Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Białymstoku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2013r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Alicja Sołowińska (spr.)

Sędziowie: SA Dorota Zarzecka

SA Barbara Orechwa-Zawadzka

Protokolant: Edyta Katarzyna Radziwońska

po rozpoznaniu w dniu 29 stycznia 2013 r. w Białymstoku

sprawy z wniosku B. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury w szczególnych warunkach

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 maja 2012 r. sygn. akt IV U 668/12

oddala apelację.

Sygn. akt III AUa 808/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 lutego 2012 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił wnioskodawcy B. C. prawa do emerytury uznając, że nie uwodnił wymagany 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach.

Do okresu pracy w szczególnych warunkach organ rentowy nie uwzględnił zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie (...) w O. od 30.06.1966 r. do 22.11.1969 r. i od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. oraz w spółce (...) w O. od 17.04.1991 r. do 10.02.1992 r. z uwagi na brak świadectw pracy w szczególnych warunkach. W ocenie ZUS zeznania świadków były niewystarczającym środkiem dowodowym w postępowaniu przed organem rentowym w tym zakresie.

B. C. wniósł odwołanie od powyższej decyzji, w którym wskazał, iż pracował jako kierowca samochodu ciężarowego w przedsiębiorstwie (...), a następnie w Spółce (...) w O. i w związku z tym zatrudnieniem udokumentował 30 lat 2 miesiące i 8 dni pracy, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 29 maja 2012 r. Sąd Okręgowy w Olsztynie zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2012 r. Do okresu pracy w szczególnych warunkach Sąd I instancji zaliczył wnioskodawcy okres pracy na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego w (...) w O. od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. i w Spółce (...) w O. od 18.04.1991 r. do 10.02.1992 r.

Sąd ten ustalił, że B. C. urodzony (...), od dnia 30.06.1966 r. do dnia 22.11.1969 r. oraz od dnia 10.06 1976 r. do 17.04.1991 r. zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) w O. jako pracownik stały na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy. W okresie od 17 kwietnia 1991 roku do 10 lutego 1992 roku pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w Spółce (...) w O.. W okresie zatrudnienia w w/w przedsiębiorstwach pracował jako kierowca samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony. W czasie zatrudnienia w firmie (...) wnioskodawca był na kontrakcie na terenie byłego ZSRR, gdzie pracował przy budowie gazociągu jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 40 ton.

Sąd Okręgowy zauważył, iż wnioskodawca nie pozostaje w zatrudnieniu, łączny okres jego pracy wynosi 30 lat 2 miesiące i 8 dni, zatem do otrzymania świadczenia musiał udowodnić 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach. Na tę okoliczność Sąd I instancji przesłuchał świadków C. D. i J. Ż. i na podstawie zeznań tych świadków uznał, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. i od 18.04.1991 r. do 10.02.1992 r. jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Sąd I instancji przyjął za początkową datę zatrudnienia w Spółce (...) w O. dzień 18 kwietnia 1991 r., a nie 17 kwietnia 1991 r., ponieważ jeszcze w dniu 17 kwietnia 1991 r. wnioskodawca pracował w Przedsiębiorstwie (...) w O., o czym świadczyła data wystawienia świadectwa pracy przez ten zakład. W ocenie Sądu Okręgowego wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach również w czasie pracy na budowie w ZSRR, ponieważ ze świadectwa pracy wystawionego przez Przedsiębiorstwo (...) w O. wynika ciągłość pracy od 10 czerwca 1976 r. do 17 kwietnia 1991 r., podczas której wnioskodawca jeździł samochodami ciężarowymi o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony. Stąd też za pracę w szczególnych warunkach Sąd I instancji przyjął cały okres zatrudnienia wnioskodawcy w obu przedsiębiorstwach.

Reasumując Sąd I instancji stwierdził, że 60 lat życia B. C. ukończył dnia (...)., na dzień 01.01.1999 r. udowodnił co najmniej 25 lat okresów składkowych, w tym ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach i dlatego z dniem 1 stycznia 2012 r. nabył prawo do wcześniejszej emerytury w oparciu o przepisy art. 32 w zw. z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, w związku z czym zaskarżona decyzja podlegała zmianie.

Apelację od przedmiotowego wyroku wniósł organ rentowy zarzucając mu:

1) naruszenie przepisów prawa materialnego - art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z § 4 ust. 1 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez zmianę decyzji organu rentowego z dnia 21 lutego 2012 r. i zaliczenie okresu zatrudnienia od 10 czerwca 1976 r. do 17 kwietnia 1991 r. jako pracy w szczególnych warunkach i uznanie, że w tym okresie wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

2)

2)  sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału przez przyjęcie, że wnioskodawca w okresie od 10 czerwca 1976 r. do 17 kwietnia 1991 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy,

3)  naruszenie przepisów kodeksu postępowania cywilnego - art. 233 poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania wnioskodawcy, bądź o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Prawo do emerytury w niższym wieku emerytalnym z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przewidziane jest w art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) zawartym w rozdziale 2 działu II ustawy, dotyczącym osób urodzonych przed 1 stycznia 1949r. W sytuacji odwołującego, urodzonego (...), miały zastosowanie przepisy przejściowe art. 184 ust. 1-2 ustawy, które przewidują prawo do wcześniejszej emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którym przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (01.01.1999 r.) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (czyli wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Ponadto emerytura ta przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem (ust. 2). Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom spełniającym powyższe warunki przysługuje prawo do emerytury, ustala się zgodnie z art. 32 ust. 4 ustawy na podstawie przepisów dotychczasowych. W rozpoznawanej sprawie wspomniane przepisy dotychczasowe to rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z § 4 pkt 1 i 3 rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Poza sporem w sprawie pozostawało, iż B. C. spełnia większość przesłanek nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Ukończył 60 rok życia, posiada ponad 25 letni okres zatrudnienia, nie jest członkiem OFE, nie pozostaje w stosunku pracy. Spór w sprawie sprowadzał się do ustalenia okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze koniecznym do przyznania dochodzonego świadczenia.

Jako okresy pracy w szczególnych warunkach wnioskodawca wskazał zatrudnienie od 30.06.1966 r. do 22.11.1969 r., od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. i od 17.04.1991 r. do 10.02.1992 r. Twierdził, iż w tych okresach pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ciężarze przekraczającym 3,5 t., przy czym fakt zatrudnienia w wymienionych okresach jest bezsporny i potwierdzony świadectwami pracy.

Zgodzić się należy ze stwierdzeniem, że w postępowaniu przed organem rentowym istnieje ograniczenie dowodzenia. Dowodami potwierdzającymi pracę w szczególnych warunkach są świadectwa pracy dokumentujące pracę w takich warunkach. Jest bezsporne, że takich świadectw pracy wnioskodawca nie przedstawił. Jednakże, na co wskazał także Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 marca 1984 r., sygn. III UZP 6/84, LEX nr 14625 okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7.II.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43) mogą być ustalane w postępowaniu odwoławczym także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy. Z uwagi na powyższe, aby dokładnie wyjaśnić kwestię wykonywania pracy w szczególnych warunkach przez wnioskodawcę Sąd I instancji zasadnie dopuścił dowód z zeznań świadków C. D. i J. Ż.. Obaj świadkowie zgodnie potwierdzili, iż w całym okresie pracy od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. i następnie od 18.04.1991 r. do 10.02.1992 r. wnioskodawca w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Zatem za prawdziwe należało uznać wskazania odwołującego, potwierdzone nie tylko przez współpracujących z nim przez wiele lat świadków, ale też świadectwami pracy i innymi dokumentami, iż w tym okresie odwołujący wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Nie można było mieć wątpliwości, iż w pierwszym wskazanym przez wnioskodawcę okresie (od 30.06.1966 r. do 22.11.1969 r.) nie świadczył pracy w warunkach szczególnych z uwagi na to, iż był jeszcze uczniem - co potwierdza też zeznanie świadka J. Ż., świadectwo ukończenia szkoły (k. 59) i umowa o zatrudnienie robotnika młodocianego w celu nauki zawodu (k. 15 akt rentowych). Z dokumentów tych bezsprzecznie wynika, że naukę zawodu wnioskodawca ukończył w czerwcu 1969 r. Nieuprawnione jest zatem twierdzenie skarżącego zawarte w apelacji, iż w niekwestionowanym okresie zatrudnienia od 10.06.1976r. do 17.04.1991r. wnioskodawca odbywał praktyczną naukę zawodu. Okres tej nauki przypada na lata 1966-1969, a tego okresu Sąd I instancji nie uznał jako pracy w szczególnych warunkach. Nie można więc zgodzić się z organem rentowym o braku podstaw do zaliczenia wnioskodawcy jako pracy w szczególnych warunkach całego okresu od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r., tylko dlatego, że wystawione wnioskodawcy za ten okres świadectwo pracy (k. 16) zawiera wpis „uczeń praktycznej nauki zawodu”. Zarówno ze świadectwa ukończenia szkoły (k. 59), z zeznań świadka J. Ż., z wyjaśnień wnioskodawcy jak i z umowy o zatrudnienie robotnika młodocianego w celu nauki zawodu (k. 15 akt rentowych) wynika, iż naukę i przyuczenie do zawodu wnioskodawca ukończył z dniem 18 czerwca 1969 r., zatem pomimo wpisu w świadectwie pracy należy uznać, iż w okresie od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. wykonywał on pracę na stanowisku kierowcy, zaliczaną do pracy w szczególnych warunkach.

W okresie od 10.06.1976 r. do 17.04.1991 r. i od 18.04.1991 r. do 10.02.1992 r., a więc przez okres ponad 15 lat, wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, wymienioną w Wykazie A, Dziale VIII, punkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zaliczaną do prac w szczególnych warunkach. Sąd Okręgowy dokonał takich ustaleń biorąc za podstawę nie tylko wskazania wnioskodawcy i zeznania świadków, ale też zgromadzoną w sprawie dokumentację, w tym m.in. świadectwa pracy, świadectwo ukończenia szkoły i umowę o naukę zawodu. Istotna jest też treść opinii służbowej (k. 63) wydanej w 1981 r. przez Przedsiębiorstwo (...) w O., z której wynika, że B. C. był zatrudniony w charakterze kierowcy samochodu ciężarowego. Obaj zeznający w sprawie świadkowie pracowali z wnioskodawcą, a zatem posiadali wiedzę dotyczącą okresu mającego znaczenie w sprawie, kiedy wnioskodawca najpierw pracował w Przedsiębiorstwie (...) w O., a następnie w Spółce (...) w O.. Zeznania obu świadków korespondują z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, zatem dokonując ustaleń Sąd I instancji nie naruszył ani granicy swobodnej oceny dowodów, ani nie dokonał ustaleń sprzecznych ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, więc nie naruszył art. 233 k.p.c. Właściwie ocenił wiarygodność świadków i moc dowodów oraz wszechstronnie rozważył całość materiału dowodowego zgormadzonego w sprawie.

Wnioskodawca spełnił wszystkie warunki niezbędne do przyznania mu świadczenia emerytalnego, zatem orzekając o prawie do emerytury Sąd I instancji nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego - art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 z zm.) oraz § 4 ust. 1 i § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), a zasadnie po spełnieniu wszystkich przesłanek przyznał B. C. prawo do świadczenia od 01.01.2012 r.

W tym stanie rzeczy apelację organu rentowego Sąd Apelacyjny na zasadzie art. 385 k.p.c. oddalił.