Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2012r.

Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku,

III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący : SSA Alicja Sołowińska

Sędziowie : SA Bożena Szponar - Jarocka

: SO del. Dorota Radaszkiewicz (spr.)

Protokolant : Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2012 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o wypłatę emerytury

na skutek apelacji wnioskodawczyni M. K.

od wyroku Sądu Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 5 grudnia 2011 r. sygn. akt V U 1308/11

I. oddala apelację,

II. zasądza od M. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

Sygn. akt III AUa 153/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 14 września 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wstrzymał M. K. od dnia 1 października 2011r. wypłatę emerytury z powodu kontynuowania zatrudnienia z pracodawcą, na rzecz którego świadczyła pracę bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia.

Z decyzją powyższą nie zgodziła się M. K., wnosząc odwołanie, w którym zarzuciła organowi rentowemu naruszenie podstawowych zasad prawa określonych w Konstytucji RP. Wskazała, że decyzję o przejściu na emeryturę podjęła, gdy nie obowiązywał warunek rozwiązania stosunku pracy. Organ rentowy wstrzymując wypłatę emerytury, pozbawił ją prawa nabytego, którym jest prawo do pobierania emerytury, pomimo bycia pracownikiem. Trybunał Konstytucyjny wiele razy wskazywał na doniosłość zasady ochrony praw nabytych. Z istoty demokratycznego państwa prawnego wynika obowiązek ochrony takich praw. Przestrzeganie go zapewnia zaufanie obywateli państwa. Wnioskodawczyni wskazała, że pozbawienie jej prawa do pobierania emerytury jest sprzeczne z zasadą równości. Jako pracownik samorządowy nie mogła rozwiązać stosunku pracy i ponownie go nawiązać, albowiem nabór odbywa się na podstawie konkursu. Z zasady równości wynika nakaz jednakowego traktowania wszystkich obywateli, charakteryzujących się daną cechą istotną. Wnioskodawczyni nie mogła zaś na jeden dzień rozwiązać umowy o pracę, dlatego znalazła się w sytuacji gorszej od innych pracowników. Wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji i wznowienie wypłaty emerytury.

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2011r. Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Białymstoku oddalił odwołanie.

Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawczyni od dnia 4.07.1997r. jest zatrudniona w (...) Zakładzie (...) w B. na stanowisku radcy prawnego. Od 1.02.2004r. na takim samym stanowisku pracuje również w Urzędzie Miejskim w B.. Ponadto prowadzi pozarolniczą działalność jako radca prawny.

Organ rentowy decyzją z dnia 15.09.2009r. przyznał M. K. prawo do emerytury. Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 18.02.2010r. w sprawie o sygn. akt V U 69/10 przyznał jej prawo do pobierania tego świadczenia od 14.08.2009r.

Na podstawie powyższych ustaleń, Sąd Okręgowy zważył, iż wstrzymanie od 1 października 2011r. wypłaty świadczenia emerytalnego wnioskodawczyni nie narusza prawa. Organ rentowy zastosował jedynie w praktyce art. 103a ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dodany do ustawy z mocy art. 6 ustawy z dnia 16.12.2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. 2010/ 237/1726). W ocenie sądu okręgowego - wbrew stanowisku ubezpieczonej, z uwagi na to, że możliwość pobierania świadczenia nie jest prawem a uprawnieniem, to wprowadzenie do porządku prawnego art. 103a omawianej ustawy nie naruszyło zasady ochrony praw nabytych, gdyż nie pozbawiło emerytów przyznanych im wcześniej świadczeń. Sąd wskazał również, przytaczając orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, iż emerytura jest prawem podmiotowym nabytym przez ubezpieczonego w związku z jego udziałem w tworzeniu funduszu ubezpieczeniowego. Jego oczekiwania związane z ubezpieczeniem emerytalnym dotyczą zaprzestania dodatkowej działalności zawodowej. Możliwość pobierania emerytury bez przerwania działalności zawodowej u dotychczasowego pracodawcy stanowi przywilej, który wykracza poza powszechnie przyjmowane pojecie ubezpieczenia społecznego. Ustawodawca kierując się interesem publicznym może ograniczyć zakres tego przywileju. Dlatego sąd okręgowy z mocy art. 477 ¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Wyrok powyższy zaskarżyła apelacją wnioskodawczyni (k.25) zarzucając mu naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i niezastosowanie art. 2, 21, 32 i 64 Konstytucji RP. Wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania w całości.

W uzasadnieniu apelacji wnioskodawczyni sprecyzowała jakich przepisów prawa dotyczy zarzucane naruszenie prawa materialnego- art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS. Podtrzymała wszystkie zarzuty podniesione odwołaniem.

Sąd Apelacyjny Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

zważył, co następuje :

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem Sąd Okręgowy w sposób należyty ustalił stan faktyczny w sprawie, jak również dokonał właściwej oceny materiału dowodowego oraz oceny prawnej, którą Sąd Apelacyjny w całości podziela i akceptuje, uznając ją za własną.

Skarżąca nie podniosła w apelacji takich okoliczności, które powodowałyby powzięcie w wątpliwość czy to ustaleń Sądu, czy ich prawnej oceny. Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się takich okoliczności, które skutkowałyby koniecznością ingerencji w orzeczenie Sądu Okręgowego, albowiem zaskarżony wyrok zapadł po wyjaśnieniu wszystkich niezbędnych okoliczności w sprawie, które podlegały wnikliwej ocenie sądu orzekającego, który w uzasadnieniu rozważył wszystkie istotne dla należytego wyjaśnienia sprawy aspekty.

Generalnie zdaniem skarżącej decyzja o wstrzymaniu wypłaty emerytury wydana w oparciu o przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych narusza prawo, albowiem przepis ten jest niezgodny z art. 2, 21, 32 i 64 Konstytucji. W ocenie skarżącej zaskarżoną decyzją wstrzymującą jej wypłatę emerytury naruszona została zasada ochrony praw nabytych.

Tymczasem Sąd Apelacyjny podziela – jak już wyżej wskazano zapatrywanie prawne co do zgodności z prawem i Konstytucją omawianego przepisu prawa i tego, że wstrzymanie czy zawieszenie wypłaty świadczenia, to co innego, niż prawo do świadczenia. Ustawodawca wprowadzając do porządku prawnego art. 103a ustawy nie naruszył zasady ochrony praw nabytych, skoro nie pozbawił emerytów przyznanych im świadczeń. Pozostając w stosunku pracy nie mogą oni jedynie pobierać przyznanego im świadczenia. Słusznie zatem Sąd Okręgowy podniósł, że nie ma wątpliwości co do tego, iż prawem jest świadczenie – np. emerytura, czy renta, natomiast możliwość pobierania świadczenia jest uprawnieniem.

Zasadnie również sąd okręgowy odwołał się do wcześniejszego okresu (1.07.2000r.–7.01.2009r.), kiedy to prawo do emerytury podlegało zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego na podstawie art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – wówczas rozważając ten stan prawny, Trybunał Konstytucyjny w wyniku rozpoznania skargi wyrokiem z dnia 7.02.2006r. (SK 45/04) uznał ten przepis (dotyczący w istocie podobnej sytuacji jak rozpatrywana w sprawie niniejszej) za zgodny z art. 2, 31 ust. 3, 32 i 67 ust. 1 Konstytucji.

W obszernym uzasadnieniu do tego wyroku Trybunał Konstytucyjny opowiedział się za dopuszczalnością zawieszenia lub ograniczania wypłaty świadczeń emerytalnych. Wskazał, iż realizacja prawa do zabezpieczenia społecznego wymaga sprecyzowania w ustawie przesłanek nabycia i przesłanek korzystania z prawa do emerytury. Rozważany przepis konstytucyjny nie wyklucza uzależnienia pobierania świadczeń emerytalnych od przerwania lub ograniczenia dotychczasowej działalności zawodowej. Trybunał Konstytucyjny nie podzielił poglądu skarżącego w tamtej sprawie, że do istoty prawa do zabezpieczenia społecznego należy prawo emerytów, którzy osiągnęli powszechny wiek emerytalny, do pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania dotychczasowej działalności zawodowej. Umożliwienie pobierania świadczeń emerytalnych bez przerwania działalności zawodowej u dotychczasowego pracodawcy wykracza poza konstytucyjny zakres prawa do zabezpieczenia społecznego po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zaskarżony przepis nie narusza zatem istoty konstytucyjnego prawa do zabezpieczenia społecznego i nie pozbawia wymaganego przez konstytucję minimum życiowego osób, które osiągnęły wiek emerytalny. Należy przy tym podkreślić, że przesłanka zawieszenia prawa do emerytury określona w zaskarżonym przepisie jest w pełni zależna od swobodnego wyboru dokonanego przez zainteresowanego. Ubezpieczony może zawsze doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, co umożliwia uzyskanie świadczeń emerytalnych. Osoby, które na gruncie przepisów ustawy nabyły prawo do emerytury, zachowują to prawo, jednakże realizacja uzależniona jest od rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą

Trybunał Konstytucyjny wskazał wówczas również, że w sytuacji wstrzymania czy zawieszenia prawa do pobierania świadczenia nie dochodzi do łamania zasady niedziałania prawa wstecz, albowiem z taką sytuacją mielibyśmy do czynienia jedynie wówczas, gdyby stanowione normy prawne nakazywały stosować nowe prawo do zdarzeń, które miały miejsce przed wejściem w życie tych nowych norm. Taka sytuacja nie występuje zaś wtedy, gdy na podstawie nowej normy prawnej należy dokonać kwalifikacji zdarzeń, które wystąpiły po jej wejściu w życie.

W sprawie niniejszej zawieszenie (wstrzymanie) prawa do emerytury możliwe jest dopiero od 1.10.2011r. – a nie od daty nabycia prawa do emerytury.

Nowe –omawiane przepisy (art. 103 a ustawy emerytalno-rentowej) nie mają więc wstecznego zastosowania.

Zasadnie zatem Sąd Okręgowy wskazał, że zaskarżona decyzja organu rentowego nie narusza prawa, albowiem pozwany tylko zastosował w praktyce obowiązujące prawo- zgodnie z art. 7 Konstytucji RP, dlatego odwołanie jako bezzasadne podlegało w jego ocenie oddaleniu.

Sąd Apelacyjny – co już wyżej podniesiono, podziela stanowisko Sądu I Instancji. Dodatkowo należy wskazać, iż rozważając właśnie dotychczasowe bogate orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w zakresie dotyczącym szeroko pojętego zabezpieczenia społecznego, podnieść należy, iż w jego kontekście nie ma przeszkód do wprowadzania ograniczeń w pobieraniu świadczeń (zawieszanie wypłaty świadczeń w związku z zaistnieniem określonych ustawowych warunków) i nie narusza to zasady ochrony praw nabytych, albowiem emeryt nie zostaje pozbawiony żadnego prawa (prawa do emerytury), a jedynie ograniczeniom podlega świadczenie wynikające z tego nabytego prawa. Pobieranie świadczenia emerytalnego przy równoczesnym zatrudnieniu i pobieraniu wynagrodzenia za pracę jest z całą pewnością przywilejem i jako taki może być przez ustawodawcę przewidziany, jednakże może być również cofnięty. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie narusza to również konstytucyjnej zasady równości wobec prawa, jak i nie narusza zasady zaufania do państwa, jak również nie ingeruje w prawo własności jednostki. Kwestia podnoszona przez wnioskodawczynię, a dotycząca tego, że zmienione - nowe przepisy (art. 6 ustawy zmieniającej ustawę emerytalno – rentową) ingerują w prawo własności i w istniejący stan majątkowy osób świadczących pracę z równoczesnym pobieraniem emerytury w ocenie sądu nie powoduje niekonstytucyjności nowych przepisów, albowiem np. kwestia oceny ryzyka kredytowego należy do swobodnej oceny obu stron umowy kredytowej, co jest zgodne z inna zasadą – zasadą swobody umów. Co już bowiem wyżej podniesiono - możliwość pobierania równocześnie świadczenia emerytalnego i wynagrodzenia za pracę jest przywilejem, a nie prawem ubezpieczonych. Przywilej ten wykracza poza powszechnie pojmowane pojecie ubezpieczenia społecznego, zatem wnioskodawczyni - tym bardziej świadoma z racji wykształcenia i zawodu w kwestii możliwości zmiany przepisów rangi ustawowej ( co akurat w tej właśnie kwestii możliwości pobierania emerytury i wynagrodzenia z tytułu równoczesnego zatrudniania było w przepisach zmienne) - winna brać te okoliczności pod uwagę, podejmując ewentualnie istotne życiowo zobowiązania (jeżeli to w jej wypadku miało miejsce).

Sąd Apelacyjny nie dopatrzył się naruszenia wskazywanych apelacją zasad konstytucyjnych poprzez wstrzymanie skarżącej jej prawa do wypłaty emerytury, w sytuacji spełnienia przesłanek z art. 103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

W świetle powyższych rozważań, apelacja ubezpieczonej od zaskarżonego wyroku podlegała oddaleniu jako niezasadna z mocy art. 385 k.p.c.

W pkt. II wyroku Sąd orzekł z mocy art. 98 k.p.c. oraz na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu ( § 12 ust. 2) – zważywszy na zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.