione niekorzystne rozporządzenie mieniem przez PFRON na skutek 3 wniosków o dofinasowanie z 7.06.2016 r., i 16.08.2016 r. naruszających art. 48a ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27.08.1997 r. Podniesiony w tym zakresie zarzut jest bezzasadny. Przyjęta kwalifikacja prawna z art. 13 § 1 k.k. nie pozostawia wątpliwości co do tego, że Sąd I instancji przypisał oskarżonemu usiłowanie udolne, a nie nieudolne o jakim mowa w art. 13 § 2 k.k. O świadomości oskarżonego co do tego, że Spółka z.o.o. (...) w dacie złożonych wniosków nie spełnia kryterium do ubiegania się o dofinansowanie świadczy treść przedstawionego przez oskarżonego sprawozdania finansowych. Straty generowane przez spółkę nie znajdowały pokrycia w kapitale zakładowym. Fakt ten potwierdził w swoich zeznaniach K. P. – ekspert ds. postępowań przygotowawczych wDdepartamencie Prawnym Państwowego Funduszu Rehabilitacyjnego Osób Niepełnosprawnych (k. 1206v, 3232v). Oskarżony składając sprawozdanie finansowe miał tego pełną świadomość. Co więcej, przedkładając wnioski o dofinansowanie oświadczał każdorazowo, że dane zawarte we wnioskach są zgodne ze stanem faktycznym, że znajduje się w sytuacji finansowej umożliwiającej przyznanie pomocy publicznej, że spełnia kryteria umożliwiające przyznanie takiej pomocy i że znane są mu przepisy o odpowiedzialności karnej za przedkładanie nieprawdziwych oświadczeń (k. 3232). Działał więc w pełni świadomie z zamiarem bezpośrednim kierunkowym. W tym stanie rzeczy całkowicie bezpodstawny jest zarzut, że PFRON błędnie zinterpretowało pojęcie „trudnej sytuacji ekonomicznej”, a oskarżony działał w dobrej wierze i nie usiłował dokonać przestępstwa.

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt F – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 85 § 1 k.p.k.

Zarzut obrazy powołanego przepisu jest niezasadny.

W sprawie niniejszej brak jest podstaw do przyjęcia, że w toku procesu doszło do sprzeczności interesów obojga oskarżonych. Skarżący nie wskazują na jakiej podstawie oparte są ich twierdzenia o wspólnej reprezentacji obojga oskarżonych przez jednego obrońcę, zaś analiza akt nie wskazuje, aby adw. K. Ś. występował w procesie w charakterze obrońcy oskarżonej B. G.. W akcie oskarżenia został wskazany wyłącznie jako obrońca oskarżonego S. G. (k. 3209) i w tym charakterze występował również przed Sądem I instancji, na co wskazują zapisy z protokołów rozpraw.

Przyjmując jednak hipotetycznie, że rzeczywiście na wstępnym etapie postępowania oboje oskarżeni byli reprezentowani przez jednego obrońcę adw. K. Ś., nie można uznać, aby z tego powodu doszło do obrazy art. 85 § 1 k.p.k. Oboje oskarżeni w toku procesu konsekwentnie nie przyznawali się do popełnienia zarzucanych im czynów i w złożonych wyjaśnieniach nie obciążali się wzajemnie. Ocena ta dotyczy również kwestii składania wniosków o dofinansowanie i terminu wypłaty wynagrodzeń pracowników. Mianowicie oskarżony S. G. w złożonych wyjaśnieniach przyznał, że informował żonę, że dokonał wypłaty wynagrodzeń i wówczas B. G. kierowała wnioski (k. 3227v-3228). Oskarżona B. G. w złożonych wyjaśnieniach potwierdziła, że wysyłała wnioski dopiero wówczas, gdy mąż powiedział jej, że są powypłacane wynagrodzenia (k. 3130-3133). W tym zakresie zatem jej wyjaśnienia nie wykraczają poza zakres, który wynika z wyjaśnień samego S. G.. Zakres obciążających wyjaśnień S. G. oskarżonego jest nawet szerszy, ponieważ przyznał on również, że składki na ZUS i zaliczki na podatek dochodowy były wypłacane z uchybieniem terminu (k. 3227v-3228). Nie wskazują przy tym na inne elementy, które miałyby świadczyć o sprzeczności interesów oskarżonych, którzy wcześnie pozostawali w związku małżeńskimi i w tym okresie nie istniała jakakolwiek kolizja w ich interesach. Rozwód został orzeczony dopiero w dniu 23.08.2019 r. a więc na niespełna 2 miesiące przed wydaniem zaskarżonego wyroku.

Stanowisko to zostało również ugruntowane w judykaturze. Mianowicie wskazuje się, że nie do przyjęcia jest pogląd, zgodnie z którym każdy ze sprawców przestępstwa dokonanego wspólnie musi mieć odrębnego obrońcę, zwłaszcza w sytuacji gdy sprawcy nie przyznali się w ogóle do zarzucanych im czynów i nie obciążali się wzajemnie, a obrońca konsekwentnie wnosił o uniewinnienie (wyr. SN z 19.12.1988 r., I KR 348/88, OSNKW 1989, nr 5–6, poz. 45 z glosą aprobującą T. Grzegorczyka, PiP 1990, z. 7, s. 118).

Reasumując, skarżący nie wykazali żadnych istotnych sprzeczności w interesach obojga oskarżonych i sąd odwoławczy nie dopatrzył się też takich sprzeczności z urzędu i ewentualnego wpływu tego uchybienia na treść wyroku, co wskazuje na bezpodstawność stawianego zarzutu obrazy art. 85 § 1 k.p.k. Sprzeczność interesów oskarżonych może dotyczyć różnorakich okoliczności – bardziej lub mniej istotnych. Wzajemne pomówienia współoskarżonych mogą być podstawowym dowodem w sprawie albo też, w razie istnienia innych dowodów bezpośrednich, mogą nie mieć większego waloru dowodowego. W każdym więc wypadku kwestia ta wymaga rozważenia i oceny z tego punktu widzenia, czy naruszenie art. 85 § 1 k.p.k. mogło mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia (por. wyr. SN z 15.9.1972 r., IV KR 178/72, OSNKW 1973, nr 1, poz. 11).

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 1 pkt G – obrazy przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia tj. art. 413 1 i 2 § 1 k.p.k., art. 415 § 1 k.p.k., art. 424 § 1 i 2 k.p.k.

Obrońcy w tym miejscu podnoszą zarzut przedawnienia terminu do dochodzenia roszczenia z tytułu obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem, ponieważ od daty jego popełnienia upłynął okres 3 lat. Wskazują przy tym, że w tym zakresie stosownie do treści art. 46 1 k.k. stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego. Podniesiony zarzut jest niezasadny. Stosownie do treści art. 442 ¹ § 2 k. c., jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, co miało miejsce w niniejszej sprawie, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Wskazany termin jeszcze nie upłynął.

Zarzuty z pkt. I ppkt 2 – błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, które miały wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia.

Ad. zarzutu z pkt. I ppkt 2 A, B, C Obrońcy zarzucają, iż Sąd I instancji błędnie ustalił, iż S. G. nabył część Spółki (...) Sp. z.o.o., podczas gdy przedmiotem transakcji były wszystkie udziały w kapitale zakładowym Spółki (...) Sp. z.o.o. i część przedsiębiorstwa (...) nie związanego ze spółką. Podkreślić należy, że sam oskarżony S. G. w złożonych wyjaśnieniach posługuje się sformułowaniem przytoczonym w uzasadnieniu wyroku. Mianowicie przed Sądem stwierdził, iż „kupiłem Spółki (...) Sp. z.o.o., która była zarejestrowana w 2011 r. (k. 3228). O zakupie Spółki (...) Sp. z.o.o., przez oskarżonego świadczą również wyjaśnienia B. G. (k. 3227). Brak precyzji w ustaleniach Sądu w tym zakresie nie mógł mieć wpływu na treść zaskarżonego orzeczenia, a tylko taki w świetle art. 438 pkt 3 k.p.k. może skutkować jego uchylenie lub zmianę. Nie ulega wątpliwości, że oskarżony, który w dniu 17.11.2014 r. nabył wszystkie udziały w spółce stał się jej jedynym wspólnikiem i zarazem Prezesem Zarządu, zaś 10.08.2015 r. na podstawie zmiany umowy Spółki została zmieniona je nazwa na (...) Sp. z.o.o. W dacie przypisanych mu czynów, które obejmują okres od marca 2015 r. do sierpnia 2016 r. posiadał więc 100% udziałów w kapitale zakładowym Spółki (...) Sp. z.o.o., a następnie Spółki z.o.o. (...), zaś spółka korzystała z dofinansowania w okresie od stycznia 2015 r. do maja 2016 r. Fakty z tym związane oskarżony potwierdził w złożonym wniosku z dnia 16.08.2016 r. o ogłoszenie upadłości likwidacyjnej (k. 53).

Okoliczności na jakie powołują się obrońcy nie miały wpływu na ustalenia w zakresie sprawstwa i winy oskarżonego. Nie podważa to w szczególności ustaleń, że w dacie przypisanych oskarżonemu czynów zarządzana przez niego spółka spełniała przesłankę „przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji „ określonej w art. 2 pkt 18 lit. A) Rozporządzenia Komisji (UE) 651/2014, czego oskarżony miał pełną świadomość. Ustalenia te zostały bowiem poczynione na podstawie przedstawionych przez niego bilansów. Wystarczy odwołać się do bilansu na dzień 31.05.2016 r. z którego wynikało, że kapitał zakładowy spółki stanowił 5000 zł. Na dzień 31.05.2016 r. oskarżony wykazał stratę z lat ubiegłych w wysokości 610800 zł oraz zysk za okres styczeń – maj 2016 r. w kwocie 34500 zł. (k. 72). Wobec powyższego zakumulowane straty na dzień 31.05.2016 r. wyniosły 576300 zł. i stanowiły 11526% wartości subskrybowanego kapitału zakładowego spółki (k. 46). W sytuacji, gdy w spółce z.o.o. połowa jej subskrybowanego kapitału zakładowego została utracona w efekcie zakumulowanych strat, przedsiębiorstwo znajduje się w trudnej sytuacji określonej w art. 2 pkt 18 lit. A) Rozporządzenia Komisji (UE) 651/2014. Z przedstawionego przez oskarżonego sprawozdania finansowego za 2015 r. oraz danych finansowych na dzień : 31.01.2016 r., 29.02.2016 r., 31.03.2016 r., 30.04.2016 r., 31.05.2016 r. wynikało, że zobowiązania spółki przekraczają wartość aktywów spółki (fundusz własny ujemny) k. 44. Dane zawarte w przedstawionych przez oskarżonego sprawozdaniach finansowych spełniają więc kryteria określone w art. 2 pkt 18 lit. A) Rozporządzenia Komisji (UE) 651/2014. Kwestia ta jest oczywista i nie wymagała wiedzy specjalnej w postaci dowodu z opinii biegłych. Choć Sąd I instancji w tym zakresie dysponował również opinią biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów z dnia 30.12.2018 r. (k. 3050- 3068), którą zaliczył w poczet materiału dowodowego (k. 3270v). Wynika z niej jednoznacznie, że na dzień 31.12.2015 r. działalność spółki zamknęła się stratą w wysokości 610.801 zł., co przy kapitale własnym 5000 zł. dawało ujemny kapitał własny w kwocie - 610801 zł., mimo zasilenia dotacją w wysokości 2.224.256,7 zł. (k. 3059). Z ustaleń biegłego wynika, że w 2016 r. przy dotacji w wysokości 965.728,78 zł. spółka uzyskała ogółem wynik w wysokości 584.765,25 zł., który jednak nie pokrył strat z roku poprzedniego w wysokości 610.801 zł. Z ustaleń biegłego wynika zatem, że zaistniała negatywna przesłanka warunkująca przyznanie dofinansowania określona w art. 2 pkt 18 lit. A) Rozporządzenia Komisji (UE) 651/2014, a mianowicie po odliczeniu od środków własnych przedsiębiorstwa zakumulowanych strat powstała ujemna skumulowana kwota, która przekraczała połowę subskrybowanego kapitału zakładowego. Ustaleń tych nie podważają również dokumenty dołączone przez obrońców oskarżonego S. G. do apelacji (k. 3359- 3383). Wskazane dokumenty potwierdzają jedynie okoliczności, które wynikają z pozostałego materiału dowodowego, a który legł u podstaw zaskarżonego orzeczenia.

Obrońcy jak się wydaje w sposób nieuprawniony kwestionują nawet okoliczności przyjęte w przedłożonym przez oskarżonego bilansie. Jednak z materiału dowodowego wynika, że to oskarżony na wezwanie PFRON w piśmie z dnia 24.06.2016 r. poinformował, że jego firma powstała w 2015 r. przez wykupienie części przedsiębiorstwa (...), co wiązało się z dużymi nakładami finansowymi na infrastrukturę. Miało to z kolei negatywny wpływ na sytuację finansową firmy, co ujawniło się w rocznym sprawozdaniu (k. 44 )

Ad. zarzutu z pkt. I ppkt 2 D, E, F, G, H, I, J Stawiane w tej części apelacji zarzuty są również całkowicie bezpodstawne. Świadomość oskarżonego co do tego, że zarządzana przez niego spółka znajduje się w trudnej sytuacji ekonomicznej nie może budzić jakichkolwiek wątpliwości. Wynika ona z przedstawionego przez oskarżonego sprawozdania finansowego za 2015 r. oraz danych finansowych na dzień : 31.01.2016 r., 29.02.2016 r., 31.03.2016 r., 30.04.2016 r., 31.05.2016 r. i pism (k. 4 – 45), które nie są zgodne z danymi zawartymi w składanym przez niego formularzu Wn-D i INF-o-PP zawierającym informacje o sytuacji finansowej podmiotu ubiegającego się o dofinansowanie, czego dowodem są chociażby dane zawarte we wniosku z 22.05.2015 r. (k. 2888- 2894). Z przedłożonych przez niego sprawozdań finansowych wynikało, że straty generowane przez spółkę nie znajdowały pokrycia w kapitale zakładowym. Mimo tego oskarżony przedkładając wnioski o dofinansowanie oświadczał każdorazowo, że dane zawarte we wnioskach są zgodne ze stanem faktycznym, że znajduje się w sytuacji finansowej umożliwiającej przyznanie pomocy publicznej, że spełnia kryteria umożliwiające przyznanie takiej pomocy i że znane są mu przepisy o odpowiedzialności karnej za przedkładanie nieprawdziwych oświadczeń. Fakt ten potwierdził w swoich zeznaniach K. P. – ekspert ds. postępowań przygotowawczych w departamencie Prawnym Państwowego Funduszu Rehabilitacyjnego Osób Niepełnosprawnych (k. 1206v, 3232v). W razie wątpliwości oskarżony miał szereg możliwości zweryfikowania swojej wiedzy co do kryteriów jakie należy spełnić, aby ubiegać się o dofinansowanie z PFRON. W deklaracjach składanych elektronicznie stosowane były bowiem pouczenia jak należy rozumieć kapitał czy straty skumulowane (k. 3234, 2891). Każdy z beneficjentów składając wniosek deklaruje sytuację finansową swojej firmy, a więc jest świadomy tego co deklaruje. Oskarżony nie musiał zatem składać dodatkowego oświadczenia o tym, że wie o trudnej sytuacji swojego przedsiębiorstwa. Oskarżony działał więc w pełni świadomie z zamiarem bezpośrednim - kierunkowym. W tym stanie rzeczy całkowicie bezpodstawny jest zarzut, że PFRON błędnie zinterpretowało pojęcie „trudnej sytuacji ekonomicznej”, a oskarżony działał w dobrej wierze i nie usiłował dokonać przestępstwa. Okoliczność, że oskarżony składał kolejne wnioski mimo wcześniejszego wstrzymania dofinansowania, potwierdza ten zamiar bezpośredni – kierunkowy. Świadczy o tym również postawa oskarżonego po złożeniu wniosków o dofinansowanie na co w swoich zeznaniach zwrócił również uwagę świadek K. P. (k. 3233). Powołując się na dotychczasową praktykę i doświadczenia podczas pracy w PFRON wskazał, że przedsiębiorcy, którzy kierowali się dobrymi intencjami, w sytuacji złożenia wadliwych wniosków lub zawierających błędy, co do wskazanych w nich danych, starali się złożyć wnioski korygujące, porozumieć się z PFRON, co do warunków zwrotu nienależnie pobranych kwot, składali wnioski o rozłożenie tych należności na raty, o umorzenie odsetek, starali się spłacić część nienależnie pobranych kwot. Oskarżony żadnych tego rodzaju działań nie podjął, co więcej, mimo wcześniejszych decyzji odmownych składał kolejne wnioski aż do września 2016 r. (k. 3234). W tych okolicznościach nie można przyjąć za wiarygodne wyjaśnień oskarżonego, jakoby działał w dobrej wierze. Za taką oceną przemawia również jego postawa i zachowanie po decyzjach PFRON odmawiających przyznania dofinansowania, kiedy to wyzbył się majątku i aktywów firmy przenosząc je na swoją firmę i uniemożliwił w ten sposób egzekucję nie tylko oskarżycielowi posiłkowemu tj. PFRON, ale też innym wierzycielom zarządzanej spółki. Pełniąca funkcję tymczasowego nadzorcy w (...) Sp. z.o.o. świadek A. S. podała, że we wrześniu 2016 r. oskarżony przeniósł cały majątek spółki tj. ruchomości i nieruchomości na podmiot o nazwie (...) i w chwili obecnej w masie upadłości nie ma żadnych składników (k. 3268v). Co więcej, w ramach prowadzonej nadal działalności gospodarczej pod nazwą (...) oskarżony składa nadal wnioski o dofinansowanie do wynagrodzeń z PFRON. Jak wynika z zeznań K. P., przeprowadzona weryfikacja tychże wniosków wykazała, że pobrał on nienależne świadczenia z tego tytułu w łącznej kwocie ponad 400.000 zł. i PFRON wezwał go ponownie do zwrotu nienależnie pobranego dofinansowania (k. 3233). Uwzględniając powyższe okoliczności oczywistym jest, że oskarżony działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i taką korzyść uzyskał. Do chwili obecnej nie zwrócił bowiem nienależnie pobranego dofinansowania z PFRON, czego konsekwencją było orzeczenie obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem na podstawie art. 46 § 1 k.k.

Wbrew zarzutom skarżących dla zdefiniowania trudnej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa nie jest wymagana wiedza fachowa biegłych. Ponieważ kryteria określone w art. 2 pkt 18 lit. A) Rozporządzenia Komisji (UE) 651/2014 są jasne i precyzyjne. Ponadto w deklaracjach składanych elektronicznie stosowane były dodatkowo pouczenia jak należy rozumieć wskazane w nim kryteria (k. 3234). Świadome wskazywanie we wnioskach o dofinasowanie nieprawdziwych danych warunkujących przyznanie takiego świadczenia jest niewątpliwie wprowadzeniem w błąd PFRON oraz działaniem z zamiarem bezpośrednim kierunkowym wyczerpującym znamiona oszustwa określonego w art. 286 § 1 k.k., zaś w przypadku czynów przypisanych w pkt. 4 części dyspozytywnej wyroku, znamiona usiłowania oszustwa.

Czyny oskarżonego Sąd I instancji prawidłowo zakwalifikował jako usiłowanie udolne o jakim mowa w art. 13 § 1 k.k., ponieważ miał on zamiar dokonania przypisanych mu czynów w pkt. 4 części dyspozytywnej wyroku i podjął działania zmierzające bezpośrednio do ich dokonania. Zamierzonego celu nie osiągnął wyłącznie na skutek działań pracowników PFRON skutkujących odmową wypłaty dofinansowania.

Zgodnie z utrwalonym już stanowiskiem judykatury, bezpośredniość decydująca o przyjęciu istnienia usiłowania ma miejsce wówczas, gdy biorąc za podstawę zamiar sprawcy i oceniając jego działanie z punktu widzenia przedmiotowego, można stwierdzić, że stanowi ono już ostatnią fazę jego działalności, którą ma wykonać, aby urzeczywistnić swój zamiar (wyrok Sądu Najwyższego z 23.10.1967 r., III KR 113/67, OSP 1970/3, poz. 65). Podobnie aktualne jest stwierdzenie wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z 4.07.1974 r., III KR 52/74, OSNKW 1974/12, poz. 223, iż bezpośredniość jako cecha usiłowania przestępstwa odnosi się wyłącznie do działania samego sprawcy i jest zachowana również wówczas, gdy uzyskanie zamierzonego skutku uzależnione jest od postępowania jeszcze innych osób. W przypadku czynów przypisanych oskarżonemu ostatnią fazą w tym procesie było złożenie przez niego wniosków o dofinansowanie.

Ad. Zarzutu z pkt. 1 ust. 3 – rażącej niewspółmierności kary pozbawienia wolności w odniesieniu do oskarżonego S. G.

Wymierzone wobec oskarżonego S. G. kary jednostkowe i kara łączna, spełniają wszystkie ustawowe wymogi określone w art. 53 k.k. i nie noszą znamion rażącej niewspółmierności. Orzekając w tym przedmiocie Sąd Okręgowy uwzględnił całokształt okoliczności ujawnionych na rozprawie, a więc zarówno okoliczności obciążające i przemawiające na korzyść oskarżonego, czemu dał też wyraz w pisemnych motywach wydanego wyroku.

Wskazał na stopień winy oskarżonego i znaczny stopień społecznego niebezpieczeństwa czynów, których dopuścił się, uwzględnił cele zapobiegawcze i wychowawcze, potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, motywacje i sposób zachowania oskarżonego, rodzaj i rozmiar ujemnych następstw popełnionych przestępstw, właściwości i warunki osobiste oskarżonego, życie przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie po jego popełnieniu.. W tym zakresie wskazane motywy zaskarżonego wyroku są więc kompletne, wyczerpujące i zgodne z dyrektywami wymiaru kary określonymi w art. 53 k.k.

Orzeczona wobec oskarżonego kary są więc sprawiedliwe i spełniają wszystkie wymogi w zakresie prewencji indywidualnej i generalnej. Ich wymiar tylko nieznacznie wykracza poza granicę dolnego ustawowego zagrożenia, zaś przy wymiarze kary łącznej Sad zastosował zasadę absorpcji, w wyniku której kara podlegająca wykonaniu została efektywnie złagodzona w stosunku do wymiaru kary wynikającej z zastosowania zasady kumulacji. Tak orzeczonej kary nie sposób zatem postrzegać jako rażąco surowej.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zarzut

W odniesieniu do apelacji obrońcy oskarżonej B. G..

Zarzut obrazy przepisów postępowania.

Obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy w zasadniczej części jest zasadna i zasługuje na uwzględnienie.

Niezasadny okazał się jedynie zarzut obrazy art. 4 k.p.k. podniesiony w apelacji. W judykaturze ugruntowany już został pogląd, iż zarzut obrazy prawa procesowego powinien opierać się na naruszeniu norm tworzących konkretne nakazy lub zakazy, a nie norm o charakterze ogólnym, taki zaś charakter ma powołany przez obrońcę przepis art. 4 k.p.k. W uzasadnieniu takiego stanowiska wystarczy odwołać się chociażby do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2006 r., V KK 131/06 (OSNKW 2007, nr 1, poz. 9).

Pozostałe podniesione w apelacji zarzuty są zasadne i znajdują uzasadnienie w wynikach przeprowadzonego przewodu sądowego.

W sytuacji, gdy B. G. zarzucono popełnienie szeregu oszustw i usiłowania dokonania takich czynów wspólnie i w porozumieniu ze S. G., kluczową kwestią dla ustalenia odpowiedzialności karnej oskarżonej było ustalenie czy oskarżona rzeczywiście pozostawała w takim porozumieniu i czy działała z zamiarem bezpośrednim – kierunkowym doprowadzenia PFRON do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.

Oszustwo jest bowiem przestępstwem kierunkowym i warunkiem odpowiedzialności sprawcy jest działanie (zaniechanie sprawcy) w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przy czym konieczny w takim przypadku zamiar bezpośredni wymagany jest zarówno dla elementu ,,wprowadzenia w błąd”, jak i ,,wyzyskania błędu” lub niezdolności do należytego pojmowania znaczenia przedsiębranego działania. Warunku tego nie spełnia zatem zamiar ewentualny. Elementy przedmiotowe oszustwa muszą mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą, a mianowicie sprawca, który chce uzyskać nienależną korzyść majątkową, działa z zamiarem bezpośrednim - kierunkowym obejmującym cel i sposób działania.

Podzielić należy stanowisko obrońcy, że zebrany w sprawie i ujawniony w toku rozprawy głównej materiał dowodowy nie dostarczył dostatecznych i w pełni przekonujących dowodów na to, że B. G. działała w przestępczym procederze wspólnie i w porozumieniu ze S. G., zaś sporządzając wnioski o dofinansowanie do PFRON miała pełną świadomość, że zawarte w nich dane nie są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy i jako takie nie mogą stanowić podstawy do ubiegania się o dofinasowanie.

Przyjęte w zaskarżonym wyroku stanowisko Sądu I instancji, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że oskarżona B. G. podjęła tego rodzaju świadomą działalność i dokonana w tym zakresie oceny dowodów budzi zasadnicze zastrzeżenia.

Jej relacje z ówczesnym mężem S. G.., pozostawanie we wspólnym pożyciu, prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, zajmowana w spółce funkcja pełnomocnika do spraw związanych z PFRON, podejmowana w ramach tej funkcji aktywność, nie przesądza jeszcze o tym, że oskarżona miała pełną wiedzę o działaniach podejmowanych przez jej męża mających na celu wyłudzenia dofinansowania z PFRON.

Obrońca zasadnie zarzuca, że B. G. jako szeregowy pracownik administracji (k. 2777-2779), pełnomocnik jedynie w zakresie występowania z wnioskami o dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników, nie miała żadnych podstaw i możliwości, aby podważać decyzje Prezesa zarządu Spółki co do spełnienia przesłanek do wysłania wniosku o kolejne dofinansowanie wynagrodzeń, a nawet w zakresie jej umocowania nie należała decyzja o wysłaniu takiego wniosku. Nie posiadała też pełnej wiedzy o zaistnieniu przesłanek wymaganych do ubiegania się o dofinansowanie z PFRON, w tym o terminie wypłaty wynagrodzeń pracownikom i kondycji finansowej spółki. Całkowicie polegała w tym zakresie na oskarżonym i to S. G., przekazywał jej wszystkie dane niezbędne do sporządzenia wniosku o dofinansowanie i decydował o wysłaniu wniosku. O takim stanie rzeczy świadczą nie tylko wyjaśnienia oskarżonej, ale również wyjaśnienia S. G. i zeznania świadka M. S.. Mianowicie S. G. podał, że to on informował swoją żonę, że dokonał wypłaty wynagrodzeń pracownikom co było dla niej sygnałem, że może już sporządzić i kierować wniosek o dofinansowanie do PFRON. On również decydował kiedy taki wniosek ma być wysłany (k. 3094). Świadek M. S., która współpracowała wówczas z oskarżoną potwierdziła, że S. G. w każdym przypadku przychodził do pokoju, który obie zajmowały i informował, że „wniosek może być złożony, ponieważ wynagrodzenia dla pracowników zostały wypłacone (k. 3231v). Oskarżona wyjaśniła, że nie miała dostępu do danych finansowych spółki, w tym o dokonywanych przez S. G. wypłatach i opłatach co znajduje potwierdzenie w zebranym sprawie materiale dowodowym (k. 3132). Na brak takiego umocowania wskazuje również zakres jej obowiązków określony w umowie (k. 2773- 2790). Brak jest więc dowodów wskazujących na to, że oskarżonej znana była kondycja finansowa (...) Sp. z.o.o. lub też posiadała ona wgląd do księgowości spółki lub jej rachunku bankowego, co pozwoliłoby jej zweryfikować czy spółka spełniała przesłankę „przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji „ określonej w art. 2 pkt 18 lit. A) Rozporządzenia Komisji (UE) 651/2014.

Dowodów na to nie przedstawił również Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia. Apelująca słusznie zarzuca, że swoje ustalenia w tym zakresie oparł wyłącznie na domniemaniach. Stwierdził bowiem, że wyjaśnienia oskarżonej w tym zakresie są niewiarygodne i infantylne, zaś o braku wiarygodności oskarżonej miałby świadczyć jej wiek, duże doświadczenie oraz dojrzałość życiowa i społeczna (k. 3330). W zakresie znajomości trudnej sytuacji firmy przez oskarżoną, Sąd I instancji odwołuje się do sporządzanych comiesięcznych bilansów, jednak nie powołuje żadnego źródła dowodowego wskazującego na to, że B. G. uczestniczyła w ich sporządzaniu. Z akt wynika natomiast, że księgowość spółki prowadziło zewnętrzne Biuro (...) (k. 2724). W świetle relacji świadków i zabezpieczonej dokumentacji oskarżona została zatrudniona na stanowisku szeregowego pracownika administracji i posiadała jedynie umocowanie do załatwiania spraw zawiązanych z dofinasowaniem z PFRON i nic nie wskazuje na to, że jej umocowanie obejmowało szerszy zakres (k. 3232v, 2773- 2790). Nie miała też w tym zakresie dużego doświadczenia jak sugeruje Sąd I instancji. Pracę w tym zakresie podjęła po raz pierwszy i dlatego odbyła szkolenie, aby wdrożyć się do wykonywania obowiązków, których wcześniej nie wykonywała (k. 2785-2790). Obowiązków tych podjęła się tylko dlatego, że nie udało się znaleźć żądnego innego pracownika na to stanowisko. Jeśli zatem oskarżona nie posiadała wystarczającej wiedzy i doświadczenia na zajmowanym stanowisku, to nie sposób oczekiwać, że będzie miała odpowiednią wiedzę i umiejętności do zbadania kondycji finansowej spółki, nie mając przy tym odpowiednich do tego instrumentów. S. G. nie informował ją przecież o tych aspektach działalności spółki. Jak słusznie wskazuje skarżąca, swoje przekonanie o rzetelności przekazywanych jej informacji, oskarżona czerpała wyłącznie z zaufania pokładanego w prezesie, będącym wówczas jej mężem oraz z jego wieloletniego doświadczenia w prowadzeniu tego rodzaju działalności gospodarczej, którego sama nie posiadała. Nie miała przy tym żadnych podstaw, aby poddawać w wątpliwość rzetelność uzyskiwanych od męża informacji. Takie wątpliwości pojawiły się dopiero po dokonanej przez PFRON kontroli. Sporządzając przedmiotowe wnioski pozostawała więc w przekonaniu, że poświadczany przez nią stan finansowy firmy jest zgodny ze stanem faktycznym, tym bardziej, że zawarte w nich informacje były jej przekazywane ustnie bezpośrednio przez prezesa zarządu spółki. Z tych względów źródło tych informacji i ich wiarygodność nie budziły u oskarżonej jakichkolwiek wątpliwości co do ich zgodności ze stanem faktycznym.

Oskarżona wyjaśniła, że o tym, że spółka może znajdować się w złej kondycji finansowej dowiedziała się dopiero po nadesłaniu pisma PFRON po zakończonej kontroli. Podała również, że podczas swojej pracy nie miała dostępu do danych o realizowanych przez S. G. wypłatach i opłatach, a więc również nie miała możliwości zweryfikowania, czy spółka w terminie dokonała wypłat z tytułu poniesionych kosztów pracy. (k. 3132). Jej twierdzenia o braku dostępu do instrumentów pozwalających na zweryfikowanie tych danych nie zostały w toku procesu podważone. Sąd I instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie przedstawił w tym zakresie żądnych dowodów.

Kontrola PFRON została zakończona sporządzeniem protokołu z kontroli z dnia 11.08.2016 r. podpisanym w dniu 22.08.2016 r. (k. 262v). Natomiast wystąpienie kontrolne w związku z przeprowadzona kontrola zostało wydane dopiero 8.09.2016 r. (k. 370, 745). Pierwsza decyzja odmawiająca wypłaty dofinansowania z uwagi na spełnienie przesłanki „przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji” została wydana 17.08.2016 r., a więc już po dacie czynów zarzucanych oskarżonej (k. 1014-1018). Natomiast decyzja nakazująca zwrot środków przekazanych tytułem dofinansowania za okres styczeń – kwiecień 2016 r. z powodu tej samej przesłanki została wydana 10.08.2017 r. (k. 278). W tym stanie rzeczy brak jest dowodów wskazujących na to, że w dacie złożenia wniosków objętych zarzutem, oskarżona miała świadomość złej kondycji finansowej spółki lub też miała możliwość zbadania tej kondycji oraz ustalenia terminowego poniesienia przez spółkę kosztów pracy w oparciu o dostępne jej instrumenty. O braku takiej możliwości wskazują również dowody przeprowadzone na rozprawie apelacyjnej w postaci zeznań świadka G. Z. oraz informacji uzyskanej z Banku Spółdzielczego w N.. W konsekwencji oskarżona nie miał też świadomości, że spółka w której była zatrudniona nie spełnia wymaganych kryteriów, aby ubiegać się o dofinasowanie z PFRON i nie przewidywała takiej możliwości. Z tych też względów nie sposób też przypisać B. G. pomocnictwa w zamiarze ewentualnym, o co wnosiła prokurator na rozprawie apelacyjnej. Dodać należy, że B. G. jest osobą o nieposzlakowanej opinii i dotychczas nie karaną, co dodatkowo wzmacnia wiarygodność jej wyjaśnień.

Reasumując, zebrany w sprawie i ujawniony w toku procesu materiał dowodowy nie dostarczył dostatecznych i w pełni przekonujących dowodów na to, że B. G. dopuściła się zarzucanych jej czynów, co skutkowało uniewinnieniem oskarżonej. Kosztami procesu w sprawie w tej części stosowanie do treści art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. Sąd obciążył Skarb Państwa.

Wniosek

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

1OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

1ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

0.1Rozstrzygnięcie co do winy i kary w odniesieniu do oskarżonego S. G..

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Podniesione w apelacji obrońców oskarżonego S. G. zarzuty są bezzasadne.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Rozstrzygnięcie co do winy i kary w odniesieniu do oskarżonej B. G.

Zwięźle o powodach zmiany

Zarzuty apelacji obrońcy oskarżonej B. G. w zasadniczej części są zasadne i zasługują na uwzględnienie.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt I ppkt 2

pkt II.

pkt I ppkt 2 - uchylono rozstrzygnięcie z pkt. 6 części dyspozytywnej w odniesieniu do B. G. w związku z uniewinnieniem oskarżonej od wszystkich zarzucanych jej czynów,

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymano w mocy, albowiem podniesione w apelacji obrońców oskarżonego S. G. zarzuty są bezzasadne.

1Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt III

pkt IV

III. Na podstawie art. 429 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. zasądzono od oskarżonego S. G. na rzecz Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kwotę 1200 zł. tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego przed sądem drugiej instancji, albowiem apelacja obrońców oskarżonego S. G. nie została uwzględniona nawet w części.

IV. Zasądzono od oskarżonego S. G. na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300 zł. tytułem opłaty za drugą instancję i obciążono go pozostałymi kosztami procesu za postępowanie odwoławcze w części jego dotyczącej. O opłacie za drugą instancję rozstrzygnięto na mocy art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, zaś o pozostałych kosztach procesu za postępowanie odwoławcze na podstawie art. 632 pkt. 2 k.p.k., art. 636 § 1 k.p.k. i art. 633 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k.

1PODPIS